معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

سازمان را می‌توان سامانه‌ای قصه‌گو دید که از روایت‌ها و قصه‌ها بهره می‌گیرد تا در دنیای متلاطم و متغیر امروزی به جریان فعالیت‌ها و رویدادهای مرتبط با خود معنا و سمت‌وسو ببخشد. مفهوم «سازمان قصه‌گو» اساساً به این فرض گره خورده که روایتگری و قصه‌گویی از الگوهای اصلی روابط انسانی است. از این دیدگاه، انسان خردمند همان انسان قصه‌گو است؛ البته وقتی انسان را حیوان قصه‌گو می‌نامیم، منظورمان از قصه فقط بازگویی سادۀ رویدادهای گذشته در قالبی پیرنگ‌دار نیست. به همین ترتیب از سازمان قصه‌گو که حرف می‌زنیم، مقصودمان فقط قصه‌گفتن دربارۀ گذشته نیست. تمرکز سازمان قصه‌گو بر کاربرد روایت و قصه در آیندۀ سازمان هم معطوف است.

این کتاب روشن می‌کند که برای نوکردن استراتژی‌ها باید قصه‌ها را نو کرد و شرح می‌دهد که رویکردهای روایی و قصه‌محور در برندسازی، رهبری، تغییر و تحول، یادگیری سازمانی، تاب‌آوری، هویت‌آفرینی، ارتقای فرهنگ سازمانی و توسعۀ برند چگونه آینده‌ای تازه را رقم می‌زنند؛ آینده‌ای که روایت‌های انسانی و قصه‌های اعضا هم در آن نقش دارند.

در این کتاب دربارۀ کار با روایت و رویکردهای قصه‌محور برای دگرگون‌سازی سازمان‌ها سخن گفته شده و برای مشارکت در توسعۀ چنین نگاهی به درک موجود از پدیدۀ «سازمان قصه‌گو» وسعت داده شده است و مهم‌ترین رویکردها به مفهوم کار روایی در سازمان بررسی شده است. افزون بر این نویسندگان کتاب به طور مشخص رویکردها، ابزارها و مطالعات موردی دربارۀ سازمان‌ها و افراد داوطلب را توضیح می‌دهند؛ مطالعاتی که بر اساس کار روایی انجام شده‌اند. در مقدمۀ کتاب افزون بر بیان مقدمه‌ای کوتاه، به مفروضات مشترک نویسندگان کتاب پرداخته شده و مرور موضوعی گذرایی بر مقالات کتاب انداخته شده است.

خلق قصۀ آیندۀ سازمان عنصری کلیدی در تحول سازمانی است. در فصل دوم نویسنده سخن را از تفاوت جهان‌ها باز و بسته در قصه‌ها آغاز کرده و در ادامه روش‌های خلق ابرپیرنگ‌هایی برای رقم‌زدن آینده‌ای تازه در سازمان‌ها را توضیح می‌دهد. این فصل همچنین با ارجاع به مصاحبه‌هایی روایت‌محور با کارکنان سازمان‌ها، دیدی روشن‌تر به جایگاه قصه‌های جاری در سازمان به خواننده می‌دهد.

راسموسن در فصل سوم با نگاهی موشکافانه به نقش رهبران در تحول سازمانی در شرایط کاری متغیر، قابلیت‌های جدیدی را در روایت توضیح می‌دهد که رهبران برای آنکه بتوانند به فعالیت‌های سازمان به‌درستی مفهوم ببخشند، باید از آنها بهره بجویند. او با استفاده از مطالعه‌ای موردی نشان می‌دهد که گوش‌دادن به قصه‌ها و گفتن قصه‌های صادقانه چه قدرتی برای الگوسازی در تیم دارد. در پایان فصل نیز چارچوبی برای خلق قصه‌های قدرتمند ترسیم شده است.

ریک پیترز و کارین تیر از «تاریخ یادگیری» می‌گویند؛ رویکردی که به هدف استخراج دانش و ارزش‌های پنهان سازمان پدید آمده است. این چارچوب تحلیل‌محور، ساختن روایت‌ها و فرضیه‌هایی را ممکن می‌کند که رفتار سازمان را روشن‌تر می‌کنند و سنگ‌بنای استواری برای فرایندهای تحول‌محور می‌سازند.

