معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

دو هنر ادبیات و سینما از اشتراکات بنیادینی در شیوه‌های روایت و تصویرسازی برخوردارند. غیر از مشابهت‌های ظاهری مذکور، ارتباط هم‌افزای این دو هنر زمینۀ نوزایی و اشاعۀ فرازمانی کهن‌الگوهای انسانی و اسطورۀ ملی را فراهم می‌آورد. اقتباس‌های فراوان سینمایی از آثار ادبی، یکی از نشانه‌های این ارتباط چندلایه و تاریخی است. زندگانی انسان معاصر در لایه‌های رئالیستی و سوررئالیستی با درام و تصویر سینمایی پیوند خورده است. سینمای موفق می‌تواند با چینش فرازمانی پازل‌های اساطیر و مفاهیم قدسی ازلی به درک بهتر تصویر این‌زمانی جامعه و نوزایی روح اجتماعی یاری رساند و این امکان را فراهم آورد تا مردم یک سرزمین در آینۀ اسطوره و تاریخ، نقصان‌های زمان حال خویش را بشناسند و شوق نیل به رؤیا و ابرمردی را درون خویش بپرورانند.

با وجود آنکه کشورمان از ادبیات کلاسیک غنی در گونه‌های حماسی، عرفانی، غنایی و تاریخی برخوردار است و همچنین از کشورهای صاحب‌نام در هنر سینماست، ارتباط دوسویۀ ادبیات کلاسیک و سینما در آن به گونه‌ای غایی و تکاملی برقرار نشده است. عموم اقتباس‌های سینمایی از متون کلاسیک به دهه‌های آغازین ورود سینما به ایران برمی‌گردد که اغلب آنها هم آثاری نازل‌اند. البته در دهه‌های اخیر اقتباس از متون معاصر ایرانی و خارجی تقریباً بیشتر شده است.

در این کتاب تلاش شده است با نگاهی بینارشته‌ای ضمن بررسی جامع رابطۀ ادبیات کلاسیک فارسی و سینمای ایران، موانع هم‌افزایی غایی این دو بررسی شود و بعد از تبیین این موانع، راهکارهایی نیز برای عبور از آنها ارائه می‌شود. با این نگاه، ظرفیت‌های دراماتیک و سینمایی متون کلاسیک فارسی با روش توصیفی ـ تحلیلی و با رویکردی انتقادی و آسیب‌شناسانه بررسی شده و اطلاعات حاصل از این بررسی با روش تحلیل محتوا پردازش شده است.

در فصل نخست کتاب مفهوم تصویرسازی که وجه مشترک ادبیات و سینما را شکل می‌دهد و زمینۀ ارتباط این دو هنر و اقتباس سینمایی از متون ادبی را فراهم می‌آورد، شرح داده شده است و تصویرسازی متون کلاسیک فارسی و فیلم‌های سینمایی مورد مداقه قرار گرفته است. همچنین در این فصل به شکل مبسوط به مقولۀ اقتباس، اقتباس در سینمای جهان و اقتباس در سینمای ایران پرداخته شده است تا میزان ارتباط سینمای ایران با وجوه و ظرفیت‌های سینمایی متون کلاسیک تبیین و سینمای کشورمان در این موضوع با سینمای سایر نقاط جهان مقایسه شود.

در فصل دوم با بررسی ویژگی‌های دراماتیک و سینمایی شاهنامۀ فردوسی، تاریخ بیهقی، خسرو و شیرین نظامی و منطق الطیر عطار، ظرفیت غنی گونه‌های حماسی، تاریخی، غنایی و عرفانی ادبیات کلاسی کشورمان در روایت دراماتیک و تصویرسازی سینمایی نمایانده می‌شود.

در فصل سوم موانع ارتباط غایی سینمای ایران با ادبیات کلاسیک فارسی به شکل مبسوط بررسی شده است و در فصل پایانی راهکارهای مشروحی برای رفع موانع ارتباط مذکور و تسهیل اقتباس سینمایی از متون کلاسیک ارائه شده است. سرانجام مطالب طرح‌شده در کتاب به شکل خلاصه بررسی، جمع‌بندی و نتیجه‌گیری می‌شوند.

فهرست مطالب کتاب:

سخن ناشر

مقدمه

فصل اول: مفاهیم مشترک ادبیات و سینما

فصل دوم: ظرفیت‌های سینمایی متون کلاسیک فارسی

فصل سوم: موانع ارتباط ادبیات کلاسیک فارسی و سینما

فصل چهارم: راهکارهای تقویت رابطۀ ادبیات کلاسیک فارسی و سینمای ایران

در یک نگاه

فهرست منابع

نمایه