معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

دکتر محسن ابوالقاسمی در سال 1315 در شهرستان ملایر استان همدان به دنیا آمد. در سال 1345 از دانشگاه تهران مدرک دکتری در رشتۀ «زبان‌شناسی همگانی و فرهنگ و زبان‌های باستانی» دریافت کرد و در سال 1381 با درجۀ استادی از همین دانشگاه بازنشسته شد. خاطرات دانشگاهی ایشان بخشی از تاریخ شفاهی دانشگاه و بازتاب‌دهندۀ اوضاع و احوال تدریس و پژوهش در زمان خود است که آگاهی دانشگاهیان امروزی از آن بسیار سودمند خواهد بود. این کتاب صورت تدوین‌شده و ویراستۀ گفتگوهایی است که در تابستان 1390 با استاد محسن ابوالقاسمی انجام گرفته و در پاییز 1392 به نظر و تأیید ایشان رسیده است.

فصل نخست این گفتگو دربارۀ ملایر است. در دومین فصل استاد ابوالقاسمی دربارۀ خانه و خانوادۀ خود سخن گفته است. فصل سوم اختصاص به سال‌های دبستان استاد دارد. در فصل چهارم از دبیرستان خود سخن گفته‌اند. فصل پنجم دربارۀ دورۀ لیسانس است. فصل ششم اختصاص به گفتگو دربارۀ دورۀ معلمی استاد است. فصل هفتم نیز به دورۀ دکتری ایشان اختصاص یافته است. در فصل پایانی نیز استاد از دورۀ استادی خود در دانشگاه‌های مختلف و همچنین فعالیت‌های دیگر خویش سخن گفته است.

در بخش «دبیرستان» استاد ابوالقاسمی از برخی همکلاسی‌های خود سخن گفته است؛ از جمله هرمز میلانیان، محمد کیانوش و منوچهر نیستانی که در کلاس ششم با آنها همکلاسی بوده است.

دربارۀ دکتر خانلری در فصل «لیسانس» می‌خوانیم: «دکتر خانلری سال 40 وزیر فرهنگ شد؛ سپاه دانش را جزء انقلاب سفید پیشنهاد کرد که سربازهای درس‌خوانده را برای معلمی بفرستند روستاها که به عنوان اصل یک از اصول شش‌گانۀ انقلاب اول پذیرفته شد. یکی از کارهای خوب دیگری که دکتر خانلری در مدت وزارتش کرد، یکی‌کردن کتاب‌های درسی بود؛ در زمان رضاشاه برای هر درس یک کتاب بود که وزارتخانه چاپ می‌کرد و می‌فروخت. بعد سال‌های 20 تا 41، کتاب‌های درسی مختلفی چاپ شد؛ مثل هندسۀ صفاری ـ قربانی؛ فیزیک رنر، رمز اول نام سه نفر بود: رضا قلی‌زاده، نوروزیان، رهنما. خلاصه خیلی کتاب‌های عجیب و غریب درآمده بود. البته وزارتخانه سرفصل‌های دروس را مشخص کرده بود و این مؤلفین هم مطابق آن می‌نوشتند؛ ولی روی‌هم‌رفته شیوۀ خوبی نبود؛ اگر کسی وسط سال مجبور می‌شد مدرسه‌اش را عوض کند، می‌بایست کتاب دیگری بخرد. دکتر خانلری به ناشرها گفت سرمایه‌گذاری کنند و در هر درس از بین کتاب‌های مختلفی که چاپ‌ کرد‌ه‌اند، یکی را انتخاب کنند؛ وزارتخانه آن کتاب را چاپ می‌کند و سودش بین همه تقسیم می‌شود. اول با او مخالفت کردند، ولی بعد کم‌کم جا افتاد». (ص 45 ـ 46).

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار گردآورندگان

فصل اول: ملایر

فصل دوم: خانه و خانواده

فصل سوم: دبستان

سال اول تا چهارم

سال پنجم و ششم

قلم و کاغذ

مکتب‌خانه

روزنامه

فصل چهارم: دبیرستان

مدارس خارجی‌ها

علامه

دارالفنون

معلمان

همکلاسی‌ها

رشوه

حزب توده

دیپلم نفتی

فصل پنجم: لیسانس

کنکور

استادان

استادان قدیم

همکلاسی‌ها

دکتر بینا

آموزش زبان روسی

تلویزیون

تقلب

تخته سیاه و گچ

معقول و منقول

لیسانس حقوق

ورود از پنجره

فصل ششم: معلمی

فصل هفتم: دکتری

کنکور

کنکور و سربازی

همکلاسی‌ها

لندن

ادامۀ تحصیل در ایران

فصل هشتم: استادی

بنیاد فرهنگ ایران

پژوهشکدۀ فرهنگ ایران

مدرسۀ عالی ادبیات

مدرسۀ عالی ترجمه

دانشگاه تهران

دانشگاه آزاد اسلامی

ستاد انقلاب فرهنگی

اندر احوال استادی و استادان

آثار

نمایه