جفر لاندن و همکارانش در فصل بعدی با دیدی مفهومی و وسیع‌تر به نقش گفتگو در تحول سازمانی می‌پردازند. آنها نشان می‌دهند گفتگوهای آزمایشی و سایر روش‌های هم‌آفرینانه چگونه ممکن است از طریق تغییر محتوا و لحن گفتگوهای کارکنان درون سازمان در دگرگونی سازمانی ادغام و به کار گرفته شوند. این فصل توان قصه‌گویی را در آشکارسازی باورها و تغییر ویژگی‌های سازمان و به ارمغان آوردن تحولات مثبت نشان می‌دهد.

ولفگانگ تونینگر با نگاهی جستارگون سراغ روایت‌هایی می‌رود که بیان و زندگی می‌شود. او با پل‌زدن میان هنر، سیاست و کار سازمانی، فرایند هویت‌سازی را بررسی می‌کند. فصل او در قالب پروژه‌ای هنری که پیرامون شخصیتی خیالی و گفتار نویسنده ـ هنرمندها بنا شده، عناصر دخیل در هویت‌سازی را بررسی می‌کند.

ژان کوپچیک چارچوبی نظری برای درک جایگاه حوزۀ روایت در فرایند تحول ارائه می‌دهد. او ریشه‌های مفهومی پدیدۀ «سازمان قصه‌گو» و کارکرد قصه در سازمان‌ها را توضیح می‌دهد و نگاهی کلی به نقش داستان در تحول سازمانی می‌اندازد.

استف باکمر در مقاله‌اش به تعامل دو عنصر داستان و فرایند در تحول سازمانی می‌پردازد. در تفسیر او از کار با قصه، مفاهیمی مانند گوش‌دادن دقیق، بیان صادقانه و مؤثر و همکاری در فرایند خلق گنجانده شده است. او مفهوم «قصه‌کاری» را با آوردن نمونه‌هایی از توسعۀ سازمان، استراتژی، رهبری و برند ترسیم می‌کند.

در فصل پایانی کتاب، نمونه‌هایی از کسب‌وکارهای ریزودرشت آورده شده تا فرایندهایی را که در گذار از مشقت‌ها به کار می‌آیند، نشان داده شود. این فصل با کنار هم قراردادن فرایند «بازگشت قدرتمندانه» و سفر قهرمان، تأثیر قصه‌گویی در افزایش استقامت هنگام تحولات بحرانی را بررسی می‌کند.

در فصل‌های مختلف کتاب، خواننده با ظرفیت، وسعت و گوناگونی حوزۀ نوظهور رویکرد روایی و قصه‌محور به تحولات سازمانی آشنا می‌شود.

فهرست مطالب کتاب:

مقدمه: چگونه با قصه‌ها سازمان‌مان را از نو بسازیم؟؛ رویکرد روایی به دگرگون‌سازی سازمان/ ژاک کوپچیک و کریستین ارلاخ

قصه‌های آیندۀ سازمان: جهان‌های داستانی باز و بسته/ میشائیل مولر

رهبران قصه‌گو: چارچوبی برای هم‌‌آفرینی روایت به کمک رهبران/ یانا راسموسن

تاریخ یادگیری: بازنگاری آینده در آینۀ گذشته/ ریک پیترز و کارین تیر

ما قصه‌هایی هستیم که تعریف می‌کنیم: به‌کارگیری قصه برای تغییر فرهنگ سازمانی/ جفر لاندن، جان بی. مگوایر و فیلیپا سانتوس

سازمان به‌مثابۀ اثر هنری: پلی میان ادبیات، هنر و کار سازمانی/ ولفگانگ تونینگر

تغییر پیوسته در سازمان قصه‌گو: چارچوبی برای به‌کارگیری رویکردهای روایی در فرایند تغییر/ ژاک کوپچیک

قصه‌های تسهیل‌گر و معماری برند: گفتن و شنیدن قصه‌های سازمان/ استف کی.باکمر

قصه‌هایی که از زمین بلندمان می‌کنند: فرایند بازگشت قدرتمندانۀ سازمان پس از تجربۀ شکست/ کاتارینا وسلکو

پی‌نوشت‌ها

فهرست اسامی خاص