معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

پژوهش تاریخی همیشه نقش منحصربه‌فردی در شکل‌گیری و تکامل فلسفۀ اجتماعی داشته است. بخش مهمی از قوانین و قواعد اجتماعی امروز، در واقع ثمرۀ مطالعه و درس‌آموزی از تاریخ است. در این میان مباحث مربوط به اندیشۀ سیاسی یا پیوند میان اندیشه و سیاست از اهمیت مضاعفی برخوردارند و تاکنون نیز توجه درخوری به آن نشده است. اندیشۀ سیاسی در ساده‌ترین تعریف عبارت است از هرگونه تأمل و کنکاش فکری آزاد (مشتمل بر توصیف و حتی تجویز) در عرصۀ سیاست و امور سیاسی. در واقع اندیشۀ سیاسی لزوما به دنبال مطالعۀ روشمند فلسفی یا علمی سیاست و امور سیاسی نیست؛ اما جنس این نوع مطالعه از جنس اندیشه‌ای است و به مباحث اصولی سیاست و اموز سیاسی اختصاص دارد.

در مطالعۀ اندیشۀ سیاسی ایران باستان انتظار می‌رود؛ اولا بنیادهای سیاسی حاکم بر سیاست ایران باستان به طور نسبی توصیف شوند و مورد تحلیل قرار گیرند؛ ثانیاً تمایزهای بنیادهای سیاسی ایران باستان با سایر جوامع مدنی باستانی هم‌تراز با ایران تا حدودی روشن شوند؛ ثالثاً واقعیت‌های سیاسی مهم و تعیین‌کننده در اصول سیاسی اعم از مثبت و منفی از خفا خارج شوند و نقش این وقایع در ساخت سیاسی ایران باستان مورد بررسی قرار گیرد؛ رابعاً درس‌ها و عبرت‌های اندیشه و کنش سیاسی اعصار باستانی ایران برای امروز و آینده تا حد امکان مورد بحث قرار گیرند.

آنچه در این مجموعۀ چهارجلدی در اختیار خواننده قرار گرفته است، تلاش دارد تا بر اساس آنچه در روایت‌های اساطیری و حماسی در سرمشق شاهان پیشدادی و کیانی آمده است و بر اساس آنچه در دوران تاریخی حکومت‌های بومی پیشاآریایی و سپس پادشاهی‌های باستانی چهارگانۀ ایران از ماد تا ساسانیان را در بر می‌گیرد، تصویری از اندیشه و سیاست در ایران باستان به دست دهد.

در جلد یکم سی مقاله در سه بهره یا بخش بر مبنای فحوای معنایی نوشتارها فصل‌بندی شده است. در بهرۀ اول از سویی به نگرش‌های رویکردپژوهی تاریخ اندیشه و سیاست در ایران باستان و از سوی دیگر به رویکردهای ایران‌شناختی در فحوای مطالعات شرق‌شناسان و ایران‌پژوهان معاصر توجه شده است.

در بهرۀ دوم انگاره‌های اساطیری ـ مذهبی شهریاری ایرانی مورد بازخوانی قرار گرفته است تا بدین ترتیب رابطۀ اسطوره و مذهب تحلیل و تفسیر شود. فهم این رابطه خوانندۀ مجلدات دوم تا چهارم را توانا می‌سازد تا درک دقیق‌تری از هویت ایرانی در قلمرو حکومت‌های ایرانی، چگونگی بازتاب رابطۀ اسطوره و دین در سیاست و منطق روایی منابع اسطوره‌ای را در قامت فرمان‌های حکومتی به دست آورد. در این میان اسطوره‌ها و دیانت زرتشتی و خود زرتشت بیش از همه محل رجوع و تفسیر این بهره بوده و سیاست شهریاری از نگاه و نگرۀ آن با دقت فراوان معرفی شده است.

در بهرۀ سوم پایگاه نظری و مفهومی شکل‌گیری اندیشه و ساخت تاریخی و اجتماعی مؤلفه‌های شکل‌دهندۀ سیاست شهریاری در ایران باستان معرفی شده است. این بخش به خواننده کمک می‌کند تا مفاهیم اصلی و به تعبیر دیگر کلیدواژه‌های اصلی «اندیشه و سیاست در ایران باستان» و رابطۀ آن مفاهیم با یکدیگر را بیابد و کلیت موردنظر را در فاهمۀ خود به تصویر آورد.

