معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

«تسوره زوره گوسا» را ادیبان ایران‌شناس سرزمین برآمدن آفتاب، «کتاب گلستان ژاپن» می‌نامند. این تشبیه هم برای درون‌مایۀ سرشار از پند و حکمت و عرفان و حکایت‌های آمیخته به طیب و طنز این کتاب گران‌قدر است و هم آنکه از ایجاز و ایهام و اعجاز زبان «گلستان» نشان دارد و با شیوه‌ای سهل و ممتنع ساخته شده است. نویسندۀ این کتاب از این برگ‌های پراکنده نقشی زیبا و فریبا آفریده و یادگاری جاویدان در ادب ژاپن برجای نهاده است که هنوز از چشمه‌های سرشار و زندۀ ادب کهن به شمار می‌آید؛ سالمندان یاد گذشته‌ها را در میان برگ‌های همیشه تازۀ این دفتر می‌جویند و نونهالان با خواندنش در سال‌های مدرسه با میراث فرهنگ مرزوبوم‌شان آشنا می‌شوند.

افزون بر نکته‌گویی و حکایت‌پردازی، موجزنویسی این کتاب نیز به شیوۀ گلستان نزدیک است؛ اما نویسندۀ آن که شیوایی و رسایی قلم سعدی را به مایۀ طبع پربار و تجربۀ سیر آفاق و جهان‌دیدگی استاد سخن نداشته، در بسیاری جاها و نکته‌ها با ساده و روشن انگاشتن موضوع یا برای شناخته‌بودن رویداد بر همگان در آن روزگار، به اختصار برگزار کرده، بسا که مسندالیه و مبتدای جمله‌ها را نیاورده و نیز نام کسان و جای‌ها را شکسته و کوتاه نوشته، چندان‌که سخنش به «ایجاز مخل» کشیده است. اشاره‌ها و نشانه‌های یادشده در کتاب نیز این نکته‌ها و ناگفته‌ها را نمی‌رساند و روشن نمی‌کند؛ از این‌رو ناقدان و ادیبان ژاپن در معنی و مفهوم بسیاری از این سخن‌ها نظر یکسان ندارند و گاه نیز اشاره‌ها و عبارت‌ها را یکسره مغایر هم تعبیر کرده‌اند.

«تسوره زوره گوسا» حدود یک سده بعد از «گلستان» نوشته شده؛ اما شیوۀ سخن و نیز مایۀ اندیشۀ آن تا جایی که دوری و دوگانگی مکان و محیط زندگی و تجربۀ دو نویسنده در دوسوی پهنۀ شرق راه می‌داده، بسی به هم نزدیک است. این کتاب یکی از آثار کهن ادبی ژاپن و از برجسته‌ترین و دلپذیرترین نوشته‌های بازمانده از روزگار کهن است که برای هر ژاپنی سخن و مضمونی دلنشین و آشنا دارد؛ کتابی که چون «دیوان حافظ» و «گلستان سعدی» نزد ایرانیان، در خانۀ بیشتر ژاپنی‌ها یافت می‌شود و در مدرسه نیز از متون درسی به شمار می‌آید و هر نوآموز دبستانی بندها و عبارت‌ها و حکایت‌هایی از این کتاب را می‌خواند و دیباچۀ آن را حفظ می‌کند.

بخش نخست این کتاب تحقیقی است از مترجم دربارۀ محتوای «گلستان» و «تسوره زوره گوسا»، نویسندگان آنها و زمینۀ آفرینش و زمانۀ این دو کتاب که در ده گفتار فراهم آمده است: دربارۀ این کتاب، سعدی و کنکو، زورگار سعدی و زمانۀ کنکو، زمینۀ فکری و اجتماعی، باریک‌نگری کنکو و جهان‌بینی سعدی، سخن و مایۀ آن، مضمون‌ها و نکته‌ها، تعبیر و تمثیل، طریقت و عرفان کنکو، رسم و راه زندگی.

بخش دوم ترجمۀ اثر اصلی نوشتۀ کنکو یوشیدا است. این اثر معروف ژاپن در 234 قطعه از آغاز تا انجام آن به فارسی برگردانده شده و نیز هماهنگ با کار مطالعۀ تطبیقی این کتاب با «گلستان» برای هر قطعه یا حکایت آن با مصراع یا عبارت مناسبی از «گلستان» عنوان داده شده است.

نگارش اصلی «تسوره زوره گوسا» در گذر روزگار دراز چنان کهنه و خواندنش چندان دشوار شده است که امروزه متن قدیم جز برای آشنایان به ادب قدیم چین و ژاپن خواندنی و مفهوم نیست و ناگزیر آن را با تحریر تازه و پس از بازنویسی به شیوۀ نگارش امروز ژاپنی در دسترس خواننده می‌گذارند.

از این کتاب ترجمه‌های گوناگون به زبان‌های دیگر فراهم آمده که شماری از آنها نزدیک به صدسال پیش انجام گرفته است. در این میان ترجمه‌های انگلیسی کتاب بیش از دیگر زبان‌هاست. در گزارش پارسی این کتاب، امانت ادبی و حفظ اصالت اثر تا حد امکان رعایت شده و کوشش بر این بوده است که برگردان پارسی به اثر اصلی هرچه نزدیک‌تر باشد.

مأخذ عمدۀ این ترجمه، برگردان‌های انگلیسی «تسوره زوره گوسا» است و در جاهایی که نابرابری‌هایی میان این نگارش‌ها دیده شد، جدا از مراجعه به شرح و تفسیرهای نوشته‌شده برای متن ژاپنی و کوشش در یافتن وجه برتری که منظور نویسنده را روشن‌تر و بهتر برساند، از سخن‌سنجی ادیبان ژاپنی استفاده شده است.

فهرست مطالب کتاب:

سخنی در آغاز کتاب «گلستان سعدی و تسوره زوره گوسا»

متن گلستان ژاپنی

فهرست عنوان‌ها