معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

کتاب «تعقیب و آزار و هنر نوشتن» با وجود عنوان روشنفکرپسند و عامه‌پسندش در عصر لیبرال‌دموکراسی، دشوارترین اثر لئو اشتراوس است که بیشترین ضدیت را با روشنفکری دارد؛ از این‌رو سیرن‌وارترین اثر اوست. این اثر ضدروشنفکری است، به این معنا که «هماهنگی ذاتی میان اندیشه و جامعه یا پیشرفت فکری و پیشرفت اجتماعی» را پیش‌فرض نمی‌گیرد. درواقع این اثر دقیقاً برای نفی این هماهنگی و احیای بدیلی برای فهم نسبت اندیشه و جامعه یا فلسفه و شهر نوشته شده است؛ بدیلی که بیان حقیقت در شهر یا جامعه یا توافق میان حقیقت و جامعه را نه یک هدف، آرمان یا وظیفه بلکه نوعی مسئله می‌بیند.

این کتاب دربرگیرندۀ مقالاتی است از لئو اشتراوس که بیشترشان قبلاً در آثار و نشریاتی دیگر به چاپ رسیده بوده‌اند و بعداً براساس اشتراک مضمون‌شان که نسبت میان فلسفه و سیاست است، در این کتاب منتشر شده‌اند و در یکی از این مقالات هم که حکم مقدمۀ کتاب را دارد، آزادانه از مقاله‌ای دیگر از اشتراوس، با عنوان «افلاطونِ فارابی» استفاده شده است.

می‌توان گفت موضوع مقالات این کتاب در قلمرو جامعه‌شناسی شناخت قرار می‌گیرد. جامعه‌شناسی شناخت خودش را به بررسی شناخت به معنای درست کلمه محدود نمی‌کند. ازآنجاکه جامعه‌شناسی شناخت به مبنای خود رویکردی انتقادی دارد، با بی‌طرفی نه‌تنها شناخت حقیقی را بررسی می‌کند، بلکه هر چیزی را هم که وانمود می‌کند شناخت است بررسی می‌کند. بر همین اساس می‌توان انتظار داشت جامعه‌شناسی شناخت همچنین به شناخت اصیل کل یا همان فلسفه نیز میزانی از توجه را اختصاص دهد. از این‌رو می‌توان گفت مقالات این کتاب مواد مفیدی برای نوعی جامعه‌شناسی فلسفه در آینده فراهم می‌کند.

لئو اشتراوس در این کتاب با رجوع به آثار فیلسوفان سیاسی کهن و اوایل عصر مدرن، از جمله ابن‌میمون و اسپینوزا، از سبکی از نوشتار در فلسفۀ سیاسی سخن می‌گوید که در آن ایده و حرف اصلی نویسنده و آنچه فیلسوف می‌خواهد بگوید، در لابلای آنچه به‌تفصیل و با جزئیات فراوان و کسالت‌بار گفته است پنهان می‌شود و تنها مخاطب دقیق و نکته‌سنج است که می‌تواند از ورای چنین سبک رندانه و دشواری پی به حرف اصلی فیلسوف ببرد. او در این کتاب از چراییِ این پنهان‌کاری و سازوکارِ آن سخن می‌گوید و از سبکی از نوشتار فلسفی که ماحصل این پنهان‌کاری و مخفی کردن اصلِ حرف در لابلای فرعیات است.

او در این اثر نشان می‌دهد فلاسفه حقایق و بصیرت‌های فلسفی یا مناقشه‌انگیز را از جامعۀ سیاسی پنهان می‌کنند. آنها حقایق و باورهای حقیقی خود را از عوام پنهان می‌کنند. آنها چنین می‌کنند؛ زیرا معتقدند جامعۀ سیاسی یا «شهر» ظرفیت درک یا پذیرش این حقایق را ندارد؛ اینکه عنصر اصلی جامعۀ سیاسی «دروغ» است؛ از این‌رو، بیان صریح حقایق فلسفی در جامعه سیاسی هم به تعقیب و آزار فلاسفه و هم به تباهی و فساد جامعۀ سیاسی منجر می‌شود. اما آنها فقط به پنهان‌کردن بسنده نمی‌کنند، بلکه آنها از طریق آنچه اشتراوس «هنر نوشتن» می‌نامد، به گونه‌ای می‌نویسند که با وجود پنهان‌کردن حقایق فلسفی از عوام، آن حقایق را در دسترس اقلیت اندکی قرار می‌دهند که «می‌توانند بفهمند». آنها از این طریق هم از فلسفه و هم از جامعۀ سیاسی محافظت می‌کنند. اشتراوس این کارکرد دوگانه را فلسفۀ سیاسی در معنای عام کلمه می‌نامد. با توجه به جدایی‌ناپذیری فلسفۀ سیاسی از نوعی «هنر نوشتن»، اشتراوس استدلال می‌کند که فهم آثار فلاسفۀ سیاسی مستلزم نوعی «هنر خوانش» یا «هنر خوانش بین خطوط» است. فقط خواننده‌ای که از چنین هنری برخوردار باشد، می‌تواند به اعماق آثار فلسفۀ سیاسی نفوذ کند و حقایق یا تجربۀ فلسفی موجود در آنها را بیابد.

ازآنجاکه موضوع یا مسئلۀ نسبت میان فلسفه و سیاست موضوع ضمنی همۀ آثار اشتراوس است و با توجه به اینکه اشتراوس در این کتاب مستقیم و به‌صراحت به این موضوع می‌پردازد، بی‌تردید با خوانش و درک این کتاب، عملاً فلسفۀ سیاسی لئو اشتراوس را فهمیده است. به نوعی می‌توان این کتاب را شاه‌کلید ورود به آثار و تفکر لئو اشتراوس دانست.

فهرست مطالب کتاب:

یادداشت مترجمان

پیش‌گفتار

1. مقدمه

2. تعقیب و آزار و هنر نوشتن

3. خصیصۀ نوشتاری راهنمای سرگشتگان

4. قانون عقل در کتاب الخزری

5. چگونه رسالۀ الهیاتی ـ سیاسی اسپینوزا را مطالعه کنیم؟

نمایه