معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

«مفتاح الفلاح» یکی از ارزنده‌ترین کتب ادعیه در فرهنگ شیعی است. اهمیت این اثر یکی به لحاظ جلالت قدر و مقام رفیع علمی و معنوی گردآورندۀ اثر است که با شناخت دقیق و فهم عمیق خود از معارف معصومین، مجموعه‌ای از احادیث متقن وارده را در این باب گردآوری کرده است. اهمیت و ویژگی دیگر این مجموعه در آن است که یک برنامۀ روحی و روانی برای تمام اوقات شبانه‌روز است. بدین معنا که انسان در هر ساعتی از ساعات که حال دعا و استغاثه داشته باشد، می‌تواند با مضامینی عالی با معبود و معشوق یگانۀ خود رازونیاز نموده و روح خود را در معرض اشراقات و انوار قدسیۀ الهی قرار دهد.

اصل کتاب با عنوان «مفتاح الفلاح» تألیف شیخ بهایی است که در وظایف اهل دیانت به آداب و اعمال واجب و مندوب روز و شب به بهترین نظم و اسلوب تدوین فرموده است. اما «منهاج النجاخ» شرح و ترجمۀ آن است که به قلم علی بن طیفور بسطامی از اعلام قرن یازدهم هجری به نگارش درآمده است.

خود مترجم، علی بن طیغور، انگیزه‌اش را برای ترجمۀ «مفتاح الفلاح» این‌طور بیان می‌دارد که «چون کتاب مفتاح الفلاح به لغت بلند رتبت، تازی سمت، تنظیم یافته بود و برخی از نامرادان کم استعداد از فواید کثیرالعواید آن بهره نمی‌توانستند رسید، و میوه مراد از شاخسار آن نمی‌توانستند چید، این بنده خاکسار و ذرّه بی‌مقدار در مقام ترجمه آن درآمده، به زبان فصاحت نشان عجم که قریب الفهم اکثر اهل عالم است، ترجمه نماید تا شاید مراد در آغوش خواهش وضیع و شریف هر قبیله و صغیر و کبیر هر عشیره درآید و فهم معضلات آن به سهولت و آسانی گراید».

کتاب قویم «مفتاح الفلاح» به دلیل وزانت و ضخامتش، از همان ابتدا مورد توجه و استقبال علمای طراز اول مکتب قرار گرفته است. از این کتاب ترجمه‌های فارسی دیگری نیز توسط علمای پیشین نظیر ترجمه مرحوم حضرت آیت‌الله آقاجمال گلپایگانی صورت پذیرفته که با وجود فراوانی نسخه‌هایشان، مع الأسف با توجه به زبان فارسی کنونی، ترجمه‌ای گویا و روان به حساب نمی‌آیند. ترجمه جناب بسطامی میان ترجمه‌های دیگر از موقعیت ویژه‌ای برخوردار است. نثر شیوا و گویا و نیز توضیحات مفید و به جای مترجم بر متن کتاب، روی هم رفته یک مفتاح الفلاح فارسی و یک مائده پرفایده آسمانی را در اختیار نفوس شیفته به کمال نهاده است. یکی دیگر از محسنات این ترجمه این است که مترجم در آغاز و انجام آن، نام و نشان و زمان و بوم خود را و نیز تاریخ پایان یافتن آن را به نص قلم خود در متن کتاب آورده است.

علامه حسن زاده دربارۀ نسخه‌های این اثر گفته‌اند: «نسخه خطی آن [منهاج النجاح] نیز چون نام خود علی بن طیغور مانند عنقای مغرب از میانه غایب و چون اکسیر معروف به کیمیا مطلوب کل طالب است؛ آن چنان که بسی گنجینه مکتبه‌های نامدار عمومی از آن تهی و بی‌نام‌اند. مع الوصف از عنایات الهی دو نسخه این جوهر نفیس در تصرف این کمترین است». از خصوصیات مشترک این دو نسخه اینکه به قطع وزیری و کاغذ سمرقندی‌اند که تمییز و خوانا می‌باشند. تاریخ کتابت یکی 1107 است، یعنی حدود 4۵سال پس از تألیف منهاج النجاح استنساخ شده که کاتب آن ملارجب‌علی مؤذن بوده است. این نسخه به خط نستعلیق خوش مکتوب گشته و صفحه اول این نسخه ساقط شده است. نسخه دیگر این ترجمه کامل است و لکن از نام کاتب و تاریخ کتابت آن نشانی موجود نیست. خط آن نسخ خوش بلکه قریب به ممتاز است، که از حیث خط خیلی بر نسخه اولی برتری دارد.

چنانچه شیخ بهایی در مقدمه کتابش مرقوم داشته، این کتاب بر شش باب تنظیم و تألیف شده که مترجم آن نیز با حفظ همین نظم و ترتیب، به ترجمه هر یک از ابواب شش‌گانه پرداخته است.

فهرست مطالب کتاب:

یادداشت ناشر

مقدمۀ آیت‌الله حسن حسن‌زادۀ آملی

مقدمۀ مترجم

مقدمۀ مصحح

باب اول: در بیان آنچه از طلوع صبح صادق تا برآمدن آفتاب به عمل باید آورد

باب دوم: در آنچه از وقت طلوع آفتاب تا هنگام زوال مرعی باید داشت

باب سوم: در آنچه از وقت زوال تا غروب آفتاب قیام به آن باید نمود

باب چهارم: در آنچه از وقت غروب آفتاب تا هنگام خواب مبادرت به آن باید نمود

باب پنجم: در آنچه از وقت خواب تا نیمه‌شب مشغول به آن باید بود

باب ششم: در آنچه از نیمه‌شب تا طلوع صبح عمل به آن باید کرد

خاتمه: بیان مؤلف در حضور قلب نمازگزار و فهم معانی اذکار

تفسیر سورۀ مبارکۀ فاتحه

صورة خط المؤلف

صورة خط المترجم