فرهنگ های فارسی
خلاصه
این کتاب شامل یک مقدمه دربارۀ فرهنگنویسی و سی مقاله دربارۀ فرهنگهای گوناگون فارسی به فارسی و فرهنگهای عربی به فارسی است. بیشتر این مقالات در گذشته در نشریات مختلف انتشار یافتهاند و تنها دو مقاله برای این کتاب به نگارش درآمدهاند؛ دربارۀ فرهنگ لسان الشعرا و فرهنگ زفان گویا.معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
کهنترین فرهنگی که به دست ما رسیده، فرهنگ کوچکی بوده است از قطران تبریزی، شاعر قرن پنجم قمری. حاجی خلیفه نام این فرهنگ را «تفاسیر فی لغة الفرس» دانسته است؛ اما قراحصاری مؤلف فرهنگ ترکی به فارسی «شامل اللغة» نام آن را منتخب ذکر کرده است. نخستین جایی که به این کتاب اشاره شده، در مقدمۀ «لغت فرس» اسدی طوسی است. این فرهنگ امروز در دست نیست؛ اما تا اوایل قرن یازدهم که سروری کاشانی و جمالالدین اینجو شیرازی فرهنگهای خود را نوشتهاند، موجود بوده است؛ زیرا این دو مؤلف آن را جزء مآخذ خود ذکر کردهاند؛ اما اکنون شواهدی در دست است که قبل از قطران فرهنگ لغتی فارسی به فارسی تألیف شده بوده است. قاضی نورالله شوشتری در «مجالس المؤمنین» ذیل شرح حال خلیل بن احمد نحوی ازدی بصری به این کتاب اشاره میکند. این فرهنگ از آن ابوعبدالله غواص از شعرا و دانشمندان اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم و معاصر ثعالبی نیشابوری است.
سومین فرهنگ فارسی «لغتنامه یا لغت فرس» اسدی طوسی است. چهارمین فرهنگ که در ایران نوشته شده اما امروز از میان رفته است، فرهنگی بوده به نام «سخننامۀ نظامی» تألیف سعید بن نصیر بن طاهر بن تمیم غزنوی که آن را به نام نظامالملک نوشته بوده است. پنجمین فرهنگ که در ایران نوشته شده، «مجموعة الفرس» ابوالعلاء عبدالمؤمن جاروتی معروف به صفی کحّال است.
بعد از «لغت فرس» اسدی و فرهنگ مفقود غواص نیشابوری، نخستین فرهنگهای فارسی در هند نوشته شد. در سدهها بعد نیز صرفنظر از «صحاح الفرس» و «معیار جمالی» و «مجمع الفرس» سروری، بیشتر فرهنگها در هند تألیف شد. مؤلفان این فرهنگها به دلیل ناآشنایی با زبان فارسی در خواندن درست کلمات دچار اشتباهات فاحش شدهاند. کلمات مصحف این فرهنگها بعدها به فرهنگهای سدههای بعد راه یافت و از آنجا به برخی فرهنگهای معاصر منتقل شد. کتابهایی که دربارۀ فرهنگهای فارسی نوشته شده، فاقد تحلیل علمی محتوای آنهاست. در این کتاب برای نخستین بار شماری از این فرهنگها نقادانه مورد بحث قرار گرفته است.
این کتاب شامل یک مقدمه دربارۀ فرهنگنویسی و سی مقاله دربارۀ فرهنگهای گوناگون فارسی به فارسی و فرهنگهای عربی به فارسی است. بیشتر این مقالات در گذشته در نشریات مختلف انتشار یافتهاند و تنها دو مقاله برای این کتاب به نگارش درآمدهاند؛ دربارۀ فرهنگ لسان الشعرا و فرهنگ زفان گویا. بیشترین مقالات این مجموعه برای چاپ در دانشنامۀ زبان و ادب فارسی نوشته شدهاند.
فهرست مطالب کتاب:
* مقدمه
* بخش اول: فرهنگهای فارسی به فارسی
فرهنگنویسی در ایران
لغت فرس
فرهنگ قوّاس
صحاح الفرس
دستور الافاضل
معیار جمالی
لسان الشعرا و بیان الفضلا
زفان گویا
شرفنامۀ منیری
مجموعة الفرس
مؤید الفضلاء
فرهنگ شمسالدین محمد کشمیری
فرهنگ وفایی
تحفة الاحباب
مدار الافاضل
مجمع الفرس
فرهنگ جهانگیری
فرهنگ سامانی
برهان قاطع
فرهنگ رشیدی
غیاث اللغات
فرهنگ نظام
فرهنگ نفیسی
لغتنامۀ دهخدا
فرهنگ فارسی معین
* پیوست
لغت فرس اسدی در سفینۀ تبریز
فرهنگ جعفری
* بخش دوم: فرهنگهای عربی به فارسی
البُلغة
دستور اللغة
المرقاة
مهذب الاسماء
* نمایه
* منابع
پربازدید ها بیشتر ...
ایران در آینۀ شعر روس
میخاییل سینلنیکوفاین کتاب برگرفته از کتاب «ایران و درونمایههای ایرانی در شعر شاعران روس» اثر میخاییل سینلنیکوف شاعر
گزارشهایی دربارۀ مختصر عملیاتی در جنوب ایران: رویارویی نظامی بریتانیا و ایل قشقایی در بهار و تابستان 1918 م/ 1336 هـ.ق
سر پرسی سایکس، کلنل ای.اف. اورتون و دیگرانآنچه در این کتاب آمده، مجموعهای از گزارشهای فرماندهان بریتانیایی رشتهعملیاتی است که در بهار و تاب
منابع مشابه
بررسی گویشهای ایرانی: نگاهی به گویشنامهها و یادداشتهایی دربارۀ چند گویش (ویراست دوم)
علیاشرف صادقیاین کتاب دربردارندۀ نقد و بررسی چند گویشنامه و مقالههایی درابرۀ گویشهای ایرانی است. این نقدها و م
لغت فرس: نسخهبرگردان شش دستنویس
علی بن احمد اسدی طوسیبرخی از معتبرترین دستنویسهای «لغت فرس» با وجود شهرت فراوان سالها دور از دسترس محققان بوده و رجوع ب
دیگر آثار نویسنده
بررسی گویشهای ایرانی: نگاهی به گویشنامهها و یادداشتهایی دربارۀ چند گویش (ویراست دوم)
علیاشرف صادقیاین کتاب دربردارندۀ نقد و بررسی چند گویشنامه و مقالههایی درابرۀ گویشهای ایرانی است. این نقدها و م
نظری یافت نشد.