معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

در سال‌های اخیر عنوان‌های بسیاری اعم از تحقیقی و تحلیلی دربارۀ زندگی و آثار زنده‌یاد صادق هدایت منتشر شده است؛ به‌گونه‌ای که بازار نشر را به حد اشباع رسانده است؛ اما میان همۀ این آثار که شمار آنها از صد متجاوز است، جای نوشته‌ای که اختصاصی به زندگی، سلوک روحی، محیط زندگانی و رفتار و گفتار این نویسندۀ نامدار معاصر پرداخته باشد، خالی بود. تلاش نویسندۀ این کتاب پاسخی است به این نیاز که مخاطبانی عام دارد.

این کتاب زندگی‌نامۀ گام‌به‌گام صادق هدایت از تولد تا مرگ است. در این کتاب تحلیل و تفسیر آثار وی از سطوری چند فراتر نرفته است. این کتاب گزارش‌گونه‌ای است از زندگی روزمرۀ او که چگونه زیست، چه کرد و چه گفت، چه نوشت و به که نوشت، کجا رفت و با که رفت، با که نشست و جوشید، بر که خروشید و از که چشم پوشید و سرانجام چه خورد و چه نوشید و چه پوشید. در واقع این کتاب مجموعه‌ای است برآمده از تلفیق و تألیف مضمون نامه‌های هدایت، یادداشت‌های دوستان وی و نوشته‌های هدایت‌شناسان و هدایت‌پژوهان.

هنوز چهار سال تا امضای فرمان مشروطیت به دست مظفرالدین شاه قاجار مانده بود که در شب 28 بهمن 1281 خورشیدی در خانۀ جعفرقلی‌خان نیرالملک در تهران، پسری تندرست و قوی‌بنیه با موهای طلایی و چشمانی آبی‌رنگ به دنیا آمد که نامش را صادق گذاشتند. پدر و مادر صادق هر دو از تبار «رضاقلی‌خان هدایت» ادیب و شاعر و تذکره‌نویس قرن سیزدهم ایران بودند. در بخش نخست کتاب، زندگی صادق هدایت از تولد تا دوران دبستان یعنی از سال 1281 تا 1293 بررسی شده است.

صادق پس از اتمام تحصیلات ابتدایی، در اول مهر سال 1293 به دبیرستان «دارالفنون» رفت که در آن زمان از بهترین دبیرستان‌های تهران شمرده می‌شد. بخش دوم کتاب اختصاص به دوران زندگی صادق هدایت در دورۀ دبیرستان یعنی سال‌های 1293 تا 1304 دارد.

خانوادۀ هدایت کوششی را برای اعزام او به خارج برای تحصیل در رشته‌ای که به اخذ مدرکی معتبر بینجامد، آغاز کردند. در آن دوره دانشجویان را غالباً به ممالک فرانسوی‌زبان مانند فرانسه، سوئیس و بلژیک می‌فرستادند. صادق با تسلط بر زبان فرانسه، با رفتن به خارج مخالفتی نداشت. وی شیفتۀ پاریس بود و می‌دانست سفرش به فرانسه درهای ناگشودۀ بسیاری را برای تحقیقات ادبی به رویش خواهد گشود. بخش سوم کتاب اختصاص به بررسی سفر اول او به فرنگ یعنی سال‌های 1305 تا 1309 دارد.

صادق هدایت روز پنج‌شنبه 11 تیرماه 1309 پاریس را به مقصد تهران ترک کرد و مسیر بازگشت او به تهران، از طریق برلین، مسکو، بادکوبه و بندرانزلی بود. او که هنگام ترک وطن 24 ساله بود، اکنون 28 ساله بود و مدت‌ها بود دیگر سرداری دگمه‌دار بلند و فخیم پیش از سفر فرنگ را نمی‌پوشید. نزدیک دو سال بعد از بازگشت، هدایت گزارشی از چگونگی تحصیلاتش در فرنگ برای وزارت فواید عامه نوشت. بخش چهارم کتاب دربارۀ دوران زندگی هدایت در فاصلۀ سال‌های 1309 تا 1315 است.

هدایت در اوایل آذر سال 1315 سفری به هند داشت که به همراه پرتو انجام گرفت. شرح این سفر و مدت اقامت او در هند در بخش پنجم آمده است. او در اواسط شهریور 1316 به ایران بازگشت و در مسیر همیشگی زندگی خود در تهران قرار گرفت. با زندانی‌شدن علوی و نوشین و خامه‌ای و سفر مینوی و فرزاد به انگلیس، دوروربرش خالی شده و دیگر حال و حوصله‌ای برایش باقی نمانده بود. این دوران تا سال 1329 که او در ایران می‌ماند، در بخش ششم بررسی شده است.

بخش پایانی کتاب اختصاص به بررسی سفر دوم هدایت به فرنگ یعنی از دوازدهم آذر 1329 تا هفدهم فروردین 1330 دارد.این بخش به گونۀ روزشمار آمده است.

فهرست مطالب کتاب:

سخنی با خواننده

بخش 1: تولد و دبستان 1281 تا 1293

بخش 2: دبیرستان 1293 ـ 1304

بخش 3: سفر اول به فرنگ 1305 ـ 1309

بخش 4: بازگشت از فرنگ 1309 ـ 1315

بخش 5: سفر هند آذر 1315 ـ شهریور 1316

بخش 6: بازگشت از هند 1316 ـ 1329

بخش 7: سفر دوم به فرنگ (روزشمار پاریس) 12 آذر 1329 تا 17 فروردین 1330

کتاب‌نامه