معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
 

عباس مسعودی در سال 1275 در تهران به دنیا آمد. تحصیلات مقدماتی و متوسطه را در دارالفنون گذرانید و موفق به اخذ دیپلم شد. از همان زمان به روزنامه‌نگاری علاقمند شد و به کمک دوستانش در تهران دفتری موسوم به «مرکز اطلاعات» را راه‌اندازی کرد. این دفتر سرانجام به محل تأسیس روزنامۀ «اطلاعات» منجر شد که از نوزدهم تیرماه سال 1305 در یک ورق شروع به انتشار کرد. او به واسطۀ اعتبار روزنامه‌نگاری در دهمی دورۀ انتخابات مجلس شورای ملی از سوی مردم تهران به مجلس راه یافت و تا دورۀ پانزدهم، شش دورۀ متوالی در زمرۀ وکلای ثابت مجلس بود. با راه‌اندازی مجلس سنا در سال 1328، به عنوان سناتور تهران راهی این مجلس شد و تا زمان مرگ در مقام سناتوری باقی ماند. در تمام این مدت سردبیری روزنامۀ اطلاعات را نیز بر عهده داشت. او سرانجام در 27 خرداد 1353 دچار سکتۀ قلبی شد و چشم از جهان فرو بست.

مسعودی حق بزرگی به گردن فرهنگ و روزنامه‌نگاری این کشور دارد. روزنامۀ اطلاعات که تا به امروز یکی از وزین‌ترین و باوقارترین روزنامه‌های کشور است، دست‌مایه و حاصل فکر این شخص است. افزون بر دنیای روزنامه‌نگاری، او حق دیگری بر گردن اهالی جغرافیا و تاریخ دارد؛ به این ترتیب که سفر زیاد می‌رفت و سفرنامه‌های خود را قلمی و در روزنامه‌اش منتشر می‌کرد. بعضی از این سفرنامه‌ها در زمان حیات خود او به صورت کتاب هم منتشر شدند و برخی دیگر که جنبۀ تاریخی داشتند و در روزنامۀ اطلاعات درج می‌شدند، در سال‌های اخیر توسط محققان و پژوهشگران بازنویسی و منتشر شده‌اند. تاکنون هشت سفرنامه از او به گونۀ کتاب انتشار یافته است.

مسعودی کثیرالسفر بود و از آن روزنامه‌نگارانی نبود که در دفتر خود در تهران بنشیند و هیچ از اکناف و اطراف کشور نداند. او فقط شرح مشاهداتش را در سفرنامه‌ها نیاورده است، بلکه پیشنهادهایی برای رسدن به وضعیت مطلوب نیز در خلال سخنانش زیاد دارد. انتقاد از وضعیت حاضر و شرح تباهکاری‌ها و دیدن خطاها از سبک خاص قلم اوست.

این کتاب نهمین سفرنامه از سفرنامه‌های عباس مسعودی است که مربوط به یادداشت‌های سفر به اصفهان و قم در سال 1310 شمسی است.

او در این سفر جوانی سی‌ساله است که به دلیل فرصتی که در ایام عید به دست آورد، از تهران راهی جنوب شد. او دو شهر قم و اصفهان را می‌بیند و به‌خوبی توصیف کرده است. پس از بازگشت از سفر، سفرنامۀ خود را در 21 قسمت از تاریخ 15 فروردین 1310 تا 29 اردیبهشت 1310 در روزنامۀ اطلاعات به چاپ رسانید. تمرکز این سفرنامه بر دو شهر قم و اصفهان است. در چند جا ابراز می‌دارد که قرار است دربارۀ کاشان هم سخن بگوید؛ اما معلوم نیست چرا در سفرنامۀ او این شهر از قلم افتاده است؟

افزون بر مشاهدات و پیشنهادهای معمول، نگاه مسعودی به آثار و بناهای تاریخی اصفهان جالب توجه است. او با توجه به سفری که به اروپا داشت و شرایط صنعت گردشگری در آنجا را تا حدودی می‌شناسد، وقتی از آثار و بناهای تاریخی و ظرفیت‌های گردشگری دو شهر قم و اصفهان سخن می‌گوید، در جای‌جای کلامش نظرگاه‌ها و پیشنهادهایی برای ارتقای صنعت گردشگری در این دو شهر ارائه می‌دهد.

ظرفیت صنعت گردشگری قم را به دلیل در میانۀ راه پایتخت به جنوب قرار گرفتن این شهر حائز اهمیت می‌داند؛ با این وجود در نظر او این شهر فاقد امکانات و تأسیسات اقامتی است. او نگاهی به روند مدرنیزاسیون در این شهر و مؤلفه‌های آن پرداخته است و مؤسسه‌های جدید را معرفی می‌کند. او اقتصاد این شهر و کسب‌وکار در آن را بازگو می‌کند و مردم شهر را مردمی سخت‌کوش و کاری می‌بیند که فقط یک مدیریت و تربیت صحیح می‌تواند این شهر را در شاهراه تمدن اندازد.

در ادامۀ سفرنامه، مسعودی نهاد بلدیۀ اصفهان را بررسی می‌کند و اقدامات و زیرمجموعه‌های آن را بازشماری می‌نماید؛ بیمارستان خورشید، دار المساکین، دار المجانین، شیرخوارگاه و ... را بازدید می‌کند و به طور کلی تصویر جالب و جامعی از اصفهان سال 1310 به خوانندگان ارائه می‌دهد. انتهای سفر و نقطۀ پایان سفرنامه نیز ناگهانی و بدون اشارت لازم است.