معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

این پرسش که معرفت چیست، تقریباً به اندازۀ پرسشی مشهورتر، یعنی این پرسش که حقیقت چیست، دشوار است. در این کتاب،دربارۀ اموری بحث خواهد شد که مردم دورۀ مدرن آغازین ـ نه نویسندگان معاصر و خوانندگان آنها ـ معرفت تلقی می‌کردند. این کتاب سعی دارد تاریخی اجتماعی‌ای ارائه کند که ملهم از نظریه است؛ نظریه‌های طبقاتی امیل دورکیم و ماکس وبر و همچنین صورت‌های متأخرتر فوکو و بوردیو. محدوده‌های زمانی این کتاب از یک‌سو نوزایی و از سوی دیگر روشنگری است. دورۀ مدرن آغازین در این کتاب از گوتنبرگ تا دیدرو را در بر می‌گیرد؛ به عبارت دیگر، از ابداع چاپ با حروف جابه‌جایی‌پذیر در آلمان در حدود سال ۱۴۵۰ تا انتشار دائرةالمعارف از دهۀ 1750 به بعد.

یکی از اهداف این کتاب را می‌توان در واژه‌ای واحد بیان کرد: «آشنایی‌زدایی». امید این است که خواننده به چیزی دست یابد که فاصله گرفتن نامیده می‌شود، چیزی که باعث می‌شود آنچه آشناست، غریبه و آنچه طبیعی است، دل‌بخواهی به نظر برسد. هدف این است که نسبت به «نظام معرفتی»ای که در آن زندگی می‌کنیم، آگاه‌تر شویم. هنگامی که فردی درون یک نظام زندگی می‌کند، معمولاً این نظام همچون نوعی «فهم عرفی» به نظر می‌رسد. تنها با مقایسه است که می‌توان دریافت این مورد خاص تنها یکی از نظام‌ها در میان مجموعه‌ای از نظام‌ها است.

مقصود از معرفت در اینجا علم در معنای فنی آن نیست و حتی آنچه امروزه صادق دانسته می‌شود نیز نمی‌باشد. بنابراین در فصول مختلف کتاب به معرفت دولت‌های اروپایی دربارۀ کشورهای دیگر و مردم‌شان، به معرفتی که از اشکال مختلف جاسوسی حاصل می‌شد و به معرفت دربارۀ امور جادویی اشاره می‌شود. موضوع کتاب هر آن چیزی است که مردم در اروپای مدرن آغازین، معرفت به شمار می‌آوردند.

هر کسی که استدلال می‌کند معرفت به گونه‌ای اجتماعی موقعیت‌مند است، به‌یقین موظف است موقعیت خود را مشخص کند. برخی سوگیری‌های نویسنده که نتیجۀ طبقه، جنسیت، ملیت و نسل هستند، بی‌تردید به‌زودی آشکار خواهند شد. عنوان این کتاب در تجلیل مانهایم انتخاب شده است؛ زیرا آثار او علاقۀ چهل‌سالۀ نویسنده به این حوزه را برانگیخته است.

نکته‌ای که دربارۀ این کتاب گفتنی است، آن است که عمدتاً بر متونی مبتنی است که در قرن‌های شانزدهم تا هجدهم منتشر شده‌اند و سعی دارد با بحث دربارۀ معرفت شفاهی از مکتوب‌محوری پرهیز کند. همچنین کتاب سعی دارد با بررسی تصاویر و از جمله نقشه‌ها به عنوان راه‌هایی برای انتقال معرفت و با ارائۀ مثال‌هایی تصویری از واژه‌محوری پرهیز کند.

این کتاب سعی دارد تاریخی اجتماعی ارائه کند که ملهم از نظریه است؛ یعنی نظریه‌های طبقاتی امیل دورکیم و ماکس وبر و همچنین صورت‌بندی‌های متأخرتر فوکو و بوردیو. فصل‌های دوم و سوم نوعی جامعه‌شناسی معرفت پس‌نگرانه ارائه می‌کنند. فصل چهارم به جغرافیای معرفت می‌پردازد و فصل پنجم نوعی انسان‌شناسی است. فصل‌های ششم و هفتم به ترتیب به سیاست معرفت و اقتصاد معرفت اختصاص دارند. فصل هشتم بیشتر بر کتاب‌ها متمرکز می‌شود و فصل پایانی برخی پرسش‌های فلسفی را پیش می‌نهد.

فهرست مطالب کتاب:

یادداشت دبیر مجموعه

یادداشت مترجم

پیش‌گفتار و قدردانی

1. جامعه‌شناسی‌ها و تاریخ‌های معرفت: سرآغاز بحث

2. ادعای معرفت: طبقۀ تحصیل‌کردۀ اروپایی

3. تثبیت معرفت: نهادهای قدیم و جدید

4. جانمایی معرفت: مرکزها و پیرامون‌ها

5. طبقه‌بندی معرفت: برنامه‌های درسی، کتابخانه‌ها و دائرةالمعارف‌ها

6. کنترل معرفت: کلیساها و دولت‌ها

7. فروش معرفت: بازار و مطبوعات

8. کسب معرفت: سهم خوانندگان

9. اعتماد و بی‌اعتمادی به معرفت: قطعۀ پایانی

کتاب‌شناسی

نمایه