معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

استاد محمود جعفری دهقی در دوم آذر سال 1329 در خمین متولد شد. دلبستگی‌اش به زبان و ادبیات فارسی، عربی و فقه‌اللغه به دورترین ایام کودکی بازمی‌گردد؛ زمانی که مرحوم پدرش این علاقه و دلدادگی را پیش از دبستان با «نصاب الصبیان» قرآن و مثنوی در وجودش مشتعل کرد. هنگامی که در دبیرستان بوعلی سینای تهران در رشتۀ زبان و ادبیات فارسی تحصیل می‌کرد، علاقه‌اش به زبان عربی او را به مدرسۀ مروی و سپس به درس‌گفتارهای فلسفی و شرح مثنوی علامه جعفری در منزل شخصی ایشان کشاند.

بعد از دوران سربازی و اشتغال در ادارۀ اوقاف سمنان، در آزمون ورودی مدرسۀ عالی ادبیات و زبان‌های خارجی پذیرفته شد و به تهران بازگشت. در حین تحصیل در مقطع کارشناسی، یک سال برای یادگیری زبان انگلیسی به لندن رفت. در بحبوحۀ انقلاب در خرداد سال 1357 مدرک کارشناسی خود را دریافت کرد و در همان سال در مؤسسۀ آسیایی دانشگاه پهلوی شیراز برای ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد پذیرفته شد. در دوران تحصیل در آن مقطع که به دلیل انقلاب فرهنگی و تعطیلی دانشگاه به درازا کشیده شده بود، مجموعۀ اشعار خود را به چاپ رسانید و با راهنمایی محمود طاووسی به پژوهش دربارۀ «مادیان یوشت فریان» پرداخت که یک سال پس از فارغ‌التحصیلی به چاپ رسید. وی در همان سال نیز به عنوان مدرس در دانشگاه شیراز به تدریس مشغول شد. در حین تدریس در دانشگاه شیراز، در فرصتی دوماهه راهی دانمارک شد و با حمایت و راهنمایی یس‌پیتر آسموسن در دانشگاه کپنهاگ به عنوان دانشجوی دکتری ثبت‌نام کرد؛ اما به دلیل پایان‌یافتن دورۀ دوماهه ناگزیر به شیراز بازگشت. به توصیۀ آسموسن، زنده‌یاد دکتر تفضلی در ایران راهنمایی او را بر عهده گرفت؛ اما به سبب اشتغال در شیراز شرکت در کلاس‌های دکتری دانشگاه تهران برای او ممکن نبود و از ادامۀ تحصیل بازماند. با گذشت چند سال در نهایت به توصیۀ آسموسن در مدرسۀ مطالعات شرقی و آفریقایی لندن ثبت‌نام کرد و با بورسیه و فرصت تحصیلی که از دانشگاه شیراز دریافت کرده بود، برای ادامۀ تحصیل راهی انگلستان شد و به راهنمایی سیمز ویلیامز به پژوهش «دادستان دینی» پرداخت.

در زمان تحصیل بین سال‌های 1374 تا 1375 به مدت یک سال در همان دانشگاه، زبان و ادبیات فارسی تدریس کرد و در نهایت در سال 1376 از رسالۀ خود که شامل آوانویسی ترجمه و تعلیقات پرسش‌های 1 تا 35 «دادستان دینی» بود دفاع کرد. یک سال بعد با تکمیل کار خود ترجمه و تعلیقات پنج پرسش دیگر را نیز به آن افزود. بین سال‌های 1378 تا 1380 در دانشگاه شهید بهشتی به تدریس پرداخت تا اینکه در سال 1381 با دریافت بورس از دانشگاه هاروارد به دعوت اکتار شروو به آمریکا رفت. پس از بازگشت یک سال در دانشگاه باهنر کرمان در رشتۀ فرهنگ و زبان‌های باستانی تدریس کرد و کتاب «بازشناسی منابع تاریخ ایران باستان» را منتشر کرد. در سال 1384 با انتقال به دانشگاه تهران به گروه فرهنگ و زبان‌های باستانی پیوست. فعالیت‌های علمی او در عرصۀ جهانی او را تبدیل به چهرۀ بین‌المللی علمی کرد که در این میان می‌توان به عضویت در آرشیو دیجیتال نسخ خطی اوستا، مجموعۀ کتیبه‌های ایرانی و تدریس ایران‌شناسی در دانشگاه فارابی قزاقستان اشاره کرد.

این کتاب دربرگیرندۀ هجده مقاله و نوشتار است که از سوی شاگردان و دوست‌داران استاد جعفری دهقی به ایشان تقدیم شده است. اولین نوشتار دربرگیرندۀ زندگی‌نامه کتاب‌شناسی و مقاله‌شناسی استاد است و در دیگر مقالات کتاب به جنبه‌هایی از ادبیات باستانی پرداخته شده است.

فهرست مطالب کتاب:

مقدمه

زندگی و آثار محمود جعفری دهقی/ علی شهیدی

بررسی سه نیایش پارتی از زبور مانی/ ابوالقاسم اسماعیل‌پور مطلق

اِشکاشم/ حبیب برجیان

«خرد و دانش» از نظر مانی/ نصرالله پورجوادی

واژۀ «آرزو» در متن‌های سغدی/ زهره زرشناس

پرفسور اوا.ام. یره‌میاش ایران‌شناس بزرگ مجارستانی/ محمدرضا سحاب

کلنگ ـ کلند/ علی‌اشرف صادقی

پیشوندها و پسوندها در بلخی و خوارزمی/ امیر عمادالدین صدری

باهم‌آیی سازه‌های جای‌نام‌ساز در کده‌نام‌های ترکیبی ایران/ مجید طامه

هـ کسره و پیشنهادی برای اصلاح آن در خط فارسی/ امید طبیب‌زاده

زشتی یا تجلی بدی در اساطیر ایران و نمادهای قرون وسطی/ آندیا عبائی و آرزو رسولی (طالقانی)

استفاده از پرسش‌نامه در مستندنگاری زبان و طرح پرسش‌نامه‌ای برای بررسی واج‌شناسی تاریخی گویش‌ها و زبان‌های ایرانی/ سالومه غلامی

آیین زرتشت و کردها/ ریچارد فولتز

آیا گسستن و گسل مکمل هم‌اند؟ سیداحمدرضا قائم‌مقامی

معرفی کهن‌ترین ترجمۀ فارسی از شرح قطب‌الدین شیرازی بر حکمة الاشراق/ فرزانه گشتاسب

پدیدۀ آوایی واکۀ u در زبان ایلامی و گویش‌های ایران باستان و بازتاب آوایی آن در متون یونانی/ علیرضا محمدی

دربارۀ متن «سرور امشاسپندان شاه ورهرام ایزد است» و رابطۀ آن با قصۀ سنجان/ بهمن مرادیان

نگاهی دیگر به گویش‌های ایرانی/ کتایون مزداپور