قهرمانان تنهایی در یک شهر: درنگی در تجربه، اندیشه و زیست جریان «جُنگ ادبی اصفهان» 1332 تا 1360
خلاصه
جُنگ ادبی اصفهان جریانی کاملاً مدرن را در اصفهان و ایران دنبال میکرد. با جُنگ برای نخستین بار جریانی فرهنگی شکل میگیرد که اعضای آن از فردیت خودشان آگاه میشوند؛ آگاه به این معنا که «من میتوانم در جمع نظر خودم را بیان کنم و اثر من در کنار دیگر بزرگان چاپ میشود».معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
جُنگ ادبی اصفهان جریانی کاملاً مدرن را در اصفهان و ایران دنبال میکرد. با جُنگ برای نخستین بار جریانی فرهنگی شکل میگیرد که اعضای آن از فردیت خودشان آگاه میشوند؛ آگاه به این معنا که «من میتوانم در جمع نظر خودم را بیان کنم و اثر من در کنار دیگر بزرگان چاپ میشود».
در جُنگ «منِ» فردی هم فراتر از هر مسئلۀ سیاسی و حزبی است و هم فراتر از هر مسئلۀ ایدئولوژیک. «من» برای خودش مستقل است و این «من» بر آزادیهای فردیاش تأکید دارد؛ و برای همین، اجازۀ بروز و ظهور و طغیان دارد. در جُنگ نوعی از علمگرایی دیده میشود که از باورها و اسطورهپروری بهشدت دوری میکند. تأمل بر عقل انتقادی حرف اول و آخر را میزند. اعضا در همان فضا و بستر خود به یک دمکراسی و حقوق شهروندی از نوع جُنگی آن دست پیدا میکنند. این اندیشۀ مدرن سنوسال نمیشناسد؛ چراکه از مجید نفیسی شانزدهساله تا ابوالحسن نجفی چهلساله حق اندیشیدن، اظهارنظر، حتی رأی و حق اظهار وجود دارند.
در واقع جُنگ اصفهان با رویکرد جدید به انسان و روابط میان انسانها با مفاهیم زیباییشناسی مدرن گفتگو میکند و به ذوق و سلیقۀ شخصی احترام میگذارد و به شخص در جمع معنا میبخشد. اعضای جُنگ صاحبان ذهنی خیابانها هستند؛ مانند سقراط که در خیابانهای آتن پرسه میزند و با مخاطبانش گفتگوهای فلسفی دارد. نجفی و گلشیری و دیگران پاسخگوی مخاطبان خیابانی خود هستند. تکتک اعضای جُنگ پاسخگو هستند. چنین چیزی نگرش اعضای جُنگ است تا در مسیری گام بردارند که متعلق به آنها و البته بازگشتپذیر است. طوری که تجربۀ زیستهشده و آثارشان درهم تنیده میشود. تعلقی که در شبگردیها و شبنشینیها ایجاد میشود؛ از شمال به جنوب اصفهان و برعکس آن، گویی اصفهان تمامی ندارد. اعضای جُنگ قهرمانان تنهایی هستند که در شهر خود غریبهاند؛ ساواک، اعضای شورای عالی شهر، مدیران دبیرستان و شخصیتهای متحجر کمر به تبعید و فراریدادن آنها از اصفهان بستهاند.
جُنگ در زمانی آغاز به زندگی و زیست میکند که اصفهان به شهر عادتها و یکنواختیها بدل شده است و انگار جُنگ به طرز ناخواستهای آمده تا همۀ ساختارها را بشکند. جُنگ بدون سرمایه، بدون حمایت اعضای شورای شهر، بدون حمایت هیچ دسته و گروهی و با دستهای خالی جوانان نوجو و آوانگارد و با پول اعضا، نخستین شمارۀ خود را منتشر میکند. بچههای جُنگ مشاهده میشوند. آنان افزون بر دیدهشدنشان در پرسهزنیها و بطالتها و روزمرگیهایشان، توسط دیگر دانشآموزان و جوانان و دانشجویان و حتی هنرمندان تماشا میشوند.
کافهقنادی پارک تا پیش از حضور بچههای جُنگ در آن، یک کافۀ معمولی است؛ اما پس از حضور آنها به یک کافۀ روشنفکری جذاب و تأثیرگذار بدل میشود. جوانترها هم حق اظهارنظر دارند و میگویند ما هم هستیم و حق اظهارنظر داریم. برای همین است که در سالهای بعد خیلیها که اعضا و جریان جُنگ را به تمسخر گرفتند، پشیمان شدند که چرا به آنها گفتیم منفعل و هنر برای هنری. برای همین است که در سالهای بعد برخی از افراد به هر طریقی میخواهند خودشان را به این جریان الصاق کنند؛ غافل از اینکه تنها یک جُنگ با آدمهای مشخص در یک دورۀ زمانی مشخص وجود داشته است؛ بنابراین نمیتوان تاریخ جُنگ را تحریف کرد.
جریان جُنگ تقلیدناپذیر است؛ اگرچه مجلههایی مانند هیرمند، فلک الافلاک، پارت و ... در آن دوران منتشر شدند؛ اما نتوانستند مانند جُنگ اصفهان باشند. یک حرکت جمعی همراه با رفاقت و همدلی و هماندیشی سبب میشود تا جