معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

زبان‌های محدود یا لوترها زیرمجموعۀ فرهنگ شفاهی هستند و جزء منابع مکتوب نیستند؛ به همین دلیل پژوهش در یک زبان کهن یا لوتر تاریخی با پیشینۀ تاریخی بسیار مشکل است. زبان کالسی هم زبانی در حال خاموشی و با کاربردی محدود است؛ ولی شناخت آن کمک می‌کند تا گوشه‌هایی از طرز تفکر نیاکان‌مان روشن شود و مشخص شود آنها چگونه می‌اندیشیدند و از دل‌مشغولی‌ها و غم‌های آنان مطلع شویم.

لوتر به زبان‌های محدود و محلی و داخل گروهی گفته می‌شود که واحد مستقل زبانی نیستند و در آنها حرف یا پیشوندی در ابتدا یا انتهای واژگان زبان مسلط یا معیار آن مردم اضافه یا کم می‌شد. این زبان‌ها را «زرگری» هم نامیده‌اند. «حدود العالم» قدیمی‌ترین مدرک دربارۀ زبان گرگانی را آورده است و دربارۀ آن چنین می‌نویسد: «ایشان به دو زبان سخن می‌گویند: یکی به لوتر استرآبادی و دیگری به پارسی گرگانی». صاحب «برهان قاطع» در شرح واژۀ لوتر و لوترا می‌نویسد: «لوتر همان زبان زرگری است که نوعی گفتگوی مخصوص میان دو کس می‌باشد به گونه‌ای که دیگران از درک آن عاجزند».

در حالی که زبان‌های کالسی و سلیری واحدهای مستقلی هستند که خود دارای ساختمان زبانی و افعال و واژگان خاص خود بوده‌اند. این زبان‌ها گویشورانی داشته‌اند و با زبان‌های زرگری متفاوت هستند. به‌هرحال زبان‌های کالسی و سلیری و مشابه آنها بین زبان‌های رایج و مسلط و معیار و زبان‌های زرگری قرار دارند.

روستای ییلاقی «نوا» در بخش بالا لاریجان در ناحیۀ جنوبی استان مازندران واقع شده است. مردم این روستا در حال حاضر به زبان کالسی صحبت نمی‌کنند؛ چون بستر و شرایط گذشته به‌کلی دگرگون شده و شاید نیازی هم به این زبان احساس نمی‌شود و فعلاً تعداد کسانی که از این زبان آگاهی دارند، از تعداد انگشتان یک دست هم فراتر نمی‌رود.

زبان کالسی یا زبان قدیم نوایی‌ها از زبان‌های پیش از خود، یعنی زبان‌های تبری، زبان کاسیان، زبان سومری، زبان اوستایی و دیگر زبان‌های زاگر و ئکاسپین متأثر است و جالب اینکه احتمالاً در زبان کالسی واژگانی یافت می‌شود که از هیچ دستگاه زبانی وام گرفته نشده‌اند، بلکه واضعان زبان کالسی در ساخت آنها خود مستقیماً از طبیعت پیرامون خود تأثیر پذیرفته‌اند.

این کتاب تلاشی است برای حفظ زبان کهن روستای نوا در لاریجان آمل که در خطر فراموشی واقع شده است. این پژوهش از این نظر که به موضوعات زبان‌شناختی صرف و نحو، واژه‌شناسی و معناشناسی، آواشناسی و .... پرداخته است، می‌توان در شمار پژوهش‌های زبان‌شناسانه به شمار آورد.

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار

مقدمه

بخش اول:

فصل اول: معرفی روستای نوا

فصل دوم: سیری در تاریخ زبان کالسی

بخش دوم:

فصل اول: نشانه‌ها در لوتر کالسی

فصل دوم: صرف (ساخت واژه) در لوتر کالسی

فصل سوم: نحو (ساخت جمله)

بخش سوم:

فصل اول: مقایسۀ لوتر کالسی با زبان تبری و زبان فارسی و تحلیلی بر تعدادی از واژگان کالسی

فصل دوم: تفاوت‌های لوتر کالسی با لوتر سلیری

فصل سوم: متون لوتر کالسی یا نوایی با ترجمۀ فارسی و آوانوشت آنها

بخش چهارم:

فصل اول: واژگان لوتر کالسی (نوایی) کالسی به فارسی

فصل دوم: واژگان لوتر کالسی (نوایی) فارسی به کالسی

منابع