معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

با ورود زبان به عرصۀ هنر توسط اولین هنرمندان مفهوم‌گرا، جامعه و منتقدان با شکلی جدید از اثر هنری مواجه شدند. این مواجهه به دلیل ناآشنایی با واکنش‌هایی همراه بود؛ اما به‌تدریج هنر تازه ازراه‌رسیدۀ مفهومی مورد پذیرش قرار گرفت. زبان در شکلی بی‌پیرایه و ساده بر روی بوم‌ها، دیوارها و حتی کف گالری‌ها نقشی جدید را ایفا می‌کرد و اینگونه زبان رسانه‌ای برای انتقال ایده و زیبایی شد. گروه پیشروی «هنر ـ زبان» نخستین گام‌ها را در این‌باره برداشت و پس از آن بود که سایر هنرمندان، به‌ویژه گروهی از هنرمندان مینی‌مالیست آمریکا نیز به این جریان پیوستند. ایده‌ها مرکز هنر مفهومی قرار گرفتند و زبان نیز بستری برای بیان ایده‌ها شد. تحول در هنرهای مفهومی به همین جا ختم نشد و عناصر دیگری مانند فضا نیز در این حوزه نقش مهمی را بر عهده گرفتند. این تحولی گسترده در برابر هنر شیئ‌واره بود و نیز تبدیل به نوعی مواجهۀ مستقیم با نهضت فرمالیسم و اکسپرسیونیسم انتزاعی آمریکایی شد.

در این کتاب تلاش بر آن بوده تا با جمع‌آوری و ترجمۀ مهم‌ترین متون در زمینۀ هنرهای مفهومی که توسط هنرمندان پیشگام این حوزه تألیف شده، ایستگاه جدیدی در بررسی و آشنایی با این شکل از هنر احداث شده و در پی آن برخی از کاستی‌های نظری در این زمینه را جبران کند.

ایدرینن مارگریت اسمیت پایپر (متولد 1948) از جمله هنرمندان نسل اول نهضت هنرهای مفهومی است. کتاب‌های فلسفی و هنر او در آمریکا به عنوان منابع معتبر دانشگاهی شناخته می‌شوند. او از جملۀ نخستین هنرمندانی است که با معرفی مقولاتی از قبیل جنسیت و نژاد، مجموعۀ جدیدی از مفاهیم را به فرهنگ واژگان هنر مفهومی افزود. در اولین بخش این کتاب دو مقاله از جمله بهترین نوشتارهای انتقادی او در زمینۀ هنر و سیاست آورده شده است.

دن گریم (متولد 1942) از جمله مهم‌ترین هنرمندان پیشرو مفهومی است که با تلاشی مؤثر توانست بسیاری از هنرمندان این حوزه را گرد هم آورده و با ارائۀ آثاری متنوع در گالری «جان دنی‌الز» نیویورک به شکلی رسمی هنر مفهومی را در آمریکا معرفی کند. در دومین بخش این کتاب مقالات او از دو منظر سلبی و ایجابی سعی کرده تا موقعیت هنرهای تجسمی و راهکارهای خود و سایر هنرمندان مینی‌مالیست و مفهومی را در مواجهه با چالش‌های پیش‌روی هنر معاصر تشریح کند.

گروه چهارنفرۀ «هنر ـ زبان» متشکل از تری اتکین‌سون، دیوید بین‌برج، مایکل بالدوین و هارولد هورل همکاری‌های خود را برای نقد فرمالیسم رایج در دهۀ شصت میلادی به شکل رسمی از 1969 آغاز کردند و پس از آن هنرمندان دیگری نیز به آنها پیوستند. در بخش سوم طی دو مقاله و یک گفتگو می‌توان به شکلی گزیده ایده‌های زیبایی‌شناختی و فرهنگی و سیاسی گروه «هنر ـ زبان» را مشاهده کرد.

اَد راینهارت هنرمند نقاش و نظریه‌پرداز برجستۀ آمریکایی را می‌توان یکی از مهم‌ترین هنرمندانی دانست که با وجود نگرش‌های انتزاعی‌اش تأثیر فوق‌العاده‌ای بر هنر مینی‌مال و سپس هنر مفهومی گذاشت. در بخش چهارم کتاب نوشتاری از او آورده شده که به شکل طنزآمیز رئوس مطالبی را ارائه می‌دهد که باید در کتابی در زمینۀ هنر معاصر نوشته شود.

جان کیج هنرمند موسیقی‌دان و از بنیان‌گذاران نهضت «هنر اتفاقی» است که با الهام از فلسفه و هستی‌شناسی ذن ـ بودیسم به شکلی سراسربین به هنر می‌نگریست. در بخش پنجم کتاب متن شعرگونه‌ای از او آورده شده که نمونه‌ای است از آثاری که او در مؤسسۀ کانینگم خلق و به اجرا گذاشت.

رابرت اسمیت‌سون آثاری داشت که نه قابل فروش بود و نه قابل انتقال؛ معادن قدیمی و متروک، ساحل دریا، کوهپایه‌ها و هر جایی که شاید روزی انسانی از آن می‌توانست عبور کند، تبدیل به مکانی هنری برای او شده بود. در بخش ششم متنی از او آورده شده که یکی از مهم‌ترین نوشتارهایش در زمینۀ ارتباط بین گالری‌ها، طراحان نمایشگاه و منتقدان و هنرمندان است که روح زمانۀ ما را بازتاب می‌دهد.

یان برن از جملۀ هنرمندانی بود که کار خود را با نقاشی مینی‌مال آغاز کرد و در دهۀ هفتاد تمایلات مفهومی خود را در نمایشگاه‌ها و پروژۀ کتاب زیروکس به نمایش گذاشت. یادداشت‌ کوتاهی از او در بخش هفتم آورده شده که از جملۀ درخشان‌ترین متون مفهومی است که به شکل موجز و هنرمندانه‌ای ارتباط بین هنر، ایده و زبان را بازتعریف می‌کند.

از مهم‌ترین ایده‌های یان ویلسون در مواجهه با زبان، تأکید وی بر کنارگذاشتن محتوا از متن و سپس خلق زبان بی‌شکل است. در هشتمین بخش کتاب نوشتاری از او در زمینۀ هنر مفهومی آورده شده است.

در آخرین بخش کتاب سه گفتگو با رابرت اسمیت‌سون، سول له‌ویت و گروه «هنر ـ زبان» آورده شده که به جنبه‌های مختلف هنر مفهومی می‌پردازند.

فهرست مطالب کتاب:

مقدمه

* یک:

دربارۀ ایدرینن پایپر

منطق مدرنیسم

دربارۀ هنر مفهومی

* دو:

دربارۀ دن گریم

آثار من برای صفحات مجله: تاریخ هنر مفهومی

اتحاد کارگران هنر

طرح ـ شعر

* سه:

دربارۀ نشریه و گروه «هنر ـ زبان»

انگل‌وارگی‌های ابدی یک زندگی فرهنگی رادیکال

مقدمۀ اولین شمارۀ نشریۀ «هنر ـ زبان»

* چهار:

دربارۀ اَد راینهارت

طرحی برای یک کتاب

* پنج:

دربارۀ جان کیج

دو صفحه

حرف دربارۀ موسیقی و رقص

* شش:

دربارۀ رابرت اسمیت‌سون

محدودیت فرهنگی

* هفت:

دربارۀ یان برن

دیالوگ

* هشت:

دربارۀ یان ویلسون

هنر مفهومی

* گفتگوها:

گفتگو با رابرت اسمیت‌سون

گفتگو با سول له‌ویت

گفتگو با گروه «هنر ـ زبان»