سرود نیایش: نگاهی به نیایشهای فردوسی در شاهنامه
خلاصه
در این کتاب نیایشهای فردوسی در شاهنامه بررسی شده است.معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
تمامی نیایشهای انسانها در طول تاریخ ادیان الهی، یکسان است و جملگی رو به سوی آفریدگار یکتا دارند و آن یکتای بیهمتا را نیایشگرند. در ادبیات گرانسنگ پارسی، نیایش با بیانهای گوناگون از زبان نویسندگان و شاعران دیده میشود که نیاز به بررسی و تعمق دارد. در این کتاب نیایشهای فردوسی در شاهنامه بررسی شده است.
فردوسی توسی ستایشگر راستی است، نیایشگر آن یکتایی است که هستی را بر راستی استوار نمود و آن را آفرید. فردوسی هر گاه به گونهای در شاهنامه به نیایش مینشیند و سرود یکتایی سر میدهد، به گونهای که کسی را توان دستیابی به جایگاه بلند سخنپردازی او نیست. سخن او هنگام نیایش به روان آدمی جذبۀ عشق و عرفان خدایی میبخشد، خواننده را تا بارگاه فرشتگان بالا میبرد.
با توجه به خردورزی در شاهنامه، شاعر نیایشگر راهی جز پسند خرد برنمیگزیند در صورتی که نیایشها آنگاه جذابند و به روح آدمی بهتر القا میشوند که به قول طریقتی ها و شریعتیها سخن از دل برخیزد و با منطق سروکاری داشته باشد؛ اما نیایشهای شاهنامه در تمامی قسمتهای داستانی ـ چه اسطوره، چه افسانه و چه وقایع تاریخی ـ همچنان در مسیر خردپذیری است.
فردوسی در نیایشهای شاهنامه آگاهانه و با نگرش به موازین اخلاقی سخن میگوید. دنبال اوراد واهی که از خرافات و موهومات سرچشمه دارند، نمیگردد. این عبارات عوامفریبانه را رد نموده، خط بطلان بر آنها میکشد. نیایشها در شاهنامه مکرر است و این تکرار تنها به دلیل بیان صفات خداوند است که بر زیبایی کلام و شیرینی بیان میافزاید. نکتۀ دیگر چگونگی انتخاب نیایشهاست که بستگی به بیان داستان و زمان انتخاب آنها دارد. آنجا که قصه در قالب اسطوره و افسانه است، در بیان نیایش انتخاب واژهها همسویی و همخوانی با فضای داستان را دارند.
درونمایۀ نیایشهای شاهنامه برگرفته از دو خوان بزرگ و پرنعمت الهی است؛ یکی قرآن که مورد اعتقاد قلبی فردوسی است و دیگری اوستا که زمینهساز غرور ملی اوست. پیران دیو و خرافهپرستان را که بر خدعه و نیرنگ، جادو و فریبکاری تکیه دارند، در نیایشهای خود راه نمیدهد و آنها را به بدترین وجه زبون، ناچیز و خرد نشان میدهد. حکمت خردورزی را سرلوحۀ منطق خود میداند و یک لحظه این حکمت را رها نکرده و فراموش نمینماید؛ زیرا خرد را بعد از خدای یکتا در برترین مرتبه قرار میدهد و میفرماید:
کنون ای خردمند، وصف خرد بدین جایگه گفتن اندر خورد
بگو تا چه داری، بیار از خرد که گوش نیوشیده زو بر خورد
خرد بهتر از هر چه، ایزدت داد ستایش خرد را، به از راه داد
خرد رهنما و هرد دلگشای خرد دست گیرد بهر دو سرای
از او شادمانی، از اویت غم است از اویت فزونی، از اویت کم است
او در نیایشها، پروردگاری را در نظر دارد که مظهر همه پاکیها، خوبیها، راستیها، روشناییها و دوستدار آبادانی و پیشرفت و رویگردان از ویرانی و واپسگرایی است. او نیایشگر آن خدایی است که آفرینندۀ آسایش و آرامش و صلح و دوستی است و پدیدآورندۀ گیاهان، موجودات و بخشایندۀ هستی است و بخشایشگری مهربان و همیشه جاوید است.
در شاهنامه سه گونه نیایش نشان داده شده است:
1. نیایشهای ویژۀ خود فردوسی؛ به این معنا که خود شاعر هرگاه احساس نیاز کرده، مستقیم و بدون واسطه به نیایش نشسته و با آفریدگار خود به سخن و رازونیاز پرداخته است.
2. نیایش از زبان شخصیتها، پهلوانان، قهرمانان، شاهان، بزرگان و هر کس دیگر که به عللی در موقعیتی خاص به نیایش مینشینند و با خداوند سخن میگویند.
3. نیایش و سپاس و ستایش پروردگار در آغاز نامهها که این دسته از نیایشها گرچه کوتاه هستند، اما پراحساسترین و گویاترین نمونۀ شکرگزاری یک انسان از خداوند را نشان میدهد.
در این کتاب مختصر کوشش شده تا در حد امکان نیایشهای فردوسی در شاهنامه، در این سه ردیف دستهبندی شده و در اختیار مخاطب قرار گیرد.
فهرست مطالب کتاب:
فهرست موضوعی
فهرست تابلوها و تصاویر از مجالس شاهنامه
سخن ناشر
پیشگفتار
بخش اول: نیایشهای شخصی فردوسی در شاهنامه
فردوسی و شاهنامه
نیایش فردوسی در آغاز شاهنامه
بخش دوم: نیایشهای شاهنامه از زبان پهلوانان و بزرگان
فردوسی در دو جبهه
نیایش هوشنگ در پیدایش آتش
بخش سوم: نیایشهای فردوسی در سرنامههای آمده
نگاهی به واژۀ «آفرین afarin» در نیایشهای شاهنامه
جستاری در معانی و مفاهیم «آفرین» در نیایشها
اشاره:
لوحها و سنگنگارهها
کتابها و رسالات:
نامه منوچهر به فریدون
راهنمای جدول و نمودارها
واژگان شناختی
منابع و مآخذ
شاهنامههایی که مورد استناد مطالب و انتخاب مجالس شاهنامه بودهاند
پربازدید ها بیشتر ...
دربارۀ ارتباطات: ارتباطات و تجلی آن در ادبیات و شعر فارسی
حمید مولانادر این کتاب ابتدا دایره یا جهان و عالم ارتباطات انسان را در یک الگوی پنجگانه به این ترتیب خلاصه شده
درآمدی بر شناخت هنر مدرن
مانیکا بوم ـ داچن و جَنِت کوکاین کتاب به جای آنکه به توالی تاریخ جنبشهای هنری بپردازد، با رویکردی موضوعی، برخی شاهکارهای هنر مدر
نظری یافت نشد.