معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

نظریه‌های روان‌کاوی زبان‌هایی هستند که به وسیلۀ آنها می‌توان دربارۀ درمان روان‌کاوی بحث کرد. امروزه زبان‌های بسیاری از این دست وجود دارد که هر کدام واژگان و دستور زبان خاص خود را دارند. این واقعیت که این زبان‌ها از بسیاری از اصطلاحات مشابه که از فروید به ارث رسیده، استفاده می‌کنند، می‌تواند این تصور را ایجاد کند که آنها در واقه همه گویش‌های یک زبان هستند؛ اما چنین برداشتی گمراه‌کننده است. هر نظریۀ روان‌کاوی این اصطلاحات را به صورت منحصربه‌فرد بیان می‌کند.

یکی از مهم‌ترین زبان‌های روان‌کاوی که امروزه استفاده می‌شود، زبانی است که توسط روان‌کاو فرانسوی، ژک لکان (1901 ـ 1981) ساخته شده است؛ روشی جدید و اصطلاحاتی جدید که متعلق به وی و زبان منحصربه‌فردش است.

این واژه‌نامه تلاشی برای کشف و روشن‌کردن زبان روان‌کاوی لکانی است. زبانی که اغلب متهم به مبهم‌بودن است و گاهی اوقات به دلیل شکل‌بخشیدن به سیستم روان‌پریشی کاملا نامفهوم شده است. این ابهام حتی به طور عمدی در نظر گرفته شده تا اطمینان شود که گفتمان لکانی در انحصار نخبگان است و از آن محافظت می‌کنند. اگر این‌چنین باشد، این واژه‌نامه حرکتی در جهت دیگر است، تلاشی برای بررسی دقیق‌تر و بررسی‌های انتقادی است تا گفتمان لکانی را روشن‌تر سازد.

واژه‌نامۀ روان‌کاوی روشی ایده‌آل برای کاوش در یک زبان است؛ زیرا ساختاری زبان‌مانند دارد. سیستمی که اصطلاحاتی با بار ارزشی در آن وجود ندارند؛ زیرا هر یک از آنها با اختلافی که با کلمۀ متقابل دارند، تعریف می‌شوند. این یک ساختار خودارجاعی بسته است که در آن معنا به هیچ‌وجه به طور کامل وجود ندارد؛ اما همیشه در مترادف‌سازی ممتد شکل می‌گیرد. هر اصطلاح با استناد به اصطلاحات دیگر تعریف می‌شود و بنابراین هرگونه ورودی را برای خوانندۀ تازه‌کار دشوار می‌سازد. بسیاری واژه‌نامه را ابزاری برای کاوش در نظریه‌های روان‌کاوی می‌دانند. مشهورترین مثال واژه‌نامۀ کلاسیک روان‌کاوی استکه توسط لاپلانش و پونتالیس نگاشته شده است. همچنین واژه‌نامۀ کوتاهی از رایکرافت وجود دارد که بسیار خواندنی است.

خواننده با آشنایی با واژگانی چون «نمادین»، «روان‌رنجوری» و اصطلاحات دیگر درمی‌یابد که این واژگان به طور برجسته در کار لکان وجود دارد؛ اما اصطلاحات دیگر مانند holophrase که لکان فقط سه یا چهار بار دربارۀ آنها بحث می‌کند، در آن گنجانده نشده است. افزون بر اصطلاحاتی که توسط لکان به کار می‌رود، چند اصطلاح دیگر نیز وجود دارد که لکان به‌ندرت یا به هیچ‌وجه از آنها استفاده نمی‌کند. در این واژه‌نامه اصطلاحاتی وجود دارد که برای فراهم‌آوردن یک زمینۀ تاریخی و نظری برای اصطلاحات خود لکان (برای مثال اصطلاح «روان‌کاوی کلاینی») ارائه می‌شود و مفاهیمی که مجموعۀ مهمی از موضوعات مترتبط را در کار وی گرد هم آورده‌اند، مثل اصطلاح «تفاوت جنسی».

واژه‌نامه معمولاً سعی می‌کند معنی‌های هر اصطلاح را مشخص کند و ابهام را از بین ببرد؛ با این وجود کل محور گفتمان لکان، تخریب هرگونه تلاش برای متوقف‌کردن لغزش مداوم مدلول انتهای دال است. بنابراین تلاش برای ارائۀ تعاریف مناسب برای اصطلاحات لکان کاملاً در تضاد با کار وی خواهد بود. بنابراین در این کتاب نویسنده صرفاً برای نشان‌دادن برخی از پیچیدگی‌های واژگان لکانی، مسیر تغییر آنها را در طول دورۀ کاری لکان نشان داده است.

مدخل‌ها به جای اینکه بر اساس ساختاری خاص نظم یابند، به ترتیب حروف الفبا مرتب شده‌اند.