معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

 

مطالعاتی که پژوهشگران غربی در زمینۀ عرفان و عارفان ایرانی مسلمان از گذشته‌ای نه چندان دور تا کنون انجام داده‌اند، بی‌شمار و دارای ارزش‌های فرهنگی است. بذر ایران‌شناسی در اروپا را نخست جهانگردانی افشانده‌اند که صدها سال پیش، در شاهراه بازرگانی شمال آسیا سفر کردند و دیدن آثار بازمانده از تمدن‌های بزرگ و دیرینه آنها را به کنجکاوی واداشته بود.

این کتاب دربرگیرندۀ بیست مقاله با موضوع عرفان و عارفان مسلمان و طریقت‌های عرفانی است. بخشی از آنها ترجمۀ مقالاتی از مشاهیر مستشرقان در حوزۀ عرفان و تصوف است؛ شامل پنج مقاله از حامد الگار، یک مقاله از ویلیام چیتیک، دو مقاله از گرهارد بورینگ، دو مقاله از ژوزف فان.اس، یک مقاله از راجر مروین سیوری، یک مقاله از اریک فرانسیس آزبرن، یک مقاله از شهزاد بشیر پاکستانی، یک مقاله از نوراحمد و دیگر مقالات از گردآورنده و مترجم کتاب است.

در مقالاتی که از حامد الگار در این کتاب آمده است، به عارفانی چون نجم‌الدین کبری، بهاءولد و فرقه‌های نعمت‌اللهیه، نوربخشیه و دربارۀ جامی و ابن‌عربی پرداخته شده است. دو نوشتار ژوزف فان.اس به زندگی و عرفان علاءالدولۀ سمنانی و سیدحیدر آملی می‌پردازد. گرهارد بورینگ در نوشتار خود به زندگی و عرفان علی بن شهاب‌الدین بن محمد همدانی مشهور به میرسیدعلی همدانی پرداخته است؛ او از عارفان طریقۀ کبرویه در سدۀ هشتم هجری است که به گسترش اسلام در کشمیر کمک زیادی کرد.

سیدقاسم انوار تبریزی از عارفان سدۀ هشتم و نهم هجری و از پیروان صفی‌الدین اردبیلی موضوع نوشتار قاسم انوار است. او در بدایت حال ریاضت بسیار کشید و در مسجد قزوین به اعتکاف نشست. او را از طرفداران شیعه و به‌ویژه صفویه دانسته‌اند. جمشید جلالی نیز نوشتاری را به قاسم شاه قاسم انوار اختصاص داده است. از مهم‌ترین نکات در زندگی انوار، سفرهای بسیار اوست که در این نوشتار به‌اختصار به آنها اشاره شده است.

جمشید جلالی در دیگر نوشتارهای خود در این کتاب به زندگی سیدمحمد نوربخش قهستانی، فخرالدین علی صفی، محمدامین کردی و ماءالعینین قلقمی پرداخته است. همچنین در آخرین نوشتار این کتاب به بررسی تعامل زبان عرفان و زبان قرآن پرداخته است.

یکی از رسائل مهم سیدمحمد نوربخش، رسالة الهدی است که در آن ادعای مهدویتش را آشکارا می‌توان یافت. شهزاد بشیر در نوشتار خود مقدمه‌ای بر تصحیح انتقادی این رساله نگاشته است که از لحاظ بررسی و تحلیل سیر تحول فکری مهدویت و اثبات دعوی نوربخش حائز اهمیت است.

ابن‌عربی استدلال می‌کند که بر اساس سنت پیامبر، خدا زمان (دهر) است. زمان او جاودانه است. ابدیت، بی‌آغاز و بی‌پایان است. شاید انسان به عنوان وجود و نه چیز زماندار فهمیده شود، زیرا در زبان صوفیانه «ابن الوقت» نامیده می‌شود. گرهارد بورینگ در نوشتار خود به بررسی مفهوم زمان از دیدگاه ابن‌عربی پرداخته است.

نوشتار چیتیک با عنوان «صدای سکوت» است که کوشیده است تصور کند نویسندگان متون کهن چگونه در برابر عبارت «سکوت خدا» واکنش نشان می‌دهند.

اریک آزبرن در نوشتار خود به زندگی ژوستین، فیلسوف و متأله مسیحی قرن دوم هجری از خانواده‌ای یونانی در فلسطین سخن گفته است. او صرفاً مسیحی‌ای نبود که در پی ایجاد ارتباط بین مسیحیت و فلسفۀ یونان باشد، بلکه باور داشت در مسیحیت عالی‌ترین عناصر فلسفه به‌ویژه فلسفۀ افلاطونی محقق شده و به کمال رسیده است.

نوشتار نور احمد دربارۀ صالح دَرَت است. نام کامل او محمدصالح بن عمر السمارانی است که مردم اندونزی او را با نام کیایی صالح درت می‌شناسند. او نویسندۀ پرکاری بود که آثارش در سراسر جهان اسلام جنوب شرقی آسیا منتشر و پخش شد. او در زمان پیدایش اندونزی استاد بسیاری از چهره‌های برجسته بود و غزالی را برای مردم اندونزی شرح و تفسیر می‌کرد.

فهرست مطالب کتاب:

دیباچه

نجم‌الدین کبری/ حامد الگار

بهاءالدین محمد ولد/ حامد الگار

علاءالدولۀ سمنانی/ ژوزف فان.اس

علی بن شهاب‌الدین بن محمد همدانی/ گرهارد بورینگ

قاسم انوار/ راجر مروین سیوری

شاه‌قاسم انوار/ قاسم جلالی

سیدحیدر آملی/ ژوزف فان.اس

سیدمحمد نوربخش قهستانی/ جمشید جلالی

مقدمه بر تصحیح انتقادی رساله الهدی سیدمحمد نوربخش/ شهزاد بشیر

نعمت‌اللهیه/ حامد الگار

نوربخشیه/ حامد الگار

جامی و ابن‌عربی، خاتم‌الشعراء و خاتم الاولیاء/ حامد الگار

مفهوم زمان از نظر ابن‌عربی/ گرهاردد بورینگ

صدای سکوت/ ویلیام چیتیک

فخرالدین علی صفی/ جمشید جلالی

محمدامین کردی/ جمشید جلالی

ماءالعینین قلقمی/ جمشید جلالی

ژوستین شهید/ اریک آزبرن

صالح درت/ نور احمد

تعامل زبان عرفان و زبان قرآن/ جمشید جلالی

فهرست اشخاص

فهرست کتاب‌ها

فهرست مکان‌ها

فهرست فرقه‌ها