معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

برخلاف رهیافت (مکتب) فرانسوی ادبیات تطبیقی که صرفاً می‌توان به مقایسۀ دو متن نوشتاری پرداخت، در رهیافت آمریکایی مقایسه و تطبیق متون ادبی با هنرهای مختلف، از جمله سینما امکان‌پذیر است و از این طریق درک و شناخت بیشتر و بهتری از ادبیات حاصل می‌شود. از آنجا‌ که رمان و فیلم مشترکات زیادی دارند، از بسیاری جهات به یکدیگر شبیه هستند و دو ژانر قیاس‌پذیر محسوب می‌شوند. این مشترکات زمینۀ مناسبی برای بحث دربارۀ فیلم سینمایی از منظر نظریه و نقد ادبی جدید فراهم می‌کند و امکان می‌دهد تا مفاهیم و اصطلاحاتی را که به طور معمول ابزاری برای بحث دربارۀ رمان می‌دانیم، برای کاوشی نقادانه دربارۀ ساختار و صناعات و مضامین فیلم به کار ببریم. در این کتاب با بررسی نظرات برخی از مهم‌ترین اندیشمندان ادبیات پسامدرن، نوزده تکنیک‌ مورد استفاده در رمان‌های پسامدرن استخراج و با روش تحلیل کیفی به کارگیری آنها در پنج فیلم منتخب سینمای ایران (ناصرالدین‌شاه آکتور سینما، چه کسی امیر را کشت؟، ستاره است، اشکان، انگشتر متبرّک و چند داستان دیگر و وقتی همه خوابیم) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصله، حاکی از قرابت ادبیات و سینما (به عنوان یک متن تصویری) و قابلیت مقایسه این دو متن نوشتاری و تصویری بوده است.

فصل اول کتاب به کلیاتی نظیر تعریف رمان‌های پسامدرن، پیدایش اینگونه رمان‌ها در جهان و ایران پرداخته است.

در فصل دوم پس از بررسی تفصیلی نظریات دوازده اندیشمندی که در زمینۀ پسامدرن نظریه‌پردازی و قلم‌فرسایی کرده‌اند، هشت نظریه‌پردازی که به طور خاص در ادبیات پسامدرن فعالیت کرده و نظریات آنان مشخصاً در رمان‌های پسامدرن به کار گرفته شده، معرفی می‌شوند. افرادی که نظریه‌های آنان بررسی و به دلیل عدم ارتباط مستقیم این نظریات به رمان پسامدرن در این قسمت طرح نشده‌اند، عبارتند از ایهاب حسن، ژان بودریار، فردریک جیمسن و دیوید هاروی. ترتیب ارائۀ نظریه‌های این صاحب‌نظران، فارغ از اهمیت و معروفیت آنها، بر اساس تاریخ تولد و قرابت نظریۀ انان با یکدیگر صورت گرفته است.

بر اساس جمع‌بندی انجام‌شده از آراء و نظریات نویسندگان و نظریه‌پردازان پسامدرن در حوزۀ ادبیات (با تأکید بر ادبیات داستانی) مبانی و تکنیک‌های به کار گرفته شده در رمان‌های پسامدرن به این ترتیب در فصل سوم آورده شده است: بینامتنیت، محتوای وجودشناسانه، بی‌نظمی زمانی در روایت رویدادها، تقلید (اقتباس)، ازهم‌گسیختگی، تداعی نامنسجم اندیشه‌ها، پارانویا، دور باطل، اختلال زبانی، تناقض، جابجایی، عدم انسجام، فقدان قاعده، زیاده‌روی، نقیضه و آیرونی، فروپاشی فراروایت‌ها، آشکارسازی تصنع، حضور نویسنده در داستان و مرگ اقتدار مؤلف

در فصول بعدی کتاب ابتدا به معرفی هر یک از فیلم‌های سینمایی موردنظر پرداخته شده، سپس‌ به‌کارگیری مبانی و تکنیک‌های مورد استفاده در رمان‌های پسامدرنیستی در فیلم‌های ایرانی موصوف مورد بررسی تحلیلی قرار گرفته است. گفتنی است نوزده تکنیک رمان‌های مورد استفاده در این فصول بر اساس نظریه‌پردازی‌های صورت‌پذیرفته از سوی نظریه‌پردازان برجستۀ ادبیات پسامدرن استخراج شده است. از آنجا که شاید نتوان هیچ فیلمی را نمونه آورد که همۀ تکنیک‌های نوزده‌گانۀ مذکور را به صورت یک‌جا به کار گرفته باشد، در توضیحاتی که دربارۀ هر فیلم ارائه شده، صرفاً تکنیک‌هایی مورد اشاره قرار گرفته‌اند که در فیلم مورد بررسی مصداق داشته باشند. در پایان بررسی‌های هر فیلم نیز جمع‌بندی انجام‌شده در قالب جدولی به اختصار آورده شده است.

فصل پایانی کتاب نیز به جمع‌بندی نهایی و نتیجه‌گیری اختصاص یافته است. در بخشی از این فصل آمده است: «بررسی‌های انجام‌شده حاکی از آن بود که تفاوت قابل ملاحظه‌ای بین مشخصه‌های آثار پسامدرن در ادبیات و سینما وجود ندارد. لیکن باید مختصات صنعت سینما و استفاده از روایت تصویری(زبان دوربین فیلم‌برداری) و شنیداری و تمهیدات موجود در این صنعت (همانند گریم، جلوه‌های ویژۀ بصری و ....) را در بررسی‌ها در نظر گرفت».

فهرست مطالب کتاب:

مقدمه/ دکتر حسین پاینده

فصل اول: کلیات

فصل دوم: نظریه‌پردازان ادبیات پسامدرن

فصل سوم: مبانی و تکنیک‌های رمان‌های پسامدرن

فصل چهارم: معرفی، بررسی و تحلیل فیلم ناصرالدین شاه آکتور سینما

فصل پنجم: معرفی، بررسی و تحلیل فیلم چه کسی امیر را کشت؟

فصل ششم: معرفی، بررسی و تحلیل فیلم ستاره است

فصل هفتم: معرفی، بررسی و تحلیل فیلم اشکان، انگشتر متبرک، و چند داستان دیگر

فصل هشتم: معرفی، بررسی و تحلیل فیلم وقتی همه خوابیم

فصل نهم: جمع‌بندی

کتاب‌نامه

نمایه