معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

مسئلۀ ترجمه از بنیادی‌ترین مسائل در قلمرو فرهنگ و اندیشه است. هر کتاب یا مقاله‌ای که در حوزه‌های گوناگون ترجمه می‌شود، دریچه‌ای نو به دنیای اندیشه‌ها می‌گشاید. از ترجمۀ آثار عمومی و ادبی که بگذریم، همۀ پژوهشگران و دانشگاهیان به مهارت ترجمه نیاز دارند. آنها حتی اگر نخواهند مترجمی را پیشۀ خود بگیرند، برای استفاده از آثار و منابع علمی جهان در پژوهش‌هایشان باز هم ناگزیرند با این مهارت آشنا شوند.

هزار نکتۀ باریک‌تر از مو در فن، هنر و مهارت ترجمه وجود دارد که آنها را فقط در عمل می‌توان آموخت و آموختن‌شان سال‌ها طول می‌کشد. از طرفی کتاب‌ها، مقاله‌ها و راهنماهای بسیاری برای آموزش ترجمه در دسترس است؛ اما بیشتر دانشجویان و پژوهشگران و علاقمندان یادگیری ترجمه، مجال و حوصلۀ کلنجار رفتن با این منابع را ندارند، پس چه باید کرد؟

کلیدی‌ترین و کارسازترین نکته و توصیه‌ای که بیشتر مترجمان ممتاز و معلمان کهنه‌کار ترجمه ـ به‌اتفاق ـ بر آن تأکید می‌کنند، تمرین ترجمه از روی دست زبردست‌ترین مترجمان است؛ یعنی کنار هم قراردادن متن اصلی و ترجمۀ آن و دقت در ظرایف و لطایف کار مترجم و آموختن همان نکته‌های باریک‌تر از مو که در هیچ کتابی نوشته نشده است. معمولاً به این کار «مقابله» می‌گویند که از آن به «مشق ترجمه» تعبیر می‌شود.

دانشجویان، پژوهشگران و همۀ کسانی که به مهارت ترجمه علاقه یا نیاز دارند، پس از فراگیری اصول کلی ترجمه، با مقابلۀ گزیدۀ ترجمه‌های ممتاز با متن اصلی، می‌توانند مسیر دشوار و ناهموار ترجمه‌آموزی را سریع‌تر و آسان‌تر طی کنند. مقابله و بررسی ترجمه‌ها با متن اصلی، دشواری‌هایی دارد و شاید انجام آن برای هر ترجمه‌آموز تازه‌کاری آسان نباشد. شناسایی مترجمان چیره‌دست و دستیابی به متون اصلی و ترجمه‌های ممتاز، کار آسانی نیست و جابجایی مکرر میان متن اصلی و ترجمه، کاری دشوار و طاقت‌فرساست و جز با عشق و اشتیاق، تحمل‌کردنی نیست. این کتاب با هدف کمک به علاقمندان برای غلبه بر همین دشواری‌ها، به عنوان راهکاری برای آسان کردن فرایند مقابلۀ متن انگلیسی و ترجمۀ فارسی تألیف و تدوین شده است.

مؤثربرودن فرایند مقابلۀ ترجمه‌ها با متن اصلی، مستلزم اصولی است و این کتاب بر اساس همین اصول تنظیم شده است: ترجمه‌ها باید از میان بهترین آثار مترجمان چیره‌دست انتخاب شود؛ ترجمه و متن اصلی باید از نظر ویراست و تاریخ انتشار کاملاً با هم مطابقت داشته باشند، یعنی متن انگلیسی دقیقاً همان متنی باشد که مبنای کار مترجم بوده است؛ مترجمان بزرگ و استادان ترجمه برای دستیابی به نتیجۀ دلخواه، معمولاً مقابلۀ دست‌کم هزار صفحه متن اصلی با ترجمۀ آن را لازم می‌دانند؛ بهتر است دست‌کم هزار صفحه متن از ترجمۀ مترجمان متعدد انتخاب شود و همچنین متن اصلی از نویسندگان گوناگون باشد؛ بهتر است ترجمه‌ها و متن‌هایی در حوزه‌های موضوعی گوناگون برای مقابله انتخاب شود؛ هنگام مقابلۀ ترجمه و متن اصلی با توجه به انتخاب ترجمه از میان آثار مترجمان ممتاز، بهتر است به طور کلی به مترجم و ترجمه اعتماد شده و معادل‌هایی که برای واژه‌های انگلیسی به کار رفته را درست دانست.

این کتاب شامل مقابلۀ قطعاتی از ترجمه‌های ممتاز هجده مترجم با متن انگلیسی است که در هجده فصل تنظیم شده است. کوشیده شده ترجمه‌ها از میان آثار مترجمان چیره‌دست و خوش‌نام انتخاب شوند. در هر بخش ترجمه و متن اصلی به صورت جمله‌به‌جمله روبروی هم آورده شده تا تطبیق آنها با یکدیگر برای ترجمه‌آموزان آسان شود. سپس در زیر هر جمله، معادل‌یابی‌های ویژۀ مترجم برای برخی واژه‌ها نشان داده شده است. سرانجام مهم‌ترین و کاربردی‌رین بخش فرایند مقابله، بخش تحلیل ساختاری است. در بخش تحلیل ساختاری، با بررسی اجزای جملۀ اصلی و ترجمه، مهم‌ترین تکنیک‌ها و شگردهایی که مترجم در ترجمۀ آن جمله به کار برده، به ترتیب ذکر شده است.

پیش از شروع مقابله و تطبیق ترجمه‌ها با متن اصلی و تحلیل ساختاری ترجمه‌ها، در بخشی با عنوان «روش‌شناسی بررسی ترجمه‌ها»، الگوی تحلیل ساختاری ترجمه‌ها به تفصیل همراه با مثال‌هایی شرح داده شده است. در این بخش 29 تکنیک یا شگرد ترجمه شرح داده شده است. پیش از آن نیز برخی از ضروری‌ترین مباحث مربوط به ترجمه، در بخشی با عنوان «سی‌ونه نکتۀ بنیادی در باب ترجمه» ارائه شده است.

فهرست مطالب کتاب:

مقدمه

سی‌ونه نکتۀ بنیادی در باب ترجمه

روش‌شناسی بررسی ترجمه‌ها

مشق ترجمه