معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

هر کسی که خواهان آن باشد تا تصویری درست و در عین حال انتقادی، با نثری هنری و زیبا به ادب گذشته و گذشتۀ ادب فارسی بیفکند، بی‌تردید چاره‌ای نداشته و ندارد که به آثار استاد زرین‌کوب نظری از سر تأمل اندازد؛ اگر هم خواسته باشد فقط در یک اثر ایشان به ادب کلاسیک و معاصر توجهی سنجیده داشته باشد، آن کتاب جز «با کاروان حله» نیست؛ زیرا عصارۀ ادب سنتی تا عصر مؤلف را شامل است؛ به‌ویژه آنکه مؤلف آن با نظری نکته‌یاب و تیزبین و ذوق و قریحۀ یک نگارندۀ نقاد همه‌جا نشان درست سخنوران را از میان کتب گذشته و حال و تذکره‌های ادبی و متون قدیم و نوشته‌های فرنگیان عصر حاضر جسته و بی‌آنکه چشم و گوش بسته همه را پذیرا باشد، به قوۀ نقادی غثّ و سمین هر یک را کاویده و سپس به نگارش نشسته است.

اگر شخصی که جویای آثار استاد باشد و به هر دلیل نتوانسته کتاب‌هایی نظیر «از کوچۀ رندان»، «سیری در شعر فارسی»، «از گذشتۀ ادبی ایران» یا حتی «شعر بی دروغ شعر بی‌نقاب»، «حدیث خوش سعدی»، «پیر گنجه در جستجوی ناکجاآباد»، «دیدار با کعبۀ جان»، «نامورنامه» و .... را مطالعه کند، البته «با کاروان حله» را بخواند که گویی فشردۀ کتاب‌های آمده را به‌اجمال دیده و خوانده است. گرچه هر یک از آثار آمده، گویای مسائل جزئی‌تر و احیاناً تازه‌های خاص خود باشد؛ با این همه «با کاروان حله» اثری خواندنی و درخور است.

این کتاب مقدمه و پیش‌درآمدی بر شناخت بهتر و روشن‌تر آثار گران‌قدر استاد عبدالحسین زرین‌کوب است که در سه بخش به نگارش درآمده است.

بخش نخست بیان برخی اوصاف نویسندگی و جنبه‌های پژوهشی زرین‌کوب و اینکه آثار منتشرشدۀ ایشان هریک راهگشای مناسبی برای آشنایی کامل با فرهنگ و ادب پارسی، تاریخ و فکر ایرانی محسوب است.

بخش دوم ویژۀ برخی خصال و اوصاف عمومی و همچنین تخصصی نثر استاد است؛ اینکه اصولاً نثر زرین‌کوب مرهون چه عواملی است که بدین‌گونه زیبا و شیوا به تألیف و بررسی نوشته‌های خود پرداخته است؟ در این‌باره کوشیده شده با استفاده از برخی داده‌های دانش بلاغت، به تبیین نثر فاخرانه و شیوای زرین‌کوب پرداخته شده و مهم‌ترین اوصاف نثر وی بررسی شود. این بخش همان هنر شاعرانگی نثر زرین‌کوب یا بوطیقای اوست. «بلاغت نوشتاری» زرین‌کوب موضوعی است که در این بخش به آن تا حدی نگریسته شده است. این بلاغت، وجاهت و تشخصی ویژه به آثار ایشان بخشیده و بدین وسیله به مطالب خود «تحرکی» مناسب داده و آن نیز به تأمل و تفکر در خواننده منجر شده، این فن نوشتن یا هنر نویسندگی سوای موضوعاتی است که در مطاوی آثار استاد قرار است به خواننده انتقال یابد. این هنر نویسندگی هم حامل «زبان اندیشه» است و هم از سویی واژگان‌گزینی متناسب با مقولۀ مضمونی و موضوعی هر یک از نوشته‌های ایشان.

آخرین بخش کتاب در یک نگاه فراگیر پاسخی به گفته‌های دکتر ایرج پارسی‌نژاد در کتاب «زرین‌کوب و نقد ادبی» است. نویسنده در این بخش به نقد و بررسی کتاب «با کاروان حله» پرداخته است. «با کاروان حله» یکی از آثار معروف زرین‌کوب دربارۀ سی تن از شاعران و سخنوران شهیر ادب پارسی است. این مجموعه‌ای از شاعران نخستین ادب فارسی تا عصر حاضر است؛ کاروانی از شاعران با هر آنچه دارند و احیاناً فاقد برخی خصالند، همگی در این اثر به‌خوب و مهارتی خاص نشان داده شده است.

فهرست مطالب کتاب:

سخنی در اشاره

1. حق‌شناسی به ساحت استاد زرین‌کوب

2. زایایی و انقلاب نثر در ادب فارسی و بوطیقای نثر زرین‌کوب

3. نقد و تحلیل با کاروان حله

فهرست نام کسان

فهرست منابع