معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

آثار نوید کرمانی از سال‌های پایانی قرن بیستم به این‌سو جای خود را در میان آثار متنوع و متکثر اسلام‌پژوهان غربی باز کرده‌اند. او را می‌توان در زمرۀ محققانی دانست که طی چند دهۀ اخیر با فاصله‌گرفتن از روش تاریخی ـ انتقادی با نگاهی متفاوت به متون و منابع اسلامی می‌نگرند. نگاه کرمانی به اسلام و قرآن را می‌توان نگاهی ادیبانه و شاعرانه به متن مقدس و سنت پدیدآمده در پی آن برشمرد. او در کنار برخی محققان به‌ویژه آلمانی می‌کوشد به قرآن نه همچون متن و واقعیتی تاریخی که به‌مثابۀ مقوله‌ و پدیده‌ای فرهنگی در تمدن اسلامی بنگرد.

متن این کتاب، حاوی ترجمۀ کتابی با عنوان «زبان به‌مثابۀ معجزه: قرآن متن اصلی فرهنگ عربی» به زبان آلمانی از نوید کرمانی همراه با سه پیوست تکمیلی برای شناخت بیشتر و بهتر نویسنده است. اصل این کتاب به زبان آلمانی در حدود شصت صفحه است که در مجموعۀ کتاب‌های مؤسسۀ فن‌تبل در زوریخ سوئیس به سال 2009 منتشر شده و هدف از انتشار آن، شناساندن برخی جنبه‌های کمتر شناختۀ قرآن و اسلام به مخاطبان است. کرمانی در این کتاب به خواندنی بودن قرآن و جنبۀ شفاهی آن که برای غیر عرب‌زبانان و اروپاییان چندان قابل درک نیست، تأکید می‌کند و بر جذابیت تلاوت و زیبایی بی‌نظیر زبان عربی آن که به هیچ زبان دیگری قابل ترجمه نیست، اصرار می‌ورزد. این کتاب گرچه مختصر و در ظاهر فاقد ارجاع‌ها و استنادهای معمول پژوهشی باشد و از این‌رو تألیفی آکادمیک و مطابق با معیارهای علمی به نظر نیاید، اما در واقع چکیده‌ای است از رسالۀ دکتری نویسنده و مشهورترین کتاب او یعنی «خدا زیباست» که در زمرۀ آثار تحسین‌شده و معتبر در حوزۀ مطالعات آکادمیک اسلام در دهه‌های اخیر به شمار می آید.

به دلیل اختصار و البته معرفی بیشتر افکار و آثار کرمانی به خوانندۀ فارسی‌زبان، سه پیوست تکمیلی شامل یک گفتگو، یک سخنرانی و یک مقاله از او در پایان کتاب آمده است. پیوست نخست ترجمۀ متن پیاده‌شدۀ گفتگوی کرمانی با رادیور سی‌بی‌سی کاناداست. واکتل مجری این برنامه در سلسله گفتگوهای دربارۀ وضعیت آلمان به سراغ نوید کرمانی رفته و با او به عنوان یکی از مهم‌ترین نویسندگان و متفکران این کشور گفتگو کرده است. گرچه شاید در نگاه اول این گفتگو به نظر صرفاً دربارۀ مسائل سیاسی و فرهنگی آلمان در سالیان اخیر و به طور خاص بحث دربارۀ وضعیت مهاجران و پناهندگان است؛ اما متن این گفتگو از جهات دیگری نیز حائز اهمیت است و اطلاعات مفید دیگری به‌ویژه در ارتباط با موضوع کتاب را دربر دارد. کرمانی در خلال گفتگو از زندگی شخصی و خانوادگی‌اش در ایران و آلمان سخن گفته و از علایق فرهنگی و هنری خود نیز سخن گفته است. مهم‌تر اینکه دربارۀ نگاهش به دین و اسلام به طور عام و رویکردش به قرآن به طور خاص توضیح می‌دهد.

پیوست دوم ترجمۀ متن سخنرانی کرمانی در مراسم اهدای جایزۀ زیگموند فروید به پرفسور آنگلیکا نویورت ـ قرآن‌پژوه سرشناس آلمانی ـ است که از سوی فرهنگستان زبان و ادبیات آلمان در اکتبر 2013 در ساختمان تئاتر دولتی دارم‌اشتات برگزار شد. کرمانی در این سخنرانی افزون بر توجه‌دادن به تفاوت قرآن و عهدین و تأکید بر ویژگی شفاهی قرآن، از رویکرد فیلولوژیک آنگلیکا نویورت در برابر نگاه سلفی به قرآن دفاع کرده و از فعالیت‌ها و حیات علمی او در عرصۀ قرآن‌پژوهی تقدیر کرده است.

پیوست سوم کتاب ترجمۀ یکی از مقاله‌های کرمانی در حوزۀ اسلام‌پژوهی است. کرمانی در این مقاله در پی نشان دادن این نکته است که ویژگی‌های شمرده‌شده برای هنرمند در دوره‌ای از تاریخ اندیشۀ اروپا با ویژگی‌های ذکرشده برای پیامبر در سنت و فرهنگ اسلامی شباهت‌ها و اشتراک‌های فراوانی دارد. کرمانی در بخشی از این مقاله همچنین از برخی اسلام‌پژوهان غربی انتقاد کرده و نوشته که این محققان در توضیح مقولۀ اعجاز قرآن صرفاً به بحث‌های تاریخی مربوط به ردیه‌نویسی و دفاعیه‌نویسی پراخته‌اند و به سبب زمینۀ فکری مسیحی‌شان، جنبه‌های زیبایی‌شناختی قرآن را درنیافته‌اند و از فهم تجربۀ شنیداری قرآن میان مسلمانان غافل مانده‌اند.

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار ترجمۀ فارسی

یادداشت ناشر متن آلمانی

معجزه

کتابی دشوار

قرآنی عربی

محمد و شاعران

برتری قرآن

وحی و شعر

قرآن و شعر مدرن عربی

قدسی‌سازی زبان

متنی برای تلاوت

موسیقی

متن به‌مثابۀ پارتیتور

معضل ترجمه

قرآن عربی و مسلمانان غیرعرب

زبان کامل

زبان به‌مثابۀ ماشین زمان

تعارض آیه‌ها

قرآن و دنیای مدرن

گشودگی

هرمنوتیک

کوشش‌های اصلاحی

امر زیبایی‌شناختی به‌مثابۀ امر سیاسی

پیوست یکم: ادبیات آلمانی، قرآن و نیل یانگ (مصاحبۀ نوید کرمانی با النور واکتل در رادیو بی‌بی‌سی کانادا)

پیوست دوم: سلفی‌گری یا فیلولوژی؟ آنچه می‌توان از یک اسلام‌پژوه آموخت: سخنرانی نوید کرمانی در مراسم اهدای جایزه به پروفسور آنگلیکا نویورت

پیوست سوم: جنبۀ زیبایی‌شناختی وحی؛ نکاتی دربارۀ «پیامبر» و «هنرمند» در فرهنگ اسلامی و مسیحی

نمایه