معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

این کتاب شامل مجموعه مقالات و گفتگوهای منتشرشده استاد دکتر سیدجواد طباطبایی است که در بازه‌ای بیست‌ساله، از 1363 تا 1383 خورشیدی در نشریات ایرانی منتشر شده است. این نوشته‌ها در سه محور اصلی اندیشه‌های دکتر طباطبایی یعنی «اسلام و ایران»، «فلسفه هگل» و «سنت و تجدد» تنظیم شده است. مقالات مهمی نظیر هانری کربن؛ فیلسوف سیاسی، سه روایت فلسفه سیاسی هگل، بحثی درباره روح در فلسفه هگل، غزالی حقوقدان و نظریه او در باب استیضاح، نکاتی درباره المشاعر و ادیان ایرانی از نظر فخر رازی که تاکنون در مجموعه آثار طباطبایی مجال نشر نیافته بود، در این دفتر منتشر شده است.

در سال 1363 کتابی با عنوان «تاریخ عقاید و مکتب‌های سیاسی؛ از عهد باستان تا به امروز» منتشر شد که مجال فراخی برای نقادی به طباطبایی می‌داد. او نیز از این فرصت استفاده کرد و دست به قلم برد و در کیهان فرهنگی مقاله‌ای در معرفی انتقادی آن نوشت. نقد وی بر این کتاب هم روش‌شناختی است و هم محتوا را نشانه رفته است.

اگر مقالات طباطبایی در کیهان فرهنگی حول محور اندیش سیاسی غرب بود، فلسفۀ هگل محور مقالات انتقادی او در مجلۀ نشر دانش بود که او را به عنوان یک آکادمیسین جدی در عرصۀ پژوهش‌های معطوف به علوم انسانی در ایران تثبیت کرد.

در دهۀ 60 افزون بر کیهان فرهنگی و نشر دانش، معارف نیز از جمله مجلاتی بود که تیغ تند طباطبایی در آن ماندگار شد. او در این مجله با دیدگاهی که هانری کربن اتخاذ کرده بود، به فلسفۀ سیاسی می‌پردازد. در فروردین 1364 مقاله‌ای با عنوان «نکاتی دربارۀ رسالۀ المشاعر» توسط وی در این مجله نگاشته شد که در آن با به چالش کشیدن جریان تحشیه و تصحیح سنتی بر متون ملاصدرا، غلامحسین آهنی و سید جلال‌الدین آشتیانی مورد انتقادی وی قرار گرفتند.

شاید امروز این نکته کمتر بحث محل بحث باشد که جواد طباطبایی متفاوت‌ترین و پربحث‌ترین فیلسوف معاصر ایران است. چه اینکه با امعان نظر به کارنامه فکری طباطبایی و این جمله معترضه‌اش که «من کوشش می‌کنم بحث علمی کنم که بحث دانشگاهی به معنای ایرانی آن بیست»، می‌توان او را یک آکادمیسین تنها نامید که لقب منتقد ابدی را برای همیشه با خود دارد، چیزی که او را از هر تیپ دیگر اندیشگی در ایران معاصر متمایز می‌کند. برای پیگیری محل نزاعی که طباطبایی کوشش می‌کند آن را تنقیح کند، خوانش و پژوهش در کتاب‌های او می‌تواند بهترین راه باشد. اما دقت در مقالات و گفت‌وگوهای مطبوعاتی طباطبایی نیز می‌توان در این مسیر راهگشا باشد. در این کتاب، مروری اجمالی بر روند آغاز و تداوم نگارش یادداشت‌ها و مقالات جواد طباطبایی در مطبوعات ایران شده است.

فهرست مطالب کتاب:

پیش گفتار

* اسلام و ایران:

غزالی حقوقدان و نظریه او در باب استیضاح

نکاتی درباره رساله المشاعر

یادنامه فرانسوی هانری کربن

قرائت‌های مقدمه ابن خلدون

ادیان ایرانی از نظر فخر رازی

ملاحظاتی درباره نقادی هانری کربن از ایران‌شناسی

هانری کربن، فیلسوف سیاسی؟

* فلسفه هگل:

نکاتی در ترجمه برخی مفاهیم فلسفه هگل

نگاهی به اصطلاحات فلسفه هگل

بحثی درباره «روح» در فلسفه هگل

سه روایت فلسفه سیاسی هگل (بخش اول)

سه روایت از فلسفه سیاسی هگل (بخش دوم)

گفت‌وگو درباره دین و هگل

* سنت و تجدد:

توسعه، فرایند تجدد

 بار دیگر درباره تجدد و توسعه

غرب، شرق و مسائل ما

گفتاری پیرامون اندیشه سیاسی

ایران آینده‌ای متفاوت