معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

فهرست مقالات فارسی یکی از نخستین و ضروری‌ترین ابزارهای هر پژوهشگری است که بخواهد در زمینۀ مطالعات ایرانی پژوهش یا جستجو کند. در این مجلد که مربوط به سال‌های 1377 تا 1390 است، مشخصات 188/25 مقالۀ منتشرشده در مجموعه‌های فارسی مندرج است.

پنج مجلد از فهرست مقالات فارسی در زمینۀ تحقیقات ایرانی، شامل مقالات نشریه‌ها (از 1377 تا 1390ش) از سوی مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی (مرکز پژوهش‌های ایرانی و اسلامی) منتشر شده است. مجلد یکم تا ششم فهرست مقالات فارسی به همّت شادروان استاد ایرج افشار تدوین و منتشر شد. نظر آن شادروان این بود که تدوین و انتشار آن فهرست تداوم بیاید و در عین حال مشخصات مقالات مجموعه را، افزون بر همۀ نشریه‌های مرتبط، دربر بگیرد. مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی هم کوشید این نظر استاد افشار را عملی کند و به توصیۀ ایشان شورایی به نام «گروه راهبردی» برای نظارت مستمر و فنّی بر این کار تعیین شد. از 1377 با نظارت گروه راهبردی برای تدوین و انتشار مشخصات کتاب شناختی مجموعه‌ها، یادنامه‌ها، سالنامه‌ها، گاهنامه‌ها و ارج‌نامه‌ها هم کوشش تازه‌ای به عمل آمد. مجموعۀ این مشخصات بسیار گسترده است و از این‌رو، گروه راهبردی با توجه به امکانات موجود تصمیم گرفت که فهرست‌نویسی مقالاتِ نشریه‌ها از فهرست‌نویسی مقالات مجموعه‌ها جدا شود و فهرست هر کدام جداگانه انتشار بیابد. پس از این تصمیم، استاد افشار طی نامه‌ای مسئولیت تدوین فهرست مقاله‌های فارسی را به خانم ایران‌ناز کاشیان و تدوین فهرست مقالات مجموعه‌ها را به ‌آقای عباس مافی، از همکاران دیرین خود در کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران و از همکاران کنونی کتابخانۀ مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی سپرد. با تصویب گروه راهبردی و مدیر مرکز، خانم پارکوهی هارطونیان، از کتاب‌داران و فهرست‌نگارانِ با سابقۀ کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران و این مرکز، هم به همکاری با این طرح دعوت شدند.

اینک پس از چند سال همکاری این همکاران، فهرست مقالات فارسی در مجموعه‌ها و یادنامه‌ها به علاقه‌مندان عرصۀ ایران‌شناسی و پژوهشهای ایرانی تقدیم می‌شود. این فهرست در برگیرندۀ مشخصات 25188 مقالۀ منتشر شده از 1377 تا 1390شمسی است. نیز یادآوری این نکته ضروری است که مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، بنابر روش معمول و مطلوب خود، همۀ نکته‌هایی را که کتاب‌شناسان و فهرست‌نگاران در نقد و نظرهایشان دربارۀ مجلدات قبلی فهرست مقالات فارسی در مطبوعات طرح کرده اند، بررسی کرده، مدّنظر قرار داده و در موارد لازم، تذکرات و اصلاحات آنان را اعمال کرده‌ است.

کلیات، علوم و فنون قدیم، فلسفه، ادیان و مذاهب، قوم‌شناسی ـ مردم‌شناسی و علوم اجتماعی، هنر، جغرافیا، باستان‌شناسی، تاریخ، زبان و زبان‌شناسی، ادبیات از آغاز تا روزگار معاصر، ادبیات در روزگار معاصر، متون، مباحث مربوط به افغانستان و مباحث مربوط به ازبکستان و تاجیکستان بخش‌هایی هستند که در این کتاب مقالات مربوط به آنها آورده شده‌‌اند و در پایان نیز فهرست‌نامه‌ها آورده شده که شامل نام کسان، فهرست‌وارۀ جغرافیایی، کتاب و رساله، مجله و روزنامه و فرهنگ‌وارۀ موضوعی، مدنی، قومی و اصطلاحات و لغات است.