معرفی کتاب

تاریخ بشر آکنده از نام و نشان دانشوران و ادیبان و مردان فرهنگ و اندیشه است که آنچه در کارنامۀ فکر و فرهنگ انسانی به ثبت رسیده، برآیند و محصول کشش و کوشش آنهاست و هریک در بنای عمارت دانش و آگاهی آدمیان و استوارسازی آن سهمی . حظی داشته‌اند؛ لیک در میان این شمار بسیار، نادره‌کارانی که سپیده می‌گشایند و دل و دیدۀ انسان‌ها را به آفاقی رفیع‌تر از آنچه در دیدرس است، آشنا می‌سازند و کام جان‌ها را به شکرهای شکرستان آنسری شیرین می‌کنند، در هر روزگاری نوادراند و شیخ بهاءالدین محمد عاملی معروف به شیخ بهائی مردی است از آن نوادر.

 روزگاری که شیخ بهائی در آن می‌زیست، از مهم‌ترین ادوار تاریخ ایران و از حساس‌ترین برش‌های تاریخ جهان اسلام است.

تأسیس سلسلۀ صفویه در نخستین دهۀ سدۀ دهم هجری به دست شاه اسماعیل، فصل تازه و بسیار مهمی را در تاریخ خاور اسلامی گشود که از حیث فرهنگ و سیاست و اجتماع با فصول پیشینش تفاوت‌های ژرف و شگرف دارد. استقرار و امنیت و رفاه نسبی و به ویژه حمایت شهریاران صفوی، زمینۀ رشد و تعالی و ترقی برخی از علوم و فنون و صنایع و هنرها را فراهم کرد و در این دوره عالمان و هنرمندان بزرگی به ظهور رسیدند که برخی از اینان صدرنشینان دانش و فن خویش به شمار می‌روند.

شیخ بهائی از مفاخر تراز اول جهان اسلام است و شایذ بتوان او را درخشان‌ترین شخصیت علمی جهان اسلام در سده‌های دهم و یازدهم هجری خواند. وی در علوم مختلفی مهارت داشت و مردی ذو فنون بود. حتی در دانش‌هایی بصیرت و مهارت داشت که پیش از وی کمتر دانشمندی در جهان اسلام بر آنها دست یافته بود.افزون بر علوم مرسوم، در زهد و عرفان و معنویات نیز مردی راسخ قدم بود و در این زمینه‌ها هم او را پیشوا و پیشرو خوانده‌اند.

فهرست مطالب این کتاب بدین قرار است:

پیش از آغاز؛ زمینه و زمانه؛ دورنما؛ از بعلبک تا اصفهان؛ تخته پوست طلبگی؛ شیخ و شاه، ریاست و سیاحت؛ آزادمرد شیرین‌کار؛ معاصرت‌ها و معاشرت‌ها؛ سفر بی‌بازگشت؛ بازماندگان؛ مسلک شیخ بهاءالدین؛ شیخ و تصوف؛ حکمت ایمانیان؛ میراث مکتوب؛ شعر شیخ؛ یاد آن شیرین‌ قلندر و کتابنامه.