در هرگز و همیشۀ انسان: از میراث عرفانی خواجه عبدالله انصاری
خلاصه
در این کتاب چهار روایت بسیار کهن و اصیل از آثار فارسی انصاری به نظر خوانندگان علاقمند می‌رسد که با تمام آنچه تاکنون به عنوان آثار فارسی انصاری در دسترس اهل تحقیق بوده، به کلی متفاوت است.معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
امتیاز بزرگ این کتاب بر تمامی آثاری که در ایران و خارج از ایران تاکنون به نام خواجه عبدالله انصاری انتشار یافته، در این است که چند «متن» پارسی موجود در این کتاب با تمامی آثار نشریافته به نام خواجه، از بنیاد متفاوت است. آنچه از آثار فارسی خواجه عبدالله تا این لحظه در جهان نشر یافته، به جز کتاب «طبقات الصوفیه» و «صد میدان» او، همگی آثاری منحول و به لحاظ مسائل مایگانی و سبک‌شناسی و نسخه‌شناسی بسیار جدیدند. قدیم‌ترین نمونه‌هایی که تاکنون به نام آثار فارسی خواجه عبدالله انتشار یافته، به لحاظ نسخه‌شناسی با روزگار او فاصله‌ای چهارصد پانصد ساله دارند و از منظر مسائل سبک‌شناسی و تاریخ زبان نیز دارای کمترین نشانه‌هایی از قدمت‌اند.
نگارندۀ این کتاب در ابتدا قصدش بر این بوده که در بخش میراث عرفانی خواجه عبدالله انصاری «مناقب شیخ الاسلام» را شرح و تصحیح کند و با چند مناجاتی که "سرژ دوبرکوی" از نسخه‌های «طبقات الصوفیه» استخراج و تصحیح کرده است، همراه کند؛ ولی نگارنده به نسخه‌ای بسیار کهن از آثار فارسی خواجه عبدالله دست یافته که هم به لحاظ معنی و هم به لحاظ صورت و ساخت و مسائل نحوی و صرفی و واژگانی، بی‌گمان با آنچه تاکنون دیده شده است، فرسنگ‌ها فاصله دارد و آثار اصالت و نشانه‌های سبک ویژۀ خواجۀ انصاری را به کمال آینگی می‌کند. این نسخۀ گران‌بها و منحصربه‌فرد که در کتابخانۀ مدرسۀ نمازی شهر خوی نگهداری می‌شده است و تاریخ کتابت آن 709 هجری است، از کهن‌ترین نسخه‌های شناخته‌شدۀ رسائل فارسی خواجه عبدالله، حدود دو قرن کهن‌تر است و ترتیب مطالب و زبان ویژۀ آن نیز به کلی متفاوت است.
در کنار نسخۀ گران‌بها و بی‌مانند مدرسۀ نمازی خوی، سه روایت کهن دیگر هم از گفتارها و مناجات انصاری در این کتاب آورده شده که تاکنون کسی بدان‌ها نپرداخته است. روایت نخست آن است که در کتاب «حیرة الفقهاء» علاء بخاری تألیف سال 695 (نسخۀ کتابخانۀ دانشگاه میشیگان) آمده است و روایتی است بسیار کهن و ارزشمند.
روایت دوم نیز ضبطی است که از کلمات و مناجات انصاری در «سفینۀ تبریز» کتابت سال 721 به خط ابوالمجد محمد بن مسعود تبریزی آمده است. روایت سوم از مجموعۀ شمارۀ 1393 کتابخانۀ شهید علی پاشای ترکیه است که در قرن هشتم کتابت شده است. بدین‌گونه در این کتاب چهار روایت بسیار کهن و اصیل از آثار فارسی انصاری به نظر خوانندگان علاقمند می‌رسد که با تمام آنچه تاکنون به عنوان آثار فارسی انصاری در دسترس اهل تحقیق بوده، به کلی متفاوت است.
