صوفی و زبان با تکیه بر آثار مولانا
خلاصه
نویسنده برای آنکه بتواند به این هدف یعنی نشاندادن ناتوانی زبان برای بیان حس درونی دست یابد، به عنوان یک صوفی، مولانا را انتخاب کرده است. از نظر مولانا سخن، کشتی است و معنی دریا. زبان نمیتواند دریای معنی را در میان بگیرد و تنها میتواند در محدودهای معین بگردد. نویسنده در این کتاب کوشیده بیش از آنکه در دریای معانی صوفی غوطهور شود، گذار او از این دریا و چگونگی کاربرد آن دو را بررسی کند.معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
صدها سال است که صوفیه قدرت و تأثیر خود را در تاریخ اندیشه و فضای احساسی به اثبات رسانیده و آن را ادامه دادهاند. صوفیان بسیاری و در رأس آنها، احمد یسوی، مولانا، یونس امره، عاشق پاشا و سید عمادالدین نسیمی در طول سدههای گذشته تلاش کردهاند ایمان، احساسات دینی و خیالهای مردم این سرزمین را با احساسات عمیق دینی و تجربیات عرفانی خود بر زبان آورند. ناگفته پیداست که این امر به صوفیان مسلمان محدود نبوده و تأثیر عارفان مسیحی و یهودی را نیز میتوان در این میان دید.
تأثیر صوفیه و جاذبۀ جالبتوجه آنها محدود به گذشته نیست. اندیشهها و کیفیت زندگی آنها توجه انسانهای بسیاری را که در روزگار ما چه در شرق و چه در غرب، دشواریهای زندگی مدرن را تحمل میکنند و به سبب آنها در تنگناها میافتند، به خود جلب میکند؛ تصوف برای انسانهایی که در روزگار ما از زندگی یکنواخت خود خسته شدهاند و هم حسرت رسیدن به افقهای بازتر و گستردهتر را دارند و هم تلاش میکنند به احساسات و عواطف درونیتر و عمیقتر دست یابند، از جاذبۀ بسیاری برخوردار است.
زبان پدیدهای است که انسانها به واسطۀ آن آنچه را در نظر دارند، بیان میکنند؛ اما خود نیز از نابسندگی آن برای آگاهیبخشی از عشق و وجد موجود در بعد درونی انسان بهخوبی آگاهی دارند؛ انسان روزگار ما که میکوشد تنها آنچه را که با چشم میبیند، به یاری زبان بیان کند و تنها در چارچوب واقعگرایی به تفسیر و توضیح آن بپردازد، خود بیش از همه از نابسندگی آن در این امر آگاهی دارد؛ او که تلاش میکند تمام مقاصد خود را با بهکاربردن زبان بفهماند، در موارد بسیاری در تنگنا میافتد و درمیماند؛ این نیز نکتۀ بسیار بااهمیتی است که نویسنده در این کتاب همواره در نظر داشته و برای اثبات آن تلاش کرده است.
نویسنده برای آنکه بتواند به این هدف یعنی نشاندادن ناتوانی زبان برای بیان حس درونی دست یابد، به عنوان یک صوفی، مولانا را انتخاب کرده است. از نظر مولانا سخن، کشتی است و معنی دریا. زبان نمیتواند دریای معنی را در میان بگیرد و تنها میتواند در محدودهای معین بگردد. نویسنده در این کتاب کوشیده بیش از آنکه در دریای معانی صوفی غوطهور شود، گذار او از این دریا و چگونگی کاربرد آن دو را بررسی کند.
