معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

این کتاب شصت‌ودومین جلد از مجموعۀ دانشنامۀ فلسفۀ استنفورد است و به تشریح کتاب «نقد قوۀ حکم» اثر کانت می‌پردازد. کانت دیدگاه‌های خود را دربارۀ زیبایی‌شناسی و غایت‌شناسی در سال ۱۷۹۰ و در کتاب «نقد قوۀ حکم» به کامل‌ترین شکل عرضه کرد. این کتاب از دو جزء تشکیل شده است و کانت قبل از این دو جزء در مقدمه‌ای طولانی اهمیت این اثر را در کل نظام نقدی‌اش شرح می‌دهد و از آن دفاع می‌کند. در جزء اول یعنی «در نقد قوۀ حاکمۀ زیبایی‌شناختی» دربارۀ حکم و تجربۀ زیبایی‌شناختی به ویژه حکم و تجربۀ زیبایی‌شناختی ناظر به امر زیبا و امر والا و نیز دربارۀ آفرینش هنری صحبت می‌کند. در جزء دوم یعنی در «نقد قوۀ حاکمۀ غایت‌شناختی» نیز دربارۀ غایت‌شناسی (یعنی توسل به اهداف، غایات یا اغراض) در علم طبیعی و به طور کلی‌تر در فهم ما از طبیعت به بحث می‌پردازد. نقد قوۀ حکم سومین و آخرین نقد از نقدهای سه‌گانۀ کانت بود؛ دو نقد دیگر او عبارتند از: نقد عقل محض که به متافیزیک و معرفت‌شناسی می‌پردازد و نقل عملی که به همراه بنیادگذاری متافیزیک اخلاق او با اخلاق سروکار دارد.

نقد قوۀ حکم در مقایسه با دو نقد دیگر کمتر جلب توجه کرده است. یکی از دلایل این امر آن است که به طور سنتی برای حوزه‌های زیبایی‌شناسی و غایت‌شناسی طبیعی به لحاظ فلسفی محوریت کمتری نسبت به حوزه‌های اخلاق، متافیزیک و معرفت‌شناسی قائل شده‌اند. دلیل دیگر آن است که نقد سوم مشکل تفسیری‌ای ایجاد می‌کند که نظیر آن برای دو نقد دیگر به وجود نمی‌آید: با توجه به اینکه دو جزء این کتاب ظاهراً شباهتی با هم ندارند ـ نه‌تنها با هم بلکه همچنین با «قوۀ حکم»ی که علی‌الظاهر کانون کتاب است ـ چطور می‌توان از کل این اثر سردرآورد؟

زیبایی‌شناسی و غایت‌شناسی کانت مجموعاً حوزۀ بسیار گسترده‌ای را دربر می‌گیرند و این مدخل نمی‌تواند همۀ مباحث مربوط به آنها را پوشش دهد و تمامی آثاری که به آنها مربوط می‌شوند را به حساب آورد. در اینجا به سه محدودیت اشاره می‌شود: اولاً اگرچه کانت در سراسر سیر فکری‌اش دربارۀ زیبایی‌شناسی و غایت‌شناسی مطلب نوشته است، این مدخل تنها «نقد قوۀ حکم» را (به همراه مقدمۀ اول» یعنی نسخۀ قدیمی‌تری از مقدمه که در طول حیات کانت منتشر نشد ولی در تازه‌ترین ترجمه‌های انگلیسی نقد سوم آمده است) مدنظر قرار می‌دهد. ثانیاً این مدخل به جای مسائل تاریخی مربوط به منشأ و چندوچون پذیرش نوشته‌های کانت دربارۀ این موضوعات، در درجۀ اول به مسائل فلسفی و تفسیری‌ای می‌پردازد که از این نوشته‌ها سربرآورده‌اند. ثالثاً این کتاب اساساً بر آن مسائلی متمرکز می‌شود که بیشترین توجه را در سنت تحلیلی انگلیسی ـ آمریکایی به خود معطوف داشته‌اند؛ شاهد این مدعا کتاب‌نامۀ این نوشتار است که عمدتاً محدود به آثار انگلیسی‌زبان و به طور اخص آثاری از منظر تحلیلی است.

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار دبیر مجموعه

درآمد

1. قوۀ حکم

2. زیبایی‌شناسی

3. غایت‌شناسی

کتابنامه

واژه‌نامۀ انگلیسی به فارسی