معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

قصه‌های عامیانه بخشی از یک فرهنگ و سنت بزرگ‌تر محسوب می‌شوند که با این وجود به شیوه‌هایی فردی اجرا و ارائه می‌شوند. این قصه‌ها پلی میان جامعه و فرد هستند و مناسب‌ترین وسیله برای درک ارزش‌ها و دغدغه‌های مشترک مردم ما و خود ما هستند. قصه‌ها خیلی بیشتر از یک متن هستند. آنها نیاز به یک رسانه دارند و رسانۀ قصه، راوی آن است. قصه‌ها هیچ‌گاه تهی از معنا نیستند و این راوی قصه است که معنا را می‌سازد و به قصه‌ها می‌بخشد. راوی‌ها، قصه‌ها را به یک فرم ثابت تکراری نقل نمی‌کنند که محققان آن فرم خاص را طبقه‌بندی و تجزیه و تحلیل کنند. قصه‌ها و افسانه‌ها همواره بخشی از فرهنگ عامه و بومی هستند و برای آنکه برای مخاطب جذاب باشند، اغلب به زبان و گویش محلی ارائه می‌شوند.

گردآورندگان این کتاب، تلاش قابل توجهی برای جمع‌آوری افسانه‌ها و قصه‌های شفاهی منطقۀ خود سیرجان داشته‌اند. آنها از اهمیت منحصربه‌فردبودن روایت هر قصه‌گو آگاه هستند و به مناطق مختلف سیرجان رفته‌اند تا مستعدترین راوی‌ها را بیابند. آنها قصه‌های آن ناحیه را اولا ضبط کرده و سپس برای پیاده‌سازی قصه‌ها ساعت‌ها وقت گذاشته‌اند تا به اصل روایت هر قصه‌گو وفادار بمانند.

ساختار قصه‌های سیرجان ساده اما روایت‌ها بسیار جذاب است و در بسیاری موارد در مقایسه روایت‌های سیرجانی با دیگر نقاط کشور مشخص می‌شود سیرجانی‌ها به لحاظ عناصر و جذابیت رویدادها، قصه‌پردازی قوی‌تری دارند.

این کتاب شامل ۷۰ قصه به روایت ۴۵ راوی سیرجانی است که «پرفسور اولریش مارزلف» آلمانی رئیس انجمن جهانی قصه‌های عامیانه، بر آن مقدمه نوشته است. همچنین «دکتر محمد جعفری قنواتی» ویراستار ارشد دانشنامه فرهنگ مردم ایران نیز مقدمه دیگر این کتاب را نگاشته است.

کار جمع‌آوری و پیرایش افسانه‌های مردم سیرجان سه سال طول کشیده است. در این مجموعه که با هدف ثبت، احیا و ترویج روایت سیرجانی افسانه‌ها کار شده است، در چینش و انتخاب و ویرایش قصه‌ها، هم لذت بردن مخاطب از قصه مدنظر بوده و هم بحث پژوهشی و علمیِ کار مورد توجه قرار گرفته است.

شیوۀ کار به صورت مراجعه حضوری در روستاها و مناطق عشایری یا رفتن به منزل و محل کار راویان و گوش سپردن همراه با ضبط صدای راویان بوده است. تمرکز کار بر روی حفظ شیوه روایت با ثبت دقیق گویش، لهجه، لغات و اصطلاحات سیرجانی بوده است. همچنین در این مجموعه تلاش بر این بوده که شکل و بیان شفاهی قصه‌ها بر شکل کتابی نوشتار غالب باشد.

در این کتاب قصه‌های مربوط به هر گروه ـ مثلا قصه‌های مربوط به گروه حیوانات ـ پشت سر هم نیاورده شده و در واقع ترتیب چینش قصه‌ها بر اساس راوی مدنظر قرار گرفته است تا قصه‌های جذاب در طول کتاب برای لذت مخاطب پخش شوند.

از ویژگی‌های دیگر این کتاب این است که قبل از شروع قصه‌ها، مقدمه‌ای برای معرفی هر راوی نوشته شده و عکس راوی نیز منتشر شده است همراه با توضیحاتی کوتاه دربارۀ قصه‌های راوی.

اسب چهل کره، رندانه، دختر خون و برف، هفت برادرون، شاه عباس در اسارت دختر، خضر و طفل عرب، سبزتر از سبز، سوار بر غول، در مسیر حاتم طائی، درخت چهل آواز، سگی در کعبه، چغوتی و آدوری، پسر خارکن و مردان آبی، خروس طلا، شیشه عمر دیو، حضرت خضر در زیدآباد و .... عناوین افسانه‌ها و قصه‌های آورده شده در این کتاب را شکل می‌دهند.