فهرست مطالب کتاب:

مقدمه: نگاهی به حضور اندیشه و سیاست در ایران باستان/ رضا غلامی

دیباچه: دربارۀ اندیشه و سیاست در ایران باستان/ رضا ماحوزی

بهرۀ اول: رهیافت‌های مسئله‌پژوهی در بازشناسی شهریاری ایرانی

واکاوی فلسفی ـ نظری رویکردهای مطالعۀ تاریخی سیاست و حکومت ایران باستان/ جهانگیر معینی علمداری

تمهید چارچوبی روش‌شناختی برای تاریخ‌پژوهی اندیشه و سیاست شهریاری ایران باستان/ امیرحسین حاتمی

جاودان‌شناسی روایت، هویت و تبارشناسی حکومت/ جامعۀ ایران باستان/ جهانگیر معینی علمداری

تبارپژوهی روایت‌های شرق‌شناسی سیاست شهریاری ایران باستان/ حسین سیف‌زاده

تبارشناسی روایت‌های معاصر ایرانیان از سیاست شهریاری ایران باستان/ حسین سیف‌زاده

بهرۀ دوم: انگاره‌های اساطیری ـ مذهبی شهریاری ایرانی

منابع اندیشه و خاستگاه نظریۀ شهریاری در ایران باستان/ کمال پولادی

انگاره‌های بنیادین اندیشه و سیاست شهریاری در ایران باستان/ فریدون الهیاری

خاستگاه‌های اندیشه و سیاست شهریاری ایران باستان/ محمد همایون‌سپهر

بازنمایی اساطیری ـ دینی اصول و آموزه‌های شهریاری ایرانی/ کمال پولادی

سرچشمه‌های اساطیری و زرتشتی اندیشۀ شهریاری ایرانی/ تقی رستم‌وندی

بنیان و بایستگی‌های شهریاری ایرانی به روایت متون مزدایی و حماسی/ تقی رستم‌وندی

مؤلفه‌های اندیشۀ شهریاری در متون زرتشتی/ کمال پولادی

دلالت‌های سیاسی اندیشه ـ آئین زرتشتی/ محمدعلی قاسمی

مبانی و دلالت‌های صلح‌جویی در اندیشۀ سیاسی ایران باستان/ ابوالقاسم جعفری

بازنمایی حقانیت سیاسی در روایت‌های اساطیری و تاریخی ایران باستان/ حسین سیف‌زاده

سیر روایت حقانیت سیاسی از منظر متون باستانی و آثار نخستین سده‌های اسلامی ایران/ محمدتقی ایمان‌پور

مشروعیت شهریاری و گفتمان قدرت شاهی بر پایۀ بازخوانی اسطورۀ بندهش/ رضا افهمی

اندیشۀ سیاسی ایران‌شهری در روایت‌های دوران اسلامی/ احمد بستانی

بهرۀ سوم: بنیان‌های پدیداری شهریاری ایرانی

شکل‌گیری گفتمان هویت در ایران باستان/ محمدرضا تاجیک

تأویل ماندگاری مفهوم شاه آرمانی در پیوستار و روایت تاریخی ایرانیان/ جهانگیر معینی علمداری

پیوستار سرنمون نظریۀ سیاسی در ایران باستان/ حاتم قادری

مبانی متافیزیکی ملازمۀ نظم و عدل در اندیشۀ شهریاری ایرانی/ کمال پولادی

ترازهای گفتمانی فرّه و مشروعیت قدرت شهریاری در ایران باستان/ رضا افهمی

روند همپایی شهریاری و شهر در ایران باستان/ محمد رضایی‌راد

نقب و تأملی بر نظریه‌های تحلیل نظام تولید اجتماعی و ساخت قدرت سیاسی در ایران باستان/ کمال پولادی

گفتاری بر حقوق شهروندی در ایران باستان/ روزبه زرین‌کوب

اسطوره‌های خانواده و فرهنگ سیاسی در ایران باستان/ سعید حیاتی

تعلیم و تربیت سیاسی در ایران باستان/ حاتم قادری

نسبت شهریاری و هنر در ایران باستان/ محمد رضایی‌راد

مناسبت ادیان و مذاهب با سیاست و حکومت در ایران باستان/ داود هرمیداس باوند

نمایه

فهرست جلد اول تا چهارم