معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

بهرام دبیری سال 1329 در شیراز به دنیا آمده است. خانواده‌اش از نیمۀ دهۀ چهل ساکن تهران شد. چهار سال بعد در سال 1349 او در دانشکدۀ هنرهای زیبا ثبت‌نام کرد و شش‌ سال در آنجا دانشجو بود. سال‌های دانشجویی آشنایی با هانیبال الخاص و سیمین اکرامی را پیش آورد. سیمین که دانشجوی مجسمه‌سازی بود، وارد زندگی‌اش شد و الخاص که استادش بود، جهان طراحی‌اش را دگرگون کرد. فضای جامعه ملتهب بود و تبعاً فضای دانشگاه هم. بهرام اتمام تحصیل در دانشکده را به تعویق می‌انداخت و امیدوار بود به تغییر اوضاع که شاید به خدمت سربازی نرود؛ اما در سال 1356 راهی پادگاه شد. یک سال بعد تهران در دست انقلابیون بود و رژیم پادشاهی فروپاشیده. اثر این رویداد در کارهای دبیری بسیار مهم بود. بذری که قبل از قبل از بهمن 57 کاشته شد، حالا وقت محصولش بود. دبیری سال 1358 پرده‌های بزرگی نقاشی کرد که در بازگشایی موزۀ هنرهای معاصر و باغ فردوس نمایش داده شدند. در همین کارهاست که می‌شود چکیده‌ای از بوش و بروگل تا اوروسکو را دید. نقاشی «دفاع» که در سال 1360 کشیده است، به‌روشنی تحت تأثیر کاری از اوروسکو به نام «کنگرۀ ملل» است.

سال‌های ابتدایی دهۀ 1360 خبری از گالری و افتتاحیه نبود. در خلال آن سال‌ها فرصتی دست داد که برخی از نقاشان به کارگاه‌هایشان بازگردند و در اصول نگاه‌شان به جهان و هنر بازنگری کنند؛ بهرام دبیری هم یکی از آنهاست. سال‌هایی که گل لاله و کبوتر سفید روی در و دیوار شهر پر بود، سراغ ماهی و انار و لیمو رفتن می‌توانست گناهی نابخشودنی باشد. تا سال 1367 که مکانی برای نمایش آثار وجود نداشت، گالری سیحون گهگاهی نمایشگاهی برپا می‌کرد، اما هنر غیررسمی بازار نداشت.

بین سال‌های 1357 تا 1367 دوران رکود نقاشی مستقل است؛ اما با بررسی آثاری که دبیری در این دهه کشیده است، می‌توان نتیجه گرفت همانند تجربیات قبل از انقلابش که در دهۀ بعد به بار نشست، این بار نیز میوۀ تجربیات و جستجوهایش در دهۀ هفتاد به بار می‌نشیند. نکته‌ای که در این دهۀ کارهای دبیری نهفته است، کشف دوبارۀ تاریخ هنر است. هرچند به جنگ واکنش نشان می‌دهد، همچنان می‌‌توان نوع طراحی صورت‌ها و اندام و دست‌ها را در کارهای قبل از انقلابش ردیابی کرد؛ اما آرام‌آرام سروکلۀ نی‌لبک‌زن‌ها و حیوانات در کارهایش ظاهر می‌شود. تجربیاتش با پیکاسو آغاز می‌شود، پالت رنگی‌اش تغییر می‌کند و چهره‌هایی که می‌کشد، اطرافش حضور دارند و اندام‌ها قابل لمس هستند.

در این کتاب تعدادی از گفتگوها و نوشته‌های بهرام دبیری و نوشته‌های گروهی از هنرمندان و نویسنده‌ها دربارۀ او و آثارش گردآوری شده است. این کتاب غیر از موضوع نقاشی، دربرگیرندۀ درون‌مایه‌های قابل توجهی دربارۀ هنر به طور کلی و فرهنگ و تاریخ است و نوشته‌های کسانی در این کتاب آورده شده است که شاید خیلی از آنها در منطقۀ امن یا سرزمین هموار جهان نوشته‌های معمول خودشان قرار نگرفته باشند. بهرام امیری هم دیده می‌شود که برای فهم مدرنیت نام نیما را به زبان می‌آورد و از هدایت یاد می‌کند؛ زمانی هم از افسانه‌ها و از شاهنامه و اوستا و انواع متون و اشعار دیگر. این درهم‌تنیدگی جهان ادبیات و نقاشی، درواقع لایۀ پررنگی از زندگی این شخصیت‌هاست که در در طول سال‌های زندگی‌شان در جریان بوده است. اما در این کتاب تصویر جالبی از این جریان که عملاً یک دوران خاص تاریخی هم هست، گردآوری شده است.

فهرست مطالب کتاب:

مقدمه بر «باید می‌گفتم»

خدای جنگ با شاخ‌های زرین

یادداشت بروشور نمایشگاه «بهرام حسین دبیری» در انستیتو گوتۀ تهران

یادداشت بروشور نمایشگاه «بهرام حسین دبیری» در انستیتو گوتۀ تهران

یادداشت بروشور نمایشگاه «بهرام حسین دبیری» در گالری سیحون

اما جهان رنگین‌تر از این است

یادداشت بروشور نمایشگاه در گالری پافر

نقدی بر نمایشگاه بهرام دبیری

پوینده‌ای در میانۀ راه

تضاد سنت و بداعت

پای پنجرۀ آبی‌ها

مسئلۀ زبان نقاشی

هنر نفی نسبیت است

تداوم اندیشه

کوه‌نشینی بی‌بدیل در کوهستان

کاهن فرتوت و غزل‌هایی با رنگ و خط

حسین سرشار روی درخت آواز می‌خواند

اشک منصور حلاج نمد را ساخت

یادداشت بروشور نمایشگاه سرامیک و فلز در گالری گلستان

جسجوی تجدد کشف سابقۀ کهن

سینمای ایران فقط چهار فیلم‌ساز دارد؛ نه، ببخشید پنج فیلم‌ساز!

....

سال‌شمار

نمایه