کتابخانه تخصصی ادبیات

۴۹۸

۱۶۷

جنون، استعاره و شر در مسخ

پدیدآور: گروهی از نویسندگان زیرنظر هارولد بلوم ناشر: مرواریدتاریخ چاپ: ۱۴۰۱مترجم: فرزام کریمی مکان چاپ: تهرانتیراژ: ۳۳۰شابک: 3ـ993ـ191ـ964ـ978 تعداد صفحات: ۱۴۵

نقد ادبی داستان‌های کوتاه آلمانی ادبیات داستانی آلمان مسخ فرانتس کافکا هارولد بلوم فرزام کریمی نشر مروارید

خلاصه

دربارۀ این کتاب درخور اشاره است آنچه بر اهمیت مطالعۀ چنین اثری می‌افزاید، ورای نگاه هارولد بلوم و سایر محققان سرشناس دانشگاهی، ریزبینی و دقت مثال‌زدنی آنها در تجزیه و تحلیل مسخ اثر کافکا است؛ به گونه‌ای که مخاطب باید پس از مطالعۀ چنین اثری، بار دیگر مسخ را از نو بخواند.

معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

کافکا در خاطرات خویش به تاریخ شانزدهم ژانویه 1922 می‌نویسد: «این امکان ندارد که چیزی مانند شکست خفته و هشیار باشد یا زندگی را تاب بیاورد، بلکه در مسیر زندگی قرار دارد». گویی گرایش آقای نویسنده با توجه به آثارش به سمت شر بوده است. تعقیب و گریزی که در داستان‌های کافکا به چشم می‌خورد، به جنون منجر می‌شود و پرسش‌هایی که پیش روی مخاطب قرار می‌دهد. در واقع می‌توان این وضعیت را استعاری دانست و این استعاره را می‌توان همان اصول کافکا در نشانه‌گرفتن بشر دانست. او با نگاهی از بالا، بشر را هدف خویش قرار داده بود و در تمام آثار وی این حمله به آموزه‌های بنیادین بشر دیده می‌شود که به‌نوعی آن را برگرفته از عرفان کابالایی می‌دانند. از سویی می‌توان ریشۀ آن را با رجعت به قرون گذشته دریافت که نتیجۀ آن تأثیرات در برهۀ کنونی خود را بروز داده است.

کافکا از سه نوع استعاره بهره می‌جوید و آگاهانه می‌داند باید کدام استعاره را جایگزین دیگری کند. پیگیری ایده‌های کافکا سبب می‌شود تا ما به درون‌نگری موجود در نوشته‌هایش پی ببریم. از سویی باید دانست کافکا به کدام آموزه‌ها حمله‌ور می‌شود. آیا آن آموزه‌ها مذهبی هستند و در قلب آسمان‌ها نهفته شده‌اند؟ وی به‌راحتی این دست از آموزه‌ها را هدف حملۀ خویش قرار می‌دهد.

او از هر شکلی از تصویرسازی برای گریگور مسخ‌شده و در کالبد یک حشره درآمده خودداری می‌کند؛ حشره‌ای که ما آن را حتی از فاصله‌ای دور می‌بینیم، قابل ترسیم‌کردن نیست و از سویی نمی‌توان وضعیت پیش‌آمده را به توهم گریگور سمسا مرتبط کنیم. از سویی دیگر این وضعیت به ما یادآوری می‌کند که هیچ‌گاه نمی‌توان وضعیتی منفی را به صورت بصری نشان داد، به‌ویژه اگر به چارچوب نوستالژی‌های کافکایی مربوط باشد.

آیا آگاهی گریگور نسبت به مرگ می‌توان برایش رهاوردی مانند آزادی را به همراه داشته باشد؟ آیا مرگ وی سبب خشنودی خانواده‌اش خواهد بود؟ ویلهلم امریش در جایی با تفسیر محتاطانه‌ای نسبت به کافکا اینگونه پاسخ می‌دهد که این همان وضعیتی است که دیر یا زود تمام مخاطبان کافکا را با مواجه‌شدن با چنین پرسشی به دام خواهد انداخت؛ گویی که همگی ما از این تعقیب و گریز خسته‌ایم و حال همین وضعیت در کالبد حشره‌ای غیرقابل توصیف قابل رؤیت است.

مسخ مانند تمام روایت‌های کافکایی در محدوده‌ای میان حقیقت و معنای آن رخ می‌دهد؛ در محدوده‌ای که هویت یک یهودی مدرن با هنجارگریزی درهم آمیخته شده است. حقیقت با امید درهم آمیخته شده که هر دوی این گزاره‌ها در دسترس ما نیستند؛ چراکه معنا بنا به آنچه در عصر مسیحیت تجربه کرده‌ایم، در آینده نهفته است.

فهرست مطالب کتاب:

دربارۀ سرویراستار و منتقد: هارولد بلوم

سخن سرویراستار

آنچه از کافکا می‌دانیم

نگاهی به زندگی فرانتس کافکا

آنچه باید در باب کافکا بدانیم/ ژرژ باتای

تحلیل شخصیت‌های رمان مسخ

روایت در پس داستان

خلاصه و تجزیه و تحلیل مسخ

نقد و تجزیه و تحلیل مسخ، اثر فرانتس کافکا

با نویسندگان جستارها بیشتر آشنا شوید

در باب مسخ/ ژرژ باتای