معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

با توجه به بذل توجه و امعان نظر پژوهشگران و اساتید حوزۀ تاریخ به مطالعات تاریخ معاصر خاورمیانه و به‌ویژه تاریخ معاصر دولت عثمانی در سال‌های پایانی سدۀ نوزدهم تا سال‌های میانی سدۀ بیستم که با فروپاشی امپراتوری عثمانی معادلات تازه‌ای را در ایجاد و استقلال کشورهایی نوپدید و مرزبندی‌های نوین آسیایی و اروپایی رقم زد و نیز لزوم ترجمۀ هرچه بیشتر متون دست‌اول تاریخ‌نگارانه که توسط اعضای خانان سلطنتی یا اعضای وابستۀ خاندان عثمانی به رشتۀ تحریر درآمده باشد، این متن که توسط یکی از دختران سلطان عبدالحمید ثانی، یعنی عایشه عثمان اوغلو در بحبوحۀ دو جنگ بین‌المللی اول و دوم و آشفتگی‌های سال‌های مذکور نوشته شده است و به عنوان متنی کلاسیک و قابل توجه در مطالعات تاریخ معاصر عثمانی پس از فرمان دوم مشروطیت مورد استفادۀ پژوهشگران حوزۀ تاریخ در ترکیه است، ترجمه شده است.

عایشه اوغلو (1887 ـ 1960 م) فرزند دهم سلطان عبدالحمید دوم و ششمین دختر وی بود که در کاخ ییلدیز متولد شد. او که تحت تربیت ترکی ـ اسلامی قرار گرفته بود، روحی هنرمند داشت و نقاش خوبی بود، ترانه‌های اروپایی می‌سرود، ماهرانه پیانو می‌نواخت و حافظۀ قوی‌اش را تا آخرین روزهای حیات حفظ کرده بود. او در خانه‌ای واقع در سرنجه بیگ (سراشیبی بشیکتاش) که در آنجا همراه با مادرش مشفقه کادین افندی (1867 ـ 1961) می‌زیست، شروع به نوشتن خاطراتش کرد و در مدت زمان کوتاهی آن را به پایان رساند. شاید مهم‌ترین جنبۀ خاطرات او که به زبانی ساده، درست، سلیس و زندۀ ترکی نوشته است، این باشد که به اندازۀ صمیمانه‌بودنش، عرف و عادات، دستورالعمل‌ها و قوانین، رسم‌ها و آیین‌ها و نمایش‌های کاملاً فراموش‌شدۀ کاخ در زمان حال را به تصویر می‌کشد و چهرل سلطان عبدالحمید دوم را با تمام ظرافتش به منصه ظهور می‌گذارد.

این کتاب به عنوان سندی معتبر در مطالعات تاریخ معاصر خاندان عثمانی در پیش و پس از فرمان دوم مشروطیت در ترکیه است که توسط عایشه عثمان اوغلو نوشته شده است. عایشه بعد از واقعۀ عزل عبدالحمید دوم همراه وی به شهر تسالونیکی در یونان تبعید شد. پس از بازگشتش به استانبول، به‌ناچار و طی فرمان مجلس مؤسسان به همراه کلیۀ خاندان سلطنت از ترکیه اخراج شدند که در این میان او به همراه همسر و فرزندانش به مدت 28 سال در فرانسه زیست و با اعلام عفو عمومی پس از جنگ جهانی دوم در زمان جمهوری آتاتورک به ترکیه بازگشت و در استانبول درگذشت.

گفتنی است قبلاً کتابی دیگر نوشتۀ شادیه عثمان اوغلو که خواهر بزرگ‌تر نویسندۀ این کتاب است، ترجمه شده است. با کنار هم قراردادن و مقایسۀ این دو متن که در زمانی یکسان و مقارن یکدیگر به قلم دو خواهر ناتنی نوشته شده‌اند، می‌توان به تصویری آشکار و روشن از آخرین سال‌های سلطنت ـ خلافت سلطان عبدالحمید ثانی، وقایع عزل، اعلام مشروطیت، تبعید به سلانیک (تسالونیکی)، تشکیل مجلس مبعوثان، وقایع جنگ بین‌المللی اول و دوم و اضمحلال و فروپاشی آخرین امپراتوری اسلامی در سدۀ بیستم و سنن و آیین‌های رو به زوال و مرگ دربار عثمانیان از نگاه زنان پرده‌نشین درباری دست یافت.

این ترجمه از روی نسخۀ چاپی سال 1986 میلادی در آنکارا انجام گرفته است؛ این چاپ حاوی پانویس‌های عایشه عثمان اوغلو است که پس از بازبینی نهایی متن و چاپ سوم اثر در سال 1986 پس از مرگ عایشه، توسط پسران وی عمر نامی و عثمان نامی پانویس‌های تکمیلی بر آن متن افزوده شده است. در ترجمه نیز پانویس‌های هر دو گروه آورده شده است.

فهرست مطالب کتاب:

یادداشت مترجم

پیش‌گفتاری بر چاپ سوم

پیش‌گفتار

فصل اول: پدرم و کاخ ییلدیز

فصل دوم: زندگی خود و خاطراتم

فصل سوم: دوران مشروطیت

فصل چهارم: نه ماه زندگی من در کوشک آلاتینی سلانیک

فصل پنجم: زندگانی پدرم تا زمان بازگشت دوباره به استانبول و پس از رجعت

فصل ششم: زنان و فرزندان سلطان عبدالحمید دوم

فصل هفتم: در پاسخ به جمیل پاشا

تصاویر و مستندات

نمایه