معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

متغیربودن واکنش بسیاری از منتقدان، تماشاگران و خوانندگان به نمایش‌های هارولد پینتر یادآور این عبارت آشناست که «هستی‌زایی بازتابی از تبارزایی است»؛ یعنی رشد فرد تکراری است از مراحل اصلی رشد گروه. در ابتدا جایگاه پینتر نزد مخاطبان در هاله‌ای از ابهام بود؛ وقتی «جشن تولد» در لندن روی صحنه رفت، منتقد بی‌نام‌و‌نشان «منچستر گاردین» در نقدی معمول، پینتر را نویسنده‌ای غیرقابل اعتنا دانست. نویسنده‌ای کم‌وبیش پرت‌وپلاگو که «کاراکترهایش از شرح اعمال، افکار یا احساسات خود ناتوان‌اند». نشریۀ «ایونینگ استاندارد» نیز گلایه داشت که دیدن این نمایش به تلاشی برای حل یک پازل کلمات متقاطع می‌ماند که هر ستون عمودی‌اش طوری طراحی شده است که تو را به ستون افقی حواله می‌دهد.

مخاطب این کتاب تماشاگران و خوانندگان جدید پینترند که خیره و سردرگم‌اند و نیز قدیمی‌ترهایی که مجذوبش شده‌اند، اما همچنان در ابهام مانده‌اهند. این کتاب نمی‌کوشد مفهوم نمایش‌های او را شرح دهد، بلکه هدفش بیشتر بررسی در ترفندهای تئاتری و دراماتیک پینتر است که روش‌هایی برای فهم نمایش‌های او و لذت‌بردن از آنها به دست می‌دهند.

پینتر همچون بکت و برخلاف برنارد شاو، می‌کوشد از نظردادن دربارۀ معنای نمایش‌هایش اجتناب کند. او کمک به مخاطبان برای درک آثارش را جزء وظایف خود نمی‌داند؛ این بدان معنا نیست که نیاز ندارد آنها آثارش را درک کنند، بلکه احسا می‌کند چنین درکی تنها به واسطۀ خود اثر دست می‌دهد و تماماً بر عهدۀ خود مخاطب است.

کاراکترهای پینتر فقط حرف می‌زنند؛ اما چنان‌که کلاون در «شب بیست‌ویکم» شکسپیر می‌گوید: «کلمات خیلی بیراه می‌رن؛ بیزارم از اینکه بخوام باهاشون یه منطقی رو ثابت کنم». به‌ندرت می‌توان آنچه را کاراکترها می‌گویند، بی‌چون‌وچرا پذیرفت. این گزاره که «در برقراری ارتباط ناکام‌اند» فقط گاهی دقیق است؛ آنها اغلب اوقات از برقراری ارتباط سرباز می‌زنند؛ چون از افشا و آشکارکردن خود می‌ترسند، از کلمات به عنوان سرپوشی خشن، فریب‌کارانه، مشوش یا تمسخرآمیز استفاده می‌کنند تا دیگران را از قدرت‌گرفتن باز دارند.

نامعتبربودن خاطره تمی اصلی در نمایش‌های آخر پینتر است که در بطن آثار قدیمی‌تر او نیز وجود دارد و موجب می‌شود تصدیق آنچه کاراکتر می‌گوید، دشوار باشد. کاراکترهای او چنان‌که در زندگی واقعی یا نمی‌توانند به یاد بیاورند، یعنی از صحت خاطره‌شان نامطمئن‌اند یا متوجه می‌شود گرچه آنچه به خاطر می‌آورند، در مورد حال عمدتاً نادرست است، ممکن است در مورد گذشته غلط باشد. خاطرات آنها گرچه رهنمون‌هایی تصدیق‌ناپذیر به گذشته هستند، یک حال دراماتیک می‌آفرینند که بر دیگران تأثیر می‌گذارد و مخاطبان آن را مقابل چشم‌شان تصدیق می‌کنند.

این کتاب بررسی‌ای در هنر دراماتیک پینتر است. بعد از مقدمه‌ای دربارۀ آثار پینتر، فصل دوم مروری است بر زندگی‌نامۀ این مرد و آثارش. فصل‌های سوم تا هفتم نمایش‌های او را تحلیل می‌کند که ذیل سرفصل‌هایی راهگشا گروه‌بندی شده‌اند؛ سرفصل‌هایی که بیشتر ترفندها و تأکیدهای مختلف را بیان می‌کنند تا تم‌های محض را. هر فصل چند اثر را خلاصه می‌کند؛ اما بر یک نمایش بلند انگشت می‌گذارد؛ در فصل سوم نمایش بلند «جشن تولد»، در فصل چهارم نمایش «سرایدار»، در فصل پنجم تأکید بر «بازگشت به خانه» است. در فصل ششم نمایش مرکزی نمایش «گذشته‌ها» است و در فصل هفتم «خیانت» به بحث گذاشته شده است. فصل پایانی جایگاه نمایش‌های پینتر را در درام مدرن بررسی می‌کند.

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار نویسنده

1. مقدمه

2. زندگی‌نامه

3. تهدید و ابزورد

4. به سوی رئالیسم برجسته‌تر

5. نزاع بر سر قدرت

6. نمایش‌های خاطره‌ای

7. چکیده‌سازی‌ها و شروع‌های سرزنده

8. جایگاه پینتر

یادداشت‌ها

کتاب‌نامه

نمایه