معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

حقوق و ادبیات با هم برادرند؛ محصول این برادری، تولد رشته‌ای با عنوان «جرم‌شناسی ادبی» است. این رویکرد ترکیبی و تلفیقی چند دهه است که در حوزۀ دانش بشری پدیدار شده و رشد و رونق یافته است. ترکیب شگفت «جرم‌شناسی ادبی» مقصود واحدی را دنبال می‌کند و آن عدالت است. این پیوند دارای پایداری تاریخی است؛ از زمانی که رمان زندگی با رمان جرم پیوند یافت.

رمان «بینوایان» یکی از تأثیرگذارترین رمان‌های جهان است که می‌توان از آن به شاهکار ادبی جرم‌شناسی یا جرم‌شناسی ادبی یاد کرد. این رمان جرم‌شناسانه مبتنی بر پیوند ادیبانۀ حقوق و ادبیات توانسته جایگاه رفیعی در این روابط میان‌رشته‌ای پیدا کند. ویکتور هوگو از جمله کسانی است که روایت جاندار یک مجرم به نام ژان والژان را به زیبایی تمام به سرانجام می‌رساند.

ویکتور هوگو با نگرشی متفاوت عملکرد نادرست قدرت حاکم و انحرافات ثانوی را در این رمان به تصویر کشیده است. وی سیمای سیاست جنایی را در رمان به سبک رمانتیسم و توسط چهار گروه حاکمان، دلدادگان، بزهکاران و مطرودین جامعه پیش چشم نهاده و با تمرکز بر نهادهای عدالت کیفری به تشریح فضای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی حاکم بر سدۀ نوزده پرداخته است. هر فصل این رمان نشان از این دارد که آدمی در فرایند فشارهای ساختاری ناشی از جامعه و فرایند برچسب‌زنی، همچنین ساختار معیوب سیاست جنایی به بزهکاری روی می‌آورد. این داستان به ما کمک می‌کند تا تفکری در نحوۀ واکنش پیشینیان در قبال پدیده‌های مجرمانه داشته باشیم، بلکه بتوان برای پیشگیری و مقابله با آسیب‌های اجتماعی به‌ویژه جرایم و انحرافات ثانوی که در این اثر تأکید شده است، طرحی نو درانداخت.

بنابراین نویسنده در این کتاب تلاش کرده است با بررسی اثر «بینوایان» به روش تحلیل محتوا، برخی نظریه‌های جرم‌شناختی و بزه‌دیده‌شناختی موجود در داستان را بررسی کند تا با مثال‌های داستانی در یادگیری دانشجویان مؤثر واقع شود.

بخش اول کتاب جنبۀ معرفی رمان را دارد و به شرحی مختصر از ویژگی‌های دو رشتۀ جرم‌شناسی و فواید جرم‌شناسی ادبی در کنار شرح و نقش بزهکاری و سیاست جنایی در این رشته‌ها می‌پردازد، بلکه همسایگی و تلاقی میان ادبیات و جرم‌شناسی را نمایان می‌کند. یکی از اهداف جرم‌شناسی ایجاد زندگی امن و آرام برای مردم جامعه است. همان‌طور که ادبیات با نگاه آرمانی به دنبال عاری‌کردن جامعه است. در این بخش نخست به تلاقی حقوق و ادبیات در پرتو شناخت جرم‌شناسی ادبی و فواید حقوق و ادبیات بر یکدیگر پرداخته شده است؛ سپس به تعیین قلمرو آنها پرداخته می‌شود و در نهایت فواید تحلیل در قلمرو جرم‌شناسی ادبی بیان گردیده است.

در بخش دوم به بررسی بزه‌دیدگی و بزهکاری در اثر «بینوایان» پرداخته شده و با گفتمان در خلال داستان سیمای سیاست جنایی و برخی نظریه‌های جرم‌شناسی مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل نخست این بخش با تکیه بر تحلیل محتوا، ابتدا به مفهوم سیاست جنایی پرداخته شده و سپس با گفتمان در خلال داستان، سیمای سیاست جنایی در اثر شناسایی شده است. در فصل دوم این بخش تئوری‌های جرم شناسی در «بینوایان» استخراج و تحلیل شده است. هدف از تبیین و شناخت این پیوندها، فربه‌ترکردن علوم جنایی است؛ چراکه ادبیات اقیانوس اندیشه و اطلاعات است.

فهرست مطالب کتاب:

دیباچه

پیش‌گفتار

مقدمه

بخش اول: تلاقی حقوق و ادبیات در پرتو شناخت جرم‌شناسی ادبی

فصل اول: ماهیت جرم‌شناسی ادبی و قلمرو آن

مبحث اول: پیشینۀ رمان بینوایان و معرفی ویکتور هوگو

مبحث دوم: مبانی ادبیات و حقوق در پرتو مطالعات میان‌رشته‌ای

مبحث سوم: جرم‌شناسی و چیستی جرم‌شناسی ادبی

فصل دوم: واژه‌شناسی و مفهوم سیاست جنایی

مبحث اول: مفهوم سیاست جنایی

مبحث دوم: مدل‌های سیاست جنایی بر اساس جریان‌های ایدئولوژیک

بخش دوم: گفتمان سیاست جنایی و جرم‌شناسی در رمان بینوایان، مقصودی برای شناخت جرم‌شناسی ادبی

فصل اول: سیمای سیاست جنایی در رمان بینوایان

مبحث اول: تحلیل بینوایان از منظر سیاست جنایی

مبحث دوم: تحولات سیاست جنایی فرانسه

فصل دوم: بررسی رمان بینوایان در پرتو نظریه‌های جرم‌شناسی

مبحث اول: رمان بینوایان در قالب تئوری‌های عمل مجرمانه

مبحث دوم: یافته‌های بزه‌دیده‌شناسی

مبحث سوم: نظریۀ دورکیم در مورد جرم

نتیجه‌گیری

کتاب‌شناسی