معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

چیزی که ما به عنوان «نمایش»، «اجرا» و «درام» می‌شناسیم، در دهه‌های اخیر دستخوش تغییراتی جدی شده است. به طور مشابه این عبارت‌ها به شیوۀ تازه‌ای تعریف، استفاده و نقد شده‌اند و تمامی اینها مدیون مداخله‌هایی است که از دریدا تا رانسیر در آرایش و جزئیات نظریه‌ها و نظریه‌های مختلف انجام شده است. «فرهنگ لغات» پاتریس پاویس نقشۀ مسیری ضروری برای این حوزۀ بسیار پیچیده و جذاب مهیا می‌کند؛ چیزی که قفسۀ تئاتر هیچ کتابخانه‌ای نمی‌تواند خالی از آن باشد. نویسنده در این کتاب از اولین واژه تا آخرین واژۀ مربوط به اجرا و تئاتر معاصر را گردآوری کرده و در طول مسیر همه‌چیز را از هنر بدن تا گروه‌های اجرایی، از چندرسانه‌ای تا پسادراماتیک تحلیل کرده است.

طبیعت تئاتر و شیوه‌ای که به آن نگاه می‌کنیم، از دهۀ 1990 به شکل قابل توجهی تغییر کرده است؛ به همین دلیل هیچ‌کدام از ما دیگر مطمئن نیستیم چه نامی می‌توانیم روی آن بگذاریم، کجا می‌توانیم آن را پیدا کنیم و باید چه سؤال‌هایی از آن بپرسیم. آیا از تئاتر در غرب صحبت می‌کنیم یا در یونان قدیم، آیا از درام و متن آن حرف می‌زنیم یا صحنه‌پردازی و فرم‌های منسجمی که به خود می‌گیرد؟ شاید از هنر نمایش و اجرا صحبت می‌کنیم؟ آیا منظور ما یک نمایش فرهنگی میان دیگر نمایش‌های فرهنگی، یک رسانه و مدیوم میان حوزه‌های واسط و میانجی است یا هنری ترکیبی یا رخدادی در حوزه‌ای عمومی؟

ارزش این کتاب نه‌تنها در ماهیت واژه‌نامه‌ای و دایرةالمعارف‌گونۀ آن، بلکه در خلق و معرفی زبان مشترکی است که همۀ علاقمندان به تئاتر، هنرهای اجرایی و مطالعات مربوط به آنها از سراسر جهان می‌توانند با آن ارتباط برقرار کنند و از طریق این زبان مشترک، با یکدیگر تعامل داشته باشند.

شاید به جرئت بتوان گفت مهم‌ترین کارکرد این واژه‌نامه، ابهام‌زدایی از واژگان و اصطلاحات تئاتری است که تاکنون به اشتباه استفاده می‌شدند. البته که بزرگ‌ترین اشکال در مطالعات تئاتری حاصر حاضر، فقدان زبان تکنیکال واحد و بدتر از آن، سوءبرداشت و استفادۀ غلط از واژگان و اصطلاحات تئاتری است که موجب بسیاری از کج‌فهمی‌ها و برداشت‌های اشتباه شده است.

اصطلاحاتی که نویسنده در این کتاب انتخاب کرده است (که اگر هم‌معنی‌ها را هم به حساب آوریم، چیزی در حدود 220700 اصطلاح هستند)، پدیدۀ گفتمان انتقادی معاصر را شکل می‌دهند؛ اما انتخاب از میان آنها، چه گسترده باشند و چه کاهش پیدا کنند، بر اساس راه‌های متنوعی است که از طریق آنها به مباحثات امروزۀ تئاتر راه پیدا کرده‌اند. این اصطلاحات، اصطلاحاتی هستند که منتقدان حرفه‌ای از آنها استفاده کرده و همچنین زبان فعلی تماشاگران و بازدیدکنندگان امروزی را نیز تشکیل می‌دهند. به جای تکرار اصطلاحات دراماتوژی کلاسیک و مدرن که در این فرهنگ به آنها اشاره شده است، جز چند استثنا، نویسنده ترجیح داده است بر مفاهیمی تمرکز کند که با تولیدات تئاتر امروز، گاهی اوقات حتی به شیوه‌ای استعاره‌ای یا با کمک اصطلاحات تئاتری دیگر ارتباط نزدیکی دارند. گفتمان‌های انتقادی و نظریه، در جستجوی اصطلاحات مخصوص به خود هستند؛ آنها اصطلاحات خود را از هنر و فلسفۀ معاصر وام می‌گیرند؛ امروزه هنرمند ـ فیلسوف، به فیگور بسیار محبوبی تبدیل شده است؛ چه در موضوعات مورد بحث و چه در سبکی که چنین موضوعاتی مورد بحث و گفتگو قرار می‌گیرند.

واژه‌نامۀ این حوزه به‌شدت از رسانه، انسان‌شناسی، زیبایی‌شناسی و فلسفۀ هنر استفاده می‌کند؛ اما این فرهنگ لغات تحلیل انتقادی هنرهای نمایشی و نمایش‌های فرهنگی هنوز تثبیت نشده است. به همین دلیل اولین وظیفۀ نویسنده ساخت یا ترکیب مجدد زبان انتقادی بر اساس دانش کارهای هنری است که در حد امکان در این فرهنگ استفاده شده است تا دریافت بهتری از آثار هنری دوران خود داشته و آنها را ارزیابی کنیم.

فهرست مطالب کتاب:

فرهنگ لغات اجرا و تئاتر معاصر راتلج

مقدمۀ مترجم

مقدمه

تشکر و قدردانی

قراردادهای نوشتاری

فرهنگ

کتاب‌نامه