معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

محمد دیهیم (1289 ـ 1387) زادۀ تبریز، معلم، نویسنده، روزنامه‌نگار، سیاست‌مدار، مورخ، فعال فرهنگی و سیاسی و فرزند دوران مشروطیت تبریز است. دیهیم تحصیلات ابتدایی را در تبریز و متوسطه را در دبیرستان مروی گذراند. پس از اخذ دیپلم به تبریز بازگشت و از سال 1310 به عنوان دبیر به تدریس پرداخت.

در سال 1320 در بحبوحۀ جنگ جهانی دوم که تبریز به اشغال قوای شوروی درآمد و نان کمیاب شد، دیهیم مشکل نان تبریز را در کمترین زمان حل کرد. فعالیت‌های حزبی دیهیم از سال 1323 با عضویت در جمعیت فداکاران آغاز شد. پس از آن روزنامۀ «آذربادگان» را که خط‌مشی ضدانگلیسی و ضدکمونیستی داشت، منتشر نمود و به دنبال آن هم انجمن‌های دوست‌یابی، انجمن ادبی دانشوران و انجمن ادبی آذربادگان را تأسیس کرد. دیهیم از سال 1321 تا 1328 مدیر شرکت چاپ بود و در سال 1354 نیز چاپخانۀ آذربادگان را تأسیس کرد.

محمد دیهیم در پنج دوره، نمایندۀ تبریز در مجلس شورای ملی بود و از نمایندگان مردمی و فعال آذربایجان به شمار می‌رفت و نظر او در بسیاری از انتصابات تعیین‌کننده بود. از جمله اقدامات دیهیم می‌توان به احداث جادۀ تبریز به تهران، جادۀ کمربندی تبریز، ساخت دبیرستان‌های منصور، باقرخان و ...، گسترش دانشگاه تبریز، احداث راه قره‌کلیسا و ساخت درمانگاه شبستر اشاره کرد.

دیهیم با اینکه ملی‌شدن صنعت نفت را بزرگ‌ترین خدمت مجلس شورای ملی می‌دانست، اما اعتقاد داشت دکتر مصدق با سیاست منفی‌بافی نخواهد توانست ملی‌شدن نفت را به نتیجۀ نهایی برساند و از طرفی به شدت نگران گسترش گروه‌های وابستۀ کمونیستی و خطرات آن در دوران ایشان بود.

او بیشتر به عنوان منتقد صحبت می‌کرد؛ بعد از انقلاب بیشتر وقت خود را برای نوشتن کتاب‌هایش به‌ویژه تذکره شعرای آذربایجان از قرن دوم تاکنون پرداخت و همچنین تذکرۀ بانوان شاعرۀ ایران از پروین اعتصامی تا امروز را در دو جلد نگاشت. زنده‌یاد دیهیم 46 کتاب نوشت و صدها کتاب را ویراستاری کرد. برخی از تألیفات او بدین قرارند: تذکرۀ بانوان شاعره، تذکرۀ شعرای آذربایجان در پنج جلد، شریعت در دو جلد، دستور زبان فارسی، پیام، یاران و خاطرات، جبر، شرعیات، هندسه، تعلیمات دینی و .... .

این کتاب را محمد دیهیم برای جوانان نگاشته است؛ جوانانی که هدفی در زندگی ندارند. خاطرات او تنها خاطراتی معمولی از یک رجل سیاسی و ادبی نیست؛ به‌گونه‌ای درس ماندگار زندگی و درس اخلاق و ادب و رادمردی است. خاطراتی شیرین و خواندنی که در خاطره‌ها می‌نشیند و در ذهن و زبان انسان‌ها می‌درخشد. این کتاب نمونۀ جامعی از ایمان، انسان‌دوستی، وطن‌پرستی، شجاعت، اراده، ایثار و درست‌کرداری است و در کنار همۀ این صفات نیک، صحنۀ شایستۀ مبارزه با دشمنان داخلی و خارجی، به‌ویژه در وضعیت آذربایجان آن روزگار و کشاکش مشکلات خارجی و داخلی است.

فهرست مطالب کتاب:

مقدمه

دوران کودکی و نوجوانی

دوران معلمی

دوران پیشه‌وری

دوران دکتر محمد مصدق و ماجراها و رخدادهای پس از آن

دوران نمایندگی مجلس

پیوست‌ها

تألیفات محمد دیهیم

نمایشنامه‌ها

اعتبارنامه‌های مجلس شورای ملی

تصاویر