معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

این کتاب یکی از معدود آثاری است که به مبحث پایان در سینما پرداخته‌اند. مؤلف استاد هنر در دانشگاه جورجیا و دانش‌آموختۀ دانشگاه ویسکانسین است. او دربارۀ اهمیت پایان می‌نویسد: «درحالی‌که آغازها لحظات بسیار ممتازی در خطاب فیلم به تماشاگرند، پایان حاصل نهایی تمامی تلاش روایت است؛ پایان این امتیاز را دارد که چه حین تماشای فیلم و چه پس از پایان‌یافتن آن، منبع صحت و تأیید فرایند خوانش قرار می‌گیرد. تماشاگر در انتظار میزان معینی از فرجام و بستار روایت می‌نشیند و به نقطۀ پایان ممکن چشم می‌دوزد».

رویکرد نوپرت برای ارزیابی پایان‌ها بر اساس تمایز میان دو لایۀ داستان و گفتمان استوار است. فرجام داستان مستلزم به‌پایان‌رساندن کنش‌ها و رویدادهای اصلی داستان در یک چارچوب علی است و گفتمان روایت از طریق ترفندهای بستار فروبسته می‌شود.

نویسنده با ارزیابی فرجام داستان و بستار، گفتمان فیلم‌ها را در یکی از چهار دستۀ پیشنهادی خود جای می‌دهد. هدف او از طرح و پیشنهاد این چهار دسته «ارائۀ ابزاری برای منتقدان فیلم است تا فرایندهای درهم‌تنیدۀ روایتگری و نظاره‌گری و آغاز و پایانی را که به روایت‌ها شکل می‌دهند، از هم تفکیک و ارزیابی کنند»:

متن بسته: داستان فرجام می‌یابد و گفتمان روایت بسته می‌شود.

داستان باز: داستان فرجام نمی‌یابد؛ اما گفتمان روایت بسته می‌شود.

گفتمان باز: داستان فرجام نمی‌یابد؛ اما گفتمان روایت باز می‌ماند.

متن باز: داستان فرجام نمی‌یابد و گفتمان روایت نیز باز می‌ماند.

فیلم‌های دستۀ «متن بسته» به دلیل داستان فرجام‌یافته و بستار گفتمان‌شان دارای پایانی مستحکم‌اند، چالش‌های خود را به شیوۀ علی به فرجام می‌رسانند و پرسش درخور تأملی برای تماشاگر به جای نمی‌گذارند. ایراد سینماگران مدرن از فیلم‌های این دسته آن است که نوع خاصی از واقعیت را به دلایل تجاری، ایدئولوژیک و ... عرضه و ترویج می‌کنند. نویسنده فیلم «مرد آرام» (جان فورد، 1952) را برای این دسته مورد مطالعه قرار می‌‌دهد.

فیلم‌های دستۀ «داستان باز» دارای داستان‌هایی هستند که از روابط علی سست‌تری پیروی می‌کنند و کاملاً فرجام نمی‌یابند؛ اما بستار گفتمان روایت را حفظ می‌کنند. حامیان این دسته ادعا می‌کنند پیشامدها و عوامل غیرمنتظره چهرۀ واقعی‌تری به داستان‌هایشان می‌بخشند. نوپرت فیلم «چهارصد ضربه» (فرانسوآ تروفو، 1959) را برای بررسی این دسته می‌گزیند.

فیلم‌های دستۀ «گفتمان باز» داستان خود را به فرجام می‌رسانند؛ اما گفتمان روایت‌شان را باز می‌گذارند. نوپرت این دسته را به عنوان دسته‌ای نظری طرح می‌کند. در این دسته فیلم بی‌آنکه داستان فرجام‌یافته را امتداد دهد یا داستان جدیدی را آغاز کند، به روایتگری خود ادامه می‌دهد. ازآنجاکه نمونۀ دقیق فیلمی که در این چارچوب بگنجد یافت نمی‌شود، نوپرت به بررسی فیلم‌هایی می‌پردازد که به برخی از ویژگی‌های این دسته نزدیک می‌شوند.

دستۀ «متن باز» نه داستان خود را به فرجام می‌رسانند و نه گفتمان روایتش را فرو می‌بندند. سست‌ترین پایان‌ها در این دسته جای می‌گیرند. فیلم‌های این دسته بر خلاف دستۀ «متن بسته»، از صورت‌های غالب اجتناب می‌ورزند. نوپرت فیلم «آخر هفته» (ژان لوک گدار، 1967) را برای بررسی این دسته برمی‌گزیند.

در پیوست‌های کتاب بخش‌بندی سه فیلم تحلیل‌شده آورده شده است.

فهرست مطالب کتاب:

مقدمۀ مترجم

یک: درآمد

دو: فیلم متن بسته

سه: فیلم داستان باز

چهار: گفتمان باز

پنج: فیلم متن باز

شش: نتایج

پیوست‌ها

پیوست الف: بخش‌بندی فیلم «مرد آرام»

پیوست ب: بخش‌بندی فیلم «چهارصد ضربه»

پیوست ج: بخش‌بندی فیلم «آخر هفته»

یادداشت‌ها

منابع

واژه‌نامۀ فارسی به انگلیسی

واژه‌نامۀ انگلیسی به فارسی

نمایه