معرفی کتاب

مهرداد اوستا در زمرۀ هنرمندان راستینی بود که به لحاظ پایبندی به تعهدهای هنری و انسانی خویش، هرگز آنگونه که باید و شاید شناخته نشد. وی به ویژه در سال‌های پس از انقلاب اسلامی با آنکه تمامی وجود خود را فدای آرمان‌های الهی ـ فرهنگی انقلاب نمود و به پدر شعر انقلاب ملقب شد؛ اما متأسفانه حق مقام او آنچنان که باید ادا نشد.

استاد اوستا پرچمدار شعر فاخر زبان فارسی در دوران معاصر است که با تغییر زبان خشن و زمخت قصیده به زبان لطیف و ظریف غزل، دگرگونی عظیمی را در سبک خراسانی موجب شد و از این طریق در حقیقت سبک شعری در حال اضمحلال خراسانی را احیا نمود و بالمآل خود واضع سبکی نو در شعر فارسی شد. افزون بر شعر ایشان در نثر نیز صاحب سبک بود تا آنجا که سبک ویژۀ نگارش ایشان ـ که تلفیق دل‌انگیزی از سبک نگارش کلاسیک فارسی و رمانتیک اروپایی است ـ به «نثر اوستایی» شهرت یافته است.

وی همچنین زیبایی‌شناس و اسطوره‌شناسی بلامنازع بود. دقت نظر و روش خاص فلسفی که وی در امر تحقیق اعمال می‌کرد نیز در خور تأمل است؛ به این ترتیب ملاحظه می‌شود که شاعری یکی از فضیلت‌های اوست. استاد اوستا در دوران جوانی با بهره‌جویی از محضر اساتیدی همچون میرزا مهدی آشتیانی در فلسفه، محمد علی ناصح در نقد سخن، کیوان سمیعی و سیدمهدی قوام‌زاده در عرفان و سرانجام علامۀ فروزانفر در ادبیات کلاسیک از همۀ این مباحث اطلاعی تحسین‌انگیز یافت. اوستا تحصیلات آکادمیک خود را تا اخذ درجۀ فوق‌لیسانس در رشتۀ فلسفه ادامه داد و در 25 سالگی به عنوان جوان‌ترین استاد دانشگاه تهران به تدریس پرداخت.

کتاب حاضر در حقیقت انعکاسی است از شخصیت هویدا از دیدگاه شعرا، نویسندگان و صاحب‌نظران جوان و کهنسال و بدیهی است که هر یک از آنان استاد را از نظر خود شناسانده‌اند. هیئت نظارت بر تدوین این ویژه‌نامه، به منظور یک‌دستی کلام و گزینش بیشتر در تمامی آثار و حتی مصاحبه‌های خود استاد به اندکی ویرایش و تلخیص مبادرت نموده‌اند. فهرست آثار استاد در این ویژه‌نامه آورده شده است که برخی از انها در حقیقت طرح‌های تألیفی هستند و برخی مانند دیباچه‌ای بر منطق حماسی مهابهارات، روش تحقیق در منطق حماسی مهابهارات، تاریخ اجتماعی هنر، روش تحقیق در تاریخ فرهنگ و هنر، زیبایی‌شناسی و هنر، روش تحقیق در اروپا، منطق کلمات و بررسی و تحلیل فلسفی آثار سنایی که از برخی از آنها در فهرست آثار استاد ذکری به میان نیامده است، آثار آمادۀ انتشار هستند.

فهرست مطالب این کتاب بدین ترتیب است:

سرآغاز: سیدهادی خسروشاهی؛ سخنی از گردآورنده: محمدحسین رحمانی؛

زیست‌نامه: شاعر تعهد: سیدهادی خسروشاهی؛ استاد از زبان برادر (هنرمندی مسلمان و مبارز): محمدحسین رحمانی؛ استاد از زبان دوست (شعر اوستا با معارف اسلامی پیوندی ناگسستنی داشت): مشفق کاشانی؛ سال‌شمار زندگی استاد مهرداد اوستا: محمدحسین رحمانی؛ فهرست آثار؛ مأخذشناسی (برای تحقیق دربارۀ شخصیت، افکار و آثار مهرداد اوستا).

