معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

پائولو پازولینی در انتهای سال 1960 و اوایل 1961 میلادی به همراه آلبرتو موراویا و الزا مورانته، دو نویسندۀ شهیر ایتالیایی، به هندوستان سفر می‌کند. این کتاب نتیجۀ مقالاتی است که وی به صورت هفتگی در روزنامۀ «ایل جورنو» به چاپ رساند.

پازولینی هم‌زمان با این سفر در حین کار بر روی اولین فیلم خود «آکاتونه»، ترجمۀ «آنتیگونه» به زبان ایتالیایی و مجموعه شعر «مذهب زمانۀ من» بوده است. آلبرتو موراویا نیز از سفر خود کتابی با عنوان «ایده‌ای از هند» تهیه می‌کند؛ اما متأسفانه الزا مورانته که بی‌شک همسفری تأثیرگذار بر هر دو بوده، از سفرش به هند کتابی نمی‌نویسند.

انسان مهم‌ترین هدف پازولینی از سفرش به هند است. تلاش برای درک حیاتی انسانی در چارچوبی همچون هند، متفکر پیشروی ایتالیایی را به سمت مکاشفۀ درونی‌ترین لایه‌های روانی بشر می‌برد. این مکاشفه حسی را برای وی به ارمغان می‌آورد که خوشبختانه آن را با زبانی شاعرانه و با این وجود خشک و خشن با مخاطب به اشتراک می‌گذارد. در این اثر با دنیایی از تصاویری درهم و گذرا، مغشوش و چندلایه از رنگ، از رنج، فقر، بیماری، گاو، انسان و لبخند مواجه می‌شویم.

پازولینی با تضاد شدیدی که از جامعۀ هند تصویر می‌کند، از جریان‌های فکری اروپامحور دو قرن اخیر که در مواجهه با شرق کماکان نگاهی تقلیل‌گرا دارند، فاصله می‌گیرد و این فاصله را با صراحت کلمه در همین کتاب و در قالب آرزویی برای هند بیان می‌کند.

فرای رنج و دردی که پازولینی در هند خودخواسته به ملاقات آن می‌رود، عنصر ثابتی که در بطن یادداشت‌های او از هند وجود دارد، «لبخند» است. این لبخند خواننده را به عمق سفید و روشن و شفاف انسانیتی می‌برد که پازولینی زندگی خود را فدای اکتشاف و بازیابی آن کرد.

ترجمۀ این کتاب در راستای معرفی هرچه کامل‌تر پازولینی و اندیشۀ او به مخاطب فارسی‌زبان است. اهمیت کتاب بیش از بعد تاریخی و سیاسی آن، در اهمیت امروزۀ آن و شمایلی است که از «مسافر» ترسیم می‌کند؛ مسافری که به تمام کنار گوشه‌های هند سرک می‌کشد که مثل سگی کنجکاو و سمج هند را «بو می‌کشد».

دقت در فاصلۀ پازولینی با «توریست» زمانۀ کنونی می‌تواند منبع الهامی غنی برای بازنگری سفرهای امروزی باشد. سفرهایی که عموماً در چارچوب مصرف‌گرایی عام و خاص گنجانده می‌شوند و زمانی که مقصد «ضعیف‌تر» از مبدأ باشد، طبعاتی مخرب‌ در اقتصاد و سیاست آن دارد. حس مسئولیت پازولینی در این سفر به هند محدود نمی‌شود، او مسئول بازیابی، توصیف و عرضۀ لبخندی انسانی است که او را در رنج و فقر بی‌امان این سفر تنها نمی‌گذارد.