معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

روستای «مزرعه کلانتر» یکی از روستاهای زرتشتی‌نشین استان یزد واقع در یازده‌کیلومتری شهرستان میبد است. در این کتاب تلاش شده است مراسم و جشن‌های زرتشتیان این روستا به شیوۀ علمی و قابل استناد ثبت و نگه‌داری شود.

دربارۀ قدمت تاریخی این روستا نظریه‌های گوناگونی وجود دارد. برخی آن را قبل از اسلام می‌دانند و آقای جانب‌اللهی در کتاب «چهل گفتار در مردم‌شناسی میبد» قدمت این روستا را بر اساس اطلاعات سازمان جغرافیایی سیصدسال نوشته است یا آقای فلاح‌زاده قدمت این روستا را در زمان صفویه ذکر کرده است. این روستا از روزگاران گذشته در مسیر راه‌های تجاری و ارتباطی قرار گرفته است؛ به همین دلیل واجد ارزش‌های تاریخی و گردشگری است.

کتاب در چهار بخش و یک پیوست تنظیم شده است. بخش نخست به معرفی روستای مزرعه کلانتر می‌پردازد. در این روستا آثار تاریخی و مذهبی شامل آب‌انبارها، آتشکده، کاروانسرای قدیمی، قلعه و آسیاب آبی وجود دارد که در این بخش معرفی شده‌اند. همچنین در این بخش دربارۀ خانه‌های قدیمی ثبت‌شده در اثار ملی، اماکن آموزشی و فرهنگی و اجتماعی و مراکز اقامتی و بوم‌گردی این روستا بحث و بررسی انجام گرفته است.

بر اساس اسناد مکتوب برجای‌مانده ایرانیان باستان از دو نوع گاه‌شماری استفاده می‌کردند: گاه‌شماری اوستایی و گاه‌شماری فارسی باستان. در بخش دوم گاه‌شماری از دوران باستان تا به امروز بررسی شده است.

زرتشتیان در روستای مزرعه کلانتر بر اساس تقویم جدید در نوروز بزرگ ششم فروردین تولد اشوزرتشت را جشن می‌گیرند. همچنین بر اساس گاه‌شماری قدیم که برابر است با روز خورداد ماه فروردین تقویم قدیم که مصادق با روز خوردادماه امردادماه تقویم جدید می‌باشد، آنها هفذوری مردگان را برگزار می‌کنند؛ یعنی در بعدازظهر روز قبل از پنجم فروردین قدیم برای درگذشتگان خود سفرۀ روان درگذشته را پهن می‌کنند و گل سفید می‌پاشند. بخش سوم دربردارندۀ بررسی جشن‌هاست.

در آیین زرتشتیان پس از آنکه یک نفر درگذشت، جسد او را به آرامگاه می‌برند (در مزرعه کلانتر درگذشتگان خود را در آرامگاه یزد دفن می‌کنند) و سپس برای شستن، جسد را به پاکشوخانه که در خود آرامگاه قرار دارد، برده می‌شود. در بخش پایانی به آیین درگذشتگان پرداخته شده است.

همچنین در پیوست نگاره‌هایی از بناهای برجای‌مانده در روستای مزرعه کلانتر مشاهده می‌شود.

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار

بخش 1: آشنایی با روستای مزرعه کلانتر

موقعیت جغرافیایی و تاریخی مزرعه کلانتر

آثار تاریخی و مذهبی

اماکن مذهبی

خانه‌های قدیمی ثبت‌شده در فهرست آثار ملی

اماکن آموزشی و فرهنگی و اجتماعی

مراکز اقامتی و بوم‌گردی

بخش 2: گاه‌شماری

گاه‌شماری در ایران پیش از اسلام

گاه‌شماری در دوران باستان

گاه‌شماری در ایران پس از اسلام

بخش 3: جشن‌ها

جشن نوروز

سفرۀ نوروزی

نوروز بزرگ

هفدرو در روستای مزرعه کلانتر

شب یلدا

جشن سده

هیرمبا

جشن پنجه

جشن‌های فصلی

جشن‌های ماهیانه

بخش 4: آیین درگذشتگان

پیوست: فرتورها

کتاب‌نامه