معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

تحولات هنری در طول تاریخ، آینه تمام‌نمای جامعه و تصویر واضح و شفافی از ارزش‌های جاری، سنت‌ها، نگرش‌ها و مطالبات اجتماعی بوده‌اند. آثار هنری یکی از استنادات معتبر شناخت تاریخی ادوار و جوامع‌اند و خوانش آنها می‌تواند تصویر روشنی از زمان و مکان تولیدشان به دست دهد. همچنین هنر به عنوان یک پدیدۀ پیشرو و هدایتگر، ضمن تشریح و تبیین هنرمندش، جامعه‌اش، تاریخش و عوامل مؤثر بر خلق‌اش، تعیین‌کننده در شکل‌گیری، هدایت و تقویت جریان‌های فکری، معنوی و فرهنگی داشته است. از این منظر نقش هنر در تحولات اجتماعی، نقشی دوسویه و تعاملی است.

تعلق یا پیوند هنر با جریان‌های عمدۀ اجتماعی و سیاسی نیز ناشی از درک همین نقش و به‌کارگیری آن است. هنر به عنوان یک پدیدۀ مستقل دارای کارکردهای اجتماعی، همواره به اختیار انقلاب‌ها و نظام‌های سیاسی گرفته شده و مطمح نظر قدرت بوده است.

این کتاب به دنبال پاسخ به یک سؤال محوری است که آیا پس از پیروزی انقلاب اسلامی و با توجه به تولید آثار بسیار زیاد هنری و مجموعه تجربیات و تلاش‌های هنری هنرمندان ایرانی در این دوره، آیا توانسته‌ایم به یک مکتب مستقل هنری و زیبایی‌شناختی دست یابیم؛ و اگرنه موانع نیل به این مکتب چیست؟ و سؤال دیگر اینکه آیا می‌توان گفت انقلاب اسلامی توانسته مؤلفه‌های زیبایی‌شناختی هنر ایران را در دوران سنت در صورت‌های نوین هنری امتداد دهد. بسیاری از هنرهای معاصر فاقد پیشینه در تاریخ هنرهای ایران هستند و منشأ اروپایی و آمریکایی دارند. آیا مبانی فرهنگی و زیبایی‌شناختی ایرانی توانسته نسبت به بومی‌سازی این هنرها گامی بردارد؟

ریشه مشکلات از کجاست که باوجود بیش از صدسال از ورود هنرهای غربی به ایران ما نتوانسته‌ایم در ذات زیبایی‌شناختی آنها تصرف کنیم و محتوای فرهنگی ایرانی را در فرم‌های این هنرهای وارداتی به گونه‌ای وارد کنیم که منجر به تعارض بین فرم و محتوا نشود. واقعیت این است که فرم هنری و خصوصیات بیانی در هنرها در خلأ به وجود نمی‌آیند، بلکه معلول و مدلول زیرساخت‌های فرهنگی خوداند. هر فرهنگ مترقی خودبه‌خود هنرهایی با خصوصیات زیبایی‌شناختی خاصی را تأسیس می‌کند که این هنرها بازتاب‌دهنده و برخاسته از مؤلفه‌های آن فرهنگ هستند.

ضعف ساختارهای فرهنگی و سترون‌شدن و رو به افول رفتن منابع و زیرساخت‌های فرهنگی مانع از تأسیس شکل‌ها و فرم‌ها و ابداعات زیبایی‌شناختی می‌گردد و مهم‌ترین مسئله در این کتاب همین مسئله است. تبیین و تحلیل این کلان مسئله و مسائل تبعی آن به صورت نظام‌مند به معنای نظریه‌پردازی است که در این‌باره می‌توان گفت در ابتدای راه هستیم.

در این کتاب در ابتدا با طرح زمینه‌ها و شرایطی که سبب شکل‌گیری یک مکتب هنری می‌شود پرداخته و سپس با احصای منابع فرهنگی هنر سنتی ایران به نتیجه رسیده شده که منابع فرهنگی ایران که در گذشته‌ها مقوم و شکل‌دهنده به هنر سنتی ایرانی بوده‌اند، در دورۀ معاصر اعاده نشده و به افول رفته است. هنرهای انقلاب سنتی هنوز عموماً در محدودۀ مکاتب زیبایی‌شناختی غرب تجربه می‌کند و فاقد چارچوبی تئوریک بر مبنای فرهنگ ایرانی اسلامی است.

فهرست مطالب کتاب:

سخن ناشر

مقدمه

فصل نخست: نظریه‌پردازی در هنر پس از انقلاب و مسائل فرارو

فصل دوم: منابع فکری و فرهنگی مکتب نقاشی انقلاب

فصل سوم: سرچشمه‌های ناب عرفانی مکتب هنری انقلاب

فصل چهارم: مقدمه‌ای بر آسیب‌شناسی آموزش هنر در دانشگاه‌های هنر

فصل پنجم: آسیب‌شناسی تاریخ‌نویسی هنر ایرانی ـ اسلامی

فصل ششم: قدرت نرم از دیدگاه تئوری صنعت فرهنگ

فصل هفتم: جهانی‌شدن و استقلال مکتب هنری در ایران

فصل هشتم: سینمای دیجیتال و ظرفیت‌های تحقق سینمای انقلاب

فهرست منابع فارسی

فهرست منابع انگلیسی