معرفی کتاب

در این کتاب به معرفی، تعریف و کاربرد اصلی‌ترین نشانه‌های نقطه‌گذاری در خط فارسی اشاره شده است و با ذکر مثال‌های متنوع، کاربرد آنها تبیین شده است.

سجاوندی یا نشانه‌گذاری به‌کارگیری نشانه‌هایی است قراردادی که سبب خواندن درست، فهم آسان و دقیق مطالبی می‌شود که به دلیل غیبت گوینده ممکن است به ابهام یا کژتابی دچار شود. نشانه‌گذاری دانش به‌کارگیری نماد و نشانه‌هایی است که برای راهنمایی چگونه خواندن تدوین شده است.

در حقیقت نشانه‌های نگارشی قواعد زبرزنجیره‌ای گفتار چون درنگ، تکیه، آهنگ، لحن و ... به شمار می‌آیند. این نشانه‌ها تنها زمانی به کار می‌روند که به رفع ابهام و دریافت دقیق معنا کمک کنند؛ بنابراین به‌کارگیری آنها در حد ضرورت جایز دانسته شده است و هرگونه افراط و تفریط، نقض غرض و مانع توجه کردن به اصل زیبایی کلام و همچنین مایۀ ملال خواننده، بدخوانی، نارسایی آوایی و معنایی و ... می‌شود.

نشانه‌گذاری دربردارندۀ دو بخش است: بخش نخست شامل مجموعه نشانه‌هایی است که امروزه عموم مردم با آنها آشنا هستند؛ مثل نقطه، ویرگول، دو نقطه، نقطه ویرگول و .... بخش دیگر دربرگیرندۀ نشانه‌ها و قواعدی متناسب با تیتربندی، پاراگراف‌بندی و ... است که به‌کارگیری آنها نقشی مهم در زیبایی و جلب توجه مخاطب دارد.

نشانه‌گذاری در حوزۀ سبکی غالباً تابع ذوق شخصی نویسنده در استفاده از برخی نشانه‌ها برای انتقال پاره‌ای از مقاصد است؛ اما نشانه‌گذاری منطقی به حوزۀ ویرایش فنی مرتبط است و در صورتی که نویسنده نتوانسته یا به هر دلیلی از نقش نشانه‌ها غافل مانده است، ویراستار موظف به رعایت قواعد آن است. به طور کلی مزایای اساسی این نشانه‌ها عبارتند از: سهولت در ایجاد ارتباط با خواننده از نظر تفهیم معانی مقصود؛ انتقال صحیح پیام؛ انتقال پاره‌ای عواطف، احساسات و نگرش‌های نویسنده؛ انتقال صحیح آهنگ، لحن و تکیۀ گفتار نویسنده؛ جداسازی یا به‌هم‌پیوستگی اجزای کلام در نوشته؛ برجسته‌سازی نکات موردنظر نویسنده؛ رفع ابهام مقصود از نویسنده؛ کمک به تبیین و تفسیر مقاصد نویسنده؛ کمک به پیوستگی افکار و ساختاربندی نوشته؛ کمک به ایجاز و اختصار و رعایت اقتصاد واژه در کلام؛ کمک به حذف، اسقاط و تعلیق در جمله؛ افزودن زیبایی و جذابیت متن.

فهرست مطالب کتاب بدین ترتیب است:

فصل اول: مقدمه و کلیات

فصل دوم: انواع نشانه‌های فارسی و کاربردهای آنها

فصل سوم: نشانه‌های کم‌کاربرد

فصل چهارم: نشانه‌های اختصاری، رمزی و ویرایشی در متون

کتاب‌شناسی (مهم‌ترین منابع موجود در زمینۀ ویرایش و نشانه‌گذاری)