معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

همۀ موجودات زنده مواد زائد بدن خود را دفع می‌کنند. تمام انسان‌ها چه فرودستان یا فرادستان، در این نکته مشترک‌اند و تنها کیفیت آن متفاوت است. قضای حاجت موضوعی بدیهی و در عین حال غریب است؛ هر روز در زندگی روزمره‌مان تجربه‌اش می‌کنیم، اما دربارۀ آن حرف نمی‌زنیم و اگر کسی از توالت و اجابت مزاج سخن بگوید، او را فاقد شأن و آداب اجتماعی می‌دانیم. اساساً در نگاه ما توالت پدیدۀ بی‌اهمیتی است و پرداختن به آن را «آب در هاون کوبیدن» می‌دانیم که نه‌تنها بی‌فایده است، بلکه به دلیل احمقانه‌بودن آدم را به خنده می‌اندازد.

این کتاب سرگذشت پرفرازونشیب توالت را در ایران از گذشته تا امروز شرح می‌دهد که تأثیرش را می‌توان در شهرسازی و معماری، ادبیات، فرهنگ، هنر و ... دید.

در فصل نخست کتاب به توالت‌های عمومی پرداخته شده است. در این فصل بررسی شده است که چه زمانی برای نخستین بار به طور مستقل یک توالت همگانی احداث شده است. همچنین در این فصل دربارۀ توالت‌نوشته‌ها، مسئلۀ گردشگری توالت، امنیت و جنسیت در توالت و دوست‌نداشتنی‌بودن آن بحث و بررسی صورت گرفته است.

در مطالعۀ تاریخچۀ ساخت توالت‌ها و ارتباط آن با مسئلۀ سکونت و خانه چهار چیز حائز اهمیت است و باید بررسی شود: جای قرارگیری توالت نسبت به محل سکونت افراد، پدیدۀ لوله‌کشی آب و فاضلاب، شکل ظاهری توالت‌ها و کارکرد آن از جانب افراد ساکن خانه. این مباحث در فصل دوم کتاب بررسی شده است.

در فصل سوم به مسئلۀ توالت در ایران و اروپا و تفاوت میان این دو فرهنگ پرداخته شده است. بنا بر آنچه در این فصل بیان می‌شود، نوع توالت مورد استفادۀ ساکنان یک اقلیم و آدابی که برای استفاده از آن رعایت می‌شود، یک‌شبه به وجود نیامده است و در طول زمان به مرور شکل گرفته و تکامل یافته است.

یکی از مسائل بغرنج مرتبط با توالت منزجرشدن است که با تمامی حواس پنج‌گانۀ انسان در ارتباط است یا ممکن است آن را اول در ذهن خود تصور کند و بعد منزجر شود. دو حس از این حواس به طور مستقیم در ایجاد احساس انزجار انسان‌ها در برابر تولات و هر آنچه به آن مربوط می‌شود و غالباً هرجا توالتی باشد، آنها نیز فعال می‌شوند؛ این دو حس بویایی و بینایی هستند که چنین وضعیتی را برای انسان به وجود می‌آورند. در فصل چهارم پدیدۀ توالت و انزجار بررسی شده است.

در فصل پنجم کتاب به موضوع توالت و ادبیات پرداخته شده است. در این فصل ابتدا واژه‌شناسی مستراح و توالت انجام شده و در ادامه به استعاراتی در زمینۀ این موضوع پرداخته شده است.

در فصل ششم به محتواها، آثار و محوطه‌هایی پرداخته شده است که توالت در آنها مرکزیت یا دست‌کم حضور فعال دارد؛ برای انتقال بهتر اطلاعات این فصل به قسمت اصلی هنرهای تجسمی، فیلم و فضا تقسیم شده است.

تاریخ توالت‌سازی بسیار پراکنده است؛ زیرا به ساختار مصالح و آب‌وهوای محیط بستگی داشته است. آثار برجای‌مانده از توالت ممکن است در اعصار گوناگون باقی بماند یا از بین برود. باستان‌شناسان در زمان‌ها و مکان‌های مختلف خیلی وقت‌ها مشتاق به حفاری آنها نیستند. در فصل پایانی کتاب به چند نمونه از جایگاه‌های قضای حاجت در جوامع پیشین پرداخته شده است.

فهرست مطالب کتاب:

سخن دبیر مجموعه

مقدمه

فصل اول: توالت‌های عمومی

فصل دوم: توالت و سکونت

فصل سوم: ایرانیان و اروپاییان

فصل چهارم: توالت و انزجار

فصل پنجم: توالت و ادبیات

فصل ششم: فرهنگ و هنر

فصل هفتم: تاریخ اجابت مزاج جهان

منابع

نمایه