مهرداد اوستا در مقاله‌ها و گفتگوها:

اوستا شعر زندگی می‌کرد: شمس آل احمد؛ نام بلند اوستا: سمیح ابوالقاسم؛ شاعری دردآشنا: اسماعیل حاکمی؛ پرسشی سرگشته بر لب‌های درد: حسن حسینی؛ شعر و آفاق تعهد: محمدرضا حکیمی؛ شاعر ما اوستا: حسین حمّاده؛ استاد اوستا در یک نگاه: مهدی رزاز؛ مهرداد اوستا شاعری از تبار خاقانی: مهدی رستگار؛ بازآفرین چکامه: علی‌اکبر رشاد؛ پالیزبان: عبدالحسین زرین‌کوب؛ تجربۀ تلخ: حمید سبزواری؛ در جبهه نگران دیگران: سپیده کاشانی؛ چون یاد مهرداد اوستا کنم: محمدرضا سهرابی‌نژاد؛ شعر مجسم: محمود شاهرخی؛ راما: کامران شرفشاهی؛ کتاب‌شناسی اوستا: امین صدیقی؛ از درد سخن‌گفتن: پرویز عباسی داکانی؛ استاد اوستا تاریخ و خاطره: غلامحسین عمرانی؛ شمع و باد: فتحعلی فروتن؛ در سنگر ادبیات فارسی: حسین لاهوتی کاشانی (صفا)؛ یاد استاد مهربانی‌ها: جواد محقق؛ بزرگ قبیله: علی معلم؛ اوستا پژوهش دردناک هستی: یوسفعلی میرشکاک؛ باغبان عاطفه: بابک نیک‌طلب؛ اوستا شاعر زمانۀ خود بود: صدیقه وسمقی؛ تیرانا با نثری لطیف و شاعرانه: جلال وفا.

مهرداد اوستا در سروده‌ها و اشعار:

ای عمر تو قصیده‌ترین عشق: محمدرضا آقاسی؛ باغبان گل‌ها: جعفر امینی؛ ترانۀ رویش: راضیه بهرامی؛ چلچراغ انجمن: حشمت‌الله خالقی؛ مرگ غزل: نگار جمشیدی؛ هفت اقلیم ادب را حکم فرما: عباس خوش عمل؛ اوستاد می‌رود: محمدحسین رحمانی؛ طرح، سکوت: زهرا رضانژاد؛ برای استاد مهرداد اوستا: حمید سبزواری؛ داغ اوستا: محمود شاهرخی؛ استاد اوستا: شهریار؛ روح بلند قصیده: غلامحسین عمرانی؛ یادوارۀ شقایق: محمدجواد غفورزاده؛ استادی بی‌نظیر: سیدمحمود فرخ خراسانی؛ برای استاد مهرداد اوستا: عبدالرضا فریدزاده؛ به یاد اوستا: لیلی گلزار؛ عندلیب سخن اوستا کو: صفا کاشانی؛ راه عشق: سهیل محمودی؛ شاعر بزرگ معاصر: م .کوثر؛ بادۀ باران: سیدعلی موسوی گرمارودی؛ عقاب خرد: اسماعیل نافذ همدانی؛ همدل: ابوالحسن ورزی.

آثار ـ نمونه: هنر باید تقلیدپذیر باشد؛ شعر، جهان‌بینی و شاعر؛ شعر و زبان فارسی؛ در احرام خون؛ شهریار یکی از ده شاعر بزرگ بعد از حافظ؛ از دیباچۀ دیوان قدسی؛ جوان ...؛ سودای دل‌افروز (غزل)؛ با من بگو (غزل)؛ حصار اندوه (قصیده)؛ شهیدستان آزادی (قصیده)؛ سلام به خراسان (قصیده)؛ شور شیرین (قطعه)؛ جمال یزدان (ترکیب‌بند).

تصویرها که دربرداندۀ تصاویری از استاد در دوران مختلف است.