معرفی کتاب

در این کتاب نخست چند شعر و نثر از بزرگان زبان فارسی آورده شده و سپس نمونه‌های چندی از نظم و نثر افغانستان آورده شده تا دانشجویان به ادبیات امروز و معاصر افغانستان نیز آشنا شوند.

زبان پدیده‌ای زایا، زنده و نظام‌دار است. در جامعۀ انسانی زبان بیشتر برای پیوند با دیگران و رساندن مقصود و پیام به کار برده می‌شود. زبان‌وران، زبان مادری را به طور طبیعی فرا می‌گیرند. از این رو به طور خودبه‌خودی همراه با رشد جسمانی و توانایی زبانی، زبان مادری فراگرفته می‌شود؛ اما شناخت زبان به ویژه دستوریابی آن کار دشواری است که دلیل آن پیوستگی و نظم عناصر سازه‌ای زبان است. اجزای سازندۀ زبان در درجۀ نخست نشانه است و نشانه، لفظی است که معنایی داشته باشد. این مهم در واخدهای زبانی امکان‌پذیر است که هر واحد زبانی نمونه‌ای کوچک از نظام بزرگ زبان است که در پایان دستور زبان را می‌سازند.

دستور زبان مجموعه قواعدی است که دربارۀ ساختمان آوایی، صرفی و نحوی زبان بحث می‌کند. از دستور زبان می‌توان در فراگرفتن زبان بهره‌مند شد. بنابراین دستور زبان دربردارندۀ سه قسمت عمدۀ واج‌شناسی، سازه‌شناسی یا علم صرف و علم نحو است.

دستوری که ساختمان زبان را در زمان معین مطالعه کند، دستور هم‌زمانی یا توصیفی نامیده می‌شود. در این نوشته بیشتر دستور توصیفی زبان مورد نظر بوده است.

ویرایش و درست‌نویسی دانشی است که به درست‌کردن نادرستی‌ها، زدودن کاستی‌ها، رساکردن معنی، روان‌کردن و فارسی‌کردن نوشته‌ها، سامان‌دادن به سازه‌ها و هم‌خوان و یک‌دست‌کردن نوشته و متن با قواعد و شیوه‌های مشخص ویرایشی می‌پردازد. در این کتاب ضمن درسنامه بودن آن به این اصل مهم نیز پرداخته شده است.

زبان فارسی، زبان پیچیده و پویا است؛ از این‌رو نمی‌توان هیچگاه بر اساس آن دستور کاملی نوشت؛ این کتاب هم بر اساس آخرین تلاش‌های دستورنویسان و دانش دستوری نوشته شده است.

فهرست مطالب این کتاب بدین ترتیب است:

فصل اول در هفت بخش:

واحد زبان

گروه فعلی

گروه اسمی

ضمیر

قید

حرف

وندها

فصل دوم در سه بخش:

درست‌نویسی، ویرایش و آیین نگارش

نکته‌های مهم درست‌نویسی و ویرایشی

نشانه‌گذاری

فصل سوم: برگزیدۀ متن‌های فارسی دری افغانستان:

شعر فارسی دری

شعر معاصر فارسی دری افغانستان

نثر معاصر فارسی دری افغانستان