معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

لباس‌هایی که در این مجلد به نمایش گذاشته شده‌اند، عمدتاً از نگاه فنی مورد توجه بوده‌اند؛ یعنی ساختار آنها با دقت بررسی شده است. هر نوع لباس بیش از طراحی واقعاً برش خورده و دوخته شده است؛ البته به‌جز مواردی که طرح آنها از جای دیگری کپی شده است. طرح‌های سراسر کتاب بر اساس روش طراحی هنرمندان هر دوره کپی شده‌اند و بنابراین با مطالعۀ این کتاب می‌توان افزون بر بررسی لباس‌های تاریخی، سیر تحول هنر را در قرون مختلف دنبال کرد. با این حال برای درک کامل ساختار لباس باید افزون بر طرح‌های معاصر عصر مربوطه، تصویر مدرنی تصویر شود تا تلاش نسبتاً غیرقابل درک هنرمند باستان تشریح شود.

در بخش نخست به لباس مصریان باستان پرداخته شده و همچنین نمونه‌هایی از پیراهن‌های ملت‌های بیگانه که تصاویر آنها به‌کرات در مجسمه‌ها و نقاشی‌های دیواری مصری به تصویر کشیده شده‌اند، ارائه شده است. فصل ویژه‌ای به لباس هیتی‌ها اختصاص داده شده است. هنگام بررسی لباس‌های هر قرن یا عصر، به‌ویژه دربارۀ مصر باستان درمی‌یابیم که با محافظه‌کاری یا اصرار بر سبک غیرعادی‌ای، نه‌تنها در طی قرون بلکه حتی در طح هزاره‌ها با این امر مواجه بوده‌اند.

حقیقت این است که در آخرین مراحل تمدن مصر باستان برای مثال سلسلۀ طولانی پادشاهی که پس از فتح اسکندر حکمرانی کردند، این فرعون‌های بطلمیوسی که در مجسمه‌ها و نقاشی‌ها به تصویر کشیده شده‌اند، در واقع نه جامه‌هایی که هنرمندان آن دوران برایشان ترسیم کرده‌اند، بلکه پیراهن‌های یونانی اجداد فاتح خود را بر تن می‌کردند. افزون بر این در دودمان بیست‌وششم، شاهد بازگشت به عصر باستان‌ در رنسانسی هنری هستیم که هنر پادشاهی کهن در آن به مد روز تبدیل شد، به طوری که در مقبرۀ یکی از اشراف‌زاده‌های سائیتی آن عصر در تبس، تمام لباس‌ها و جامه‌ها کپی نقوش مقابر دودمان ششم است و فرد غیرکارشناس نمی‌تواند به‌درستی دریابد جامۀ سائیتی موردنظر به چه تاریخی است.

مصرشناسان سبک‌های باستانی منقش در مقابر این دورۀ پایانی را با مد قرون هفدهم و هجدهم اروپا مقایسه می‌کنند. در این مد شاهان و اشراف‌زادگان پوشیده در زره‌ها و توگای روم باستان به تصویر کشیده می‌شدند؛ جامه‌هایی که بی‌شک در زندگی واقعی هرگز به تن نمی‌کردند.

در بخش دوم کتاب لباس‌های بین‌النهرین باستان در سه فصل سومریان، بابلیان و آشوریان بررسی شده است. لباس‌های این بخش را می‌توان به سه دستۀ متمایز تقسیم کرد که تاریخ‌شان پشت سر هم است. سبک‌ها به این قرارند: دامن زنانه یا مردانۀ پوست گوسفند حدود سه هزار سال پیش از میلاد، شال یا ردای بزرگ حدود دو هزار سال پیش از میلاد، تن‌پوش با یا بدون شال حدود هفتصد تا هزار سال پیش از میلاد. با اینکه این سه سبک با هم مقداری هم‌پوشانی دارند، می‌توان به طور کلی آنها را با سه نام برجسته در تاریخ بین‌النهرین و هم‌زمان با سه منطقۀ جغرافیایی در آن محدوده مرتبط دانست.

دانش امروز از مادها اندک است که شرحی از آنچه از لباس‌های آنها در بخش سوم ارائه شده، به جامۀ تشریفاتی محدود می‌شود. لباس‌هایی که در این بخش به آنها اشاره شده، تاریخی بین قرن ششم پیش از میلاد تا قرن هفتم پس از میلاد را دربر می‌گیرند. آنها از نظر سبک به سه دوره تقسیم می‌شوند که عبارتند از: دوران هخامنشیان، دوران سلوکی‌ها و اشکانیان، دوران ساسانیان. اگرچه در دوران سلوکیان و اشکانیان می‌توان تأثیر فرهنگ یونانی بر سبک جامه‌ها را دید، در دوران ساسانیان به روح پارسی بازمی‌گردیم و اثر یونانیان چنان محو می‌شود که تقریباً غیرقابل تشخیص است.

فهرست مطالب کتاب:

بخش اول: لباس مصریان باستان

فصل 1: لباس در پادشاهی کهن

فصل 2: پادشاهی میانه

فصل 3: پوشش در امپراتوری نوین، از دودمان هجدهم (1576 پیش از میلاد) به بعد

فصل 4: لباس نظامی، به‌ویژه در امپراتوری نوین

فصل 5: کاهنان، نوازندگان و کارگران

فصل 6: خارجی‌ها در آثار هنرمندان مصری

فصل 7: ساخت یا شکل‌دهی لباس مصریان باستان

فصل 8:زیورآلات مصری

بخش دوم: لباس بین‌النهرین

فصل 9: سبک لباس سومریان

فصل 10: سبک لباس بابلیان

فصل 11: سبک لباس آشوریان

بخش سوم: لباس ایران باستان

فصل 12: سبک هخامنشیان، سلوکیان، اشکانیان و ساسانیان ایران

کتاب‌شناسی