به طور کلی خوانندگان در این کتاب این بخش‌ها را در اختیار دارند:
1. مقدمه‌ای دربارۀ خواجه عبدالله انصاری و جایگاه او در عرفان ایرانی و در نثر هنری صوفیانه و بحثی در نادرستی انتساب حدود بیست رسالۀ فارسی به او و سخنی دربارۀ تفسیر کشف الاسرار میبدی و ارتباط آن با خواجه عبدالله و پژوهشی دربارۀ روابط تفسیر کشف الاسرار و تفسیر الکشف و البیان ثعلبی؛
2. متن آثار فارسی خواجه عبدالله، کتابت 702، از نسخۀ مدرسۀ نمازی خوی؛
3. روایت علاء بخاری از گفتارها و مناجات انصاری در کتاب حیرة الفقهاء خویش که به تاریخ 695 تألیف شده است؛
4. روایت ابوالمجد تبریزی از گفتارها و مناجات انصاری در سفینۀ تبریز مورخ 721 که خود یکی از کهن‌ترین روایات این اثر است؛
5. کلمات شیخ الاسلام انصاری از نسخۀ کتابخانۀ شهید علی پاشا، به شمارۀ 1393 که در قرن هشتم کتابت شده است و با دیگر روایت‌ها تفاوت بنیادی دارد؛
6. چند مناجات انصاری از روایت برکوی در طبقات الصوفیه؛
7. تصحیح و شرح مناقب شیخ الاسلام از روی نسخۀ منحصربه‌فرد آن که در کتابخانۀ دیوان هند وجود دارد؛
8. کوشش برای حل مشکلات این متون و آسان کردن فهم آنها و پاسخ دادن به تمام پرسش‌هایی که ممکن است برای خوانندگان پیش بیاید.
فهرست مطالب کتاب:
خواجه عبدالله انصاری
«پیر هَرِی» غیر از «خواجه عبدالله انصاری» است!
دربارۀ آثار فارسی منسوب به انصاری
اشاره‌ای به آثار عربی خواجه عبدالله
شعر و شاعری انصاری
ثعلبی / میبدی
روزگار میبدی و تألیف کشف الاسرار
دربارۀ متن‌های شش‌گانه
ویژگی‌های نسخۀ مدرسۀ نمازی
بخش اول در شش پاره
بخش دوم در سه قسم
بخش سوم: روایتی کهن از مناجات انصاری
بخش چهارم: فصلٌ من کلمات شیخ الاسلام عبدالله انصاری
بخش پنجم: مناجات
مناقب شیخ الاسلام
تعلیقات کلمات شیخ الاسلام
تعلیقات مناقب شیخ الاسلام
فرهنگ‌وارۀ 1: گفتارها و مناجات‌های خواجه عبدالله
فرهنگ‌وارۀ 2: مناقب شیخ الاسلام
پربازدید ها بیشتر ...
حکایتی از پله دوم
فریدون مجلسیمجلسی که از دیپلمات‌های قدیمی کشورمان است، در این کتاب به روایت زلال و خودمانی خاطرات خویش می‌پردازد
پرده پرده تا وصال؛ شرح جامع اصطلات و مشکلات کشف المحجوب هجویری (دو جلد)
هاجر خادم، رضا اقدامیخواندن نثر مصنوع و غامض کتب عرفانی همواره جویندگان علم را دچار سردرگمی کرده و چه‌بسا آنان را از مطال
دیگر آثار نویسنده بیشتر ...
این کیمیای هستی دربارۀ حافظ؛ جمال‌شناسی و جهانِ شعری، یادداشت‌ها و نکته‌ها، درس‌گفتارهای دانشگاه تهران (سه جلد)
محمدرضا شفیعی کدکنیاین کتاب در سه جلد اختصاص دارد به یادداشت‌ها و درس‌گفتارهای استاد شفیعی کدکنی دربارۀ حافظ.
بر بلندای بیستون: یادنامه استاد بهزاد کرمانشاهی
به خواستاری ناصر گلستان‌فر، ابراهیم رحیمی زنگنه با مقدمۀ محمدرضا شفیعی کدکنی و میرجلال‌الدین کزازیاستاد یدالله بهزاد کرمانشاهی یکی از مفاخر فرهنگ ایران‌زمین در عصر ما بود. از آن مردانی که در هر قرنی
نظری یافت نشد.