این کتاب از یک مقدمه و سه بخش تشکیل شده است. در مقدمه به طور مختصر به معرفی مولانا و رویکردهای زبانی و هنری او پرداخته شده است. در بخش اول به بررسی موضوعاتی از قبیل چیستی سخن از نظر صوفی، انواع سخن، قدرت سخن و ارزش و اهمیت آن پرداخته شده است. در بخش دوم تلاش شده نخست به مقصد صوفی، مخاطب او، علم و آگاهی و ویژگیهای سخن او پی برده شود و به این ترتیب تا حد ممکن او شناسانده میشود و سپس به بررسی تواناییهای او در بیان پرداخته شده است. در این ضمن نویسنده خواسته نشان دهد که برای اشاره به ناتوانیهای خود چگونه به بیانهای متناقضنما روی میآورد، نمونههای متعددی از متنهای گوناگون آورده است. در بخش سوم نیز نویسنده در پی آن بوده تا از اهمیت سکوت در نظر صوفی، دلایل ترجیح آن و توانایی یا ناتوانی او در بهرهبری از آن سخن بگوید.
صوفی اساساً سکوت را بر سخن ترجیح میدهد. او نه به سخن، بلکه به عشق که آکنده از جوش و خروش است، فرامیخواند و از مخاطب خود میخواهد دریچههای روح خود را به جهان معنوی بگشاید؛ زیرا بر این باور است که زبان هرگز نمیتواند آنچنانکه باید خدا یا عشق را بیان کند. از اینرو در موارد بسیاری، جانبداری خود از سخنگفتن به «زبان حال» و «زبان دل» را اظهار میکند. دعوت او به سکوت، به معنی دعوت به جان، حقیقت، معنی، معشوق، مشاهدۀ الطاف و عنایات خداوند و به طور خلاصه، دعوت به حال و زندگی معنوی و عرفانی است.
صوفی به این دلیل سکوت نمیکند که از اصول و فنون سخنگفتن ناآگاه است. سکوت از یک نظر، با زبان حال سخنگفتن است. از اینرو حال سکوت را نباید خاموشی مطلق به شمار آوریم. او که از حرفها درمیگذرد تا به معنا برسد، از خشنودی خود از لذتی که یافته یا حالتی که دارد، سکوت را اراده میکند؛ زیرا غالباً سکوت برای او غذا و شفاست؛ نشانۀ پختگی و موجب ستودگی است.
فهرست مطالب کتاب:
مقدمۀ مترجم
سخنی در آغاز
* درآمد
1. مولانا کیست؟
2. مولانا به عنوان یک صوفی
3. خاستگاه اندیشههای او
4. اسلوب و شیوۀ او
5. هنر او
6. مولانا و زبان
* بخش اول: صوفی و سخن
1. سخن از نظر صوفی
2. انواع سخن
3. سخن و محتوای آن
4. سخن و تأثیر آن
5. گفتار و کردار
6. سخن و مخاطب
7. آداب سخن
8. ارزش و اهمیت سخن
9. نابسندگی سخن
10. زیان سخن
* بخش دوم: صوفی و کاربرد زبان
1. صوفی و سخن او
2. صوفی و بیان
3. تعبیرات پاردوکسی و مجازی که نشانگر ناتوانی در بیاناند
* بخش سوم: صوفی و سکوت
1. اهمیت سکوت و فواید آن
2. دعوت به سکوت و دلایل آن
3. دلایل ادامۀ سکوت
* نتیجه
* کتابشناسی
* نمایه
پربازدید ها بیشتر ...
گزارشهایی دربارۀ مختصر عملیاتی در جنوب ایران: رویارویی نظامی بریتانیا و ایل قشقایی در بهار و تابستان 1918 م/ 1336 هـ.ق
سر پرسی سایکس، کلنل ای.اف. اورتون و دیگرانآنچه در این کتاب آمده، مجموعهای از گزارشهای فرماندهان بریتانیایی رشتهعملیاتی است که در بهار و تاب
ایل بختیاری در دورۀ قاجار
آرش خازنیموضوع این کتاب تأثیر متقابل حکومت و ایل در حاشیۀ ایران در دورۀ قاجار است. بررسی تاریخ اتحادیۀ ایلی ب
نظری یافت نشد.