معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

جستار را ادبیات بی‌قرار خوانده‌اند. تعریف جستار روایی هنگام خواندن متن شکل می‌گیرد، فرو می‌ریزد و دوباره ساخته می‌شود. قواعد ثابتی در میان نیست و به قول اَنی دیلارد، جستارنویس هر بار باید فرم خودش را بسازد. تعریف جستار آسان نیست، اما نویسندگانی که با این ژانر دست‌وپنجه نرم کرده‌اند، بدون ادعای ارائۀ تعریفی نظری، تعبیرهای تأمل‌برانگیزی دربارۀ جستار روایی دارند که دیدن آنها در کنار هم تصویر ذهنی از این ژانر را روشن‌تر می‌کند.

این کتاب اثر الیزا گبرت ـ شاعر، نویسنده و جستارنویس آمریکایی ـ در سال 2020 انتشار یافته است. اتکال گبرت به تحقیقات جسورانه و گستردۀ شخصی و اندیشه‌ورزی پیش‌گویانۀ او را از مهم‌ترین ویژگی‌های جستارهای این کتاب می‌دانند. او با وجود پرداختن به موضوع‌های مختلف، هوشمندانه انسجام کلی مطالب را حفظ کرده و مخاطب را به تفکر دربارۀ پایان محتمل جهان و مهم‌تر از آن، این پرسش که چرا ما نمی‌توانیم از خیال‌پردازی دربارۀ پایان جهان دست بکشیم، دعوت می‌کند. نویسنده گاه شاعرانه و گاه فلسفی دربارۀ فاجعه‌های گوناگون ـ از تایتانیک و چرنوبیل و شاتل فضایی چلنجر گرفته تا پیروزی ترامپ در انتخابات 2016 ایالات متحده و پاندمی‌های ویروسی ـ حرف می‌زند و از همۀ اینها به یک پرسش اصلی می‌رسد: چرا و چگونه برخی تهدید‌ها در ذهن ما پررنگ‌تر از بقیه ثبت و احساس می‌شوند؟

خواندن این کتاب بیش از آنکه صدای منتقدی سختگیر و پژوهشگری جسور و جدی را به گوش مخاطب برساند، حس گفتگو با دوستی صمیمی را منتقل می‌کند؛ گفتگویی صادقانه و بی‌تکلف که نگاه خواننده به فاجعه‌های ریزودرشت را برای همیشه تغییر می‌دهد و می‌کوشد نقشۀ راهی برای زندگی در زمانۀ پرفرازونشیب کنونی در اختیار خواننده قرار دهد.

این کتاب که راهنمایی ادبی برای زندگی در پیشاآخرالزمان نامیده شده، شامل جستارهایی تأمل‌برانگیز دربارۀ فرهنگ جامعه، اضطراب ناشی از تغییر اقلیم، بیماری‌های سخت‌درمان و همه‌گیر، تروماهای فردی و گروهی، شیفتگی آمیخته با هراس ما به مصیبت‌های گذشته، حال و آینده، شکنندگی و آسیب‌پذیری درک آدمی در برابر عمق و عظمت فجایع طبیعی و بشری، و احساس روزافزون نفرین‌شدگی جمعی در زمانه‌ای است که گویی همۀ ما در طوفانی از اخابر فاجعه‌های کوچک و بزرگ دست‌وپا می‌زنیم و به شکل تناقض‌آمیز و حیرت‌انگیز معتاد مشاهدۀ مصائب و کاستی‌های جهان و بحث دربارۀ آنها شده‌ایم.

آیا آدمی می‌تواند مانع تکرار تاریخ شود؟ می‌تواند لحظه‌ای را که می‌زید از دل همان لحظه درک کند؟ در زمانه‌ای که رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی حکمرانی می‌کنند؛ واقعیت را به شکل‌های مختلف و گاه کاملاً متضاد تعریف می‌کنند؛ عشق، نفرت، باور و اندوه می‌آفرینند و گاه در بزنگاه‌های تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی بی‌رحمانه، پنهانی و بی‌اعتنا قربانی می‌گیرند، آیا انسان می‌تواند روش‌هایی نو برای بودن در دنیای جدید و کنارآمدن با آن بیابد؟ آیا می‌تواند در بحبوحۀ فاجعه‌های عظیم و کمابیش فهم‌ناپذیر به وظیفۀ شناختی، اخلاقی و عمل خود پی ببرد و به آن عمل کند؟ گبرت با استادی تمام می‌کوشد پاسخی برای اینگونه سؤالات بیابد و عوامل اسرارآمیزی که ارتباط روان‌شناختی ما با فاجعه را رقم می‌زنند، بررسی کند.

فهرست مطالب کتاب:

یادداشت مترجم

ویران باشکوه؛ آرزوی پنهانی برای پایان طوفانی

الگوی آخرالزمان؛ همه‌چیز روبه‌راه است

تهدیدها؛ زمین خدایی بی‌اعتناست

بزرگ و آهسته؛ بزرگ‌تر از آن که نابود نشود

مرگ‌ومیر عظیم؛ نکند واقعا فناپذیر باشیم

اتاق کوچک؛ به خاطره اعتمادی نیست

پروژۀ خودبینی؛ ازدست‌رفتن فاجعه‌بار خود

ساحره‌ها و شلاق؛ در باب هیستری کلاسیک

جنایت حقیقی؛ دهشتناک بود ولی از من فاصله داشت

خیلی خسته‌ام؛ وقتی به فاجعه بی‌اعتنا می‌شویم

در میانۀ ما؛ آیا من هم یک منبع شر دیگرم؟

حرف آخر: واقعی‌نبودن زمان؛ انگار تا ابد طول کشید