معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

این روزها خودزندگی‌نامه و خاطره‌پردازی با اقبال چشمگیری در جهان مواجه شده‌اند. بی‌تردید نویسندگان و هنرمندان با مجموعه‌ای از ملاحظات شخصی و حرفه‌ای، ژانری مشخص برای ارائۀ آثارشان برمی‌گزینند و علت گرایش مخاطبان هر دوره و زمانه به ژانری خاص را نیز می‌توان با رویکردهای فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و تاریخی گوناگون بررسی کرد.

نوشتن از «خود» کار نویی نیست و شاید هیچ سخنی بر کاغذ نیامده باشد که وجهی از خود نویسنده‌اش را بازتاب ندهد؛ اما عوامل گوناگون از جمله به‌کارگیری رسانه‌های متعدد و بسترهای گوناگون فضای مجازی برای بازنمایی و روایت «خود»، علاوه بر ایجاد جذابیت برای مخاطبان و پدیدآورندگان آثار ادبی و هنری، بحث‌های نقادانۀ حوزۀ خودزندگی‌نامه‌نویسی را به شکلی بی‌سابقه داغ کرده‌اند.

این کتاب، محصول تحقیقی جامع دربارۀ ژانر خودزندگی‌نامه و انواع مختلف روایت «خود» است. این کتاب تاریخچه، نظریه‌ها، رویکردهای نقادانه به این ژانر و انواع مختلف روایت «خود» در فرم‌ها، سبک‌ها و رسانه‌های گوناگون را بررسی می‌کند. افزون بر معرفی 60 ژانر خودزندگی‌نامه‌ای، تفاوت‌ها و تشابه‌های ژانرهای مهم این حوزه مثل خاطره‌پردازی یا مموار، خودزندگی‌نامه‌نویسی، تاریخ شفاهی، یادداشت‌ روزانه، اتوگرافیک‌، اعترافات، جستار شخصی و گروه‌نگاری نیز با استناد به آثار ادبی، سینمایی و هنری بی‌شمار توضیح داده شده است.

نویسندگان پس از معرفی عوامل شکل‌گیری سوژه‌ای که خودش را روایت می‌کند (خاطره، تجربه، هویت، فضا، بدن‌مندی و عاملیت) تأثیر این عوامل بر اثر خودزندگی‌نامه‌ای را شرح می‌دهند و مخاطب را با پیچیدگی‌های بازنمایی زندگی شخصی از لحظه‌ شکل‌گیری خاطره و ثبت تجربه‌ فرد تا زمان عرضه و نقد آثار خودزندگی‌نامه‌ای آشنا می‌کنند.

این کتاب مخاطب را با چگونگی شکل‌گیری آثار خودزندگی‌نامه‌ای و مسائل تأثیرگذار بر شکل نهایی اثر آشنا می‌کند؛ مسائلی که در خوانش و نقد چنین آثاری باید مورد توجه قرار گیرند، از جمله تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان روایت‌های خودزندگی‌نامه‌ای، صدا، ارتباط‌محوری، مخاطب، سبک‌های مختلف پژوهش خود، الگوهای پردازش پی‌‌رنگ، رسانه‌‌های روایت خود و عوامل پیرامتنی مثل ناشر، نحوه‌ تبلیغ، پخش و توزیع، طرح جلد کتاب و بسیاری عوامل دیگر.

دربارۀ نظریه‌های هویت خوانندگان می‌توانند از بحث مفصل کتاب درباره‌ انواع مهم سوژه‌های روایت‌کننده‌ خود (سوژه‌ سکولار، انسان‌گرا، معنویت‌گرا،‌ مهاجر، دگراندیش، بورژوا و مدرن) بهره ببرند. نویسندگان همچنین از اهمیت و ضرورت دگرگونیِ ژانرهای تثبیت‌شده، خلق ژانرهای جدید و استفاده از رسانه‌های متفاوت برای بازنمایی سوژه‌های جدید سخن می‌گویند.

در این کتاب، علاوه بر ژانرهای آشنایی مثل خاطره‌پردازی و روایت شخصی، درباره‌ ژانرهای جدید روایت خود و درخشان‌ترین نمونه‌هایشان هم مطالبی آمده است؛ ژانرهایی مثل خوراک‌نگاری، روایت‌ سوگ، روایت اعتیاد، روایت کوچ اجباری، روایت تبعید و مهاجرت، روایت‌ حقوق بشری، روایت سن‌آگاهی، روایت جنسیت‌محور، روایت‌ اختلال روانی، خودقوم‌نگاری، خودبوم‌نگاری، روایت‌های چهره‌های ورزشی، نظامی و هنری، و روایت افراد دارای معلولیت.

نویسندگان کتاب در پی بررسی انتقادی و تفسیر هشیارانه‌ روایت‌های شخصی‌اند و از همین رو به‌تفصیل شرح می‌دهند که ژانرهای خودزندگی‌نامه‌ای چگونه گاهی به ابزاری در دست گفتمان قدرت تبدیل می‌شوند. آنها میان نظریه‌های مربوط به روایت خود و حوزه‌های جدید روان‌شناسی، علوم اعصاب، علوم شناختی، مطالعات نقد جغرافیایی و نظریه‌های جدید زندگی روزمره، هویت و فرم‌های دیجیتال نیز پل می‌زنند.

با توجه به اهمیت اعتبارسنجی و راستی‌آزمایی آثار خودزندگی‌نامه‌ای، نویسندگان در تمام کتاب به پیچیدگی‌های مربوط به اعتبارسنجی پرداخته‌اند و در پایان کتاب نیز بیست و چهار استراتژی برای نقد روایت‌های خود‌زندگی‌نامه‌ای ارائه داده‌اند. در پایان نیز شصت ژانر مختلف روایت «خود» معرفی و به‌اختصار شرح داده شده‌اند.

فهرست مطالب کتاب:

یادداشت مترجم

پیش‌گفتار

یک: خودروایتگری: تعریف‌ها و تمایزها

دو: سوژه‌های خودزندگی‌نامه‌ای

سه: کنش‌های خودزندگی‌نامه‌ای

چهار: خودروایتگری از دیدگاه تاریخی

پنج: رونق خاطره‌پردازی

شش: خودروایتگری دریافت‌های تصویری ـ کلامی ـ مجازی

هفت: تاریخچۀ نقد خودزندگی‌نامه: نظریه‌پردازی

هشت: تاریخچۀ نقد خودزندگی‌نامه‌: گسترش مطالعات خودزندگی‌نامه

نه: جعبه ابزار: بیست‌وچهار استراتژی برای خواندن روایت‌های زندگی

پیوست یک: شصت ژانر خودروایتگری

پیوست دو: نشریات و منابع تکمیلی

پی‌نوشت‌ها

فهرست اسامی خاص

فهرست اصطلاحات تخصصی (فارسی به انگلیسی)

فهرست اصطلاحات تخصصی (انگلیسی به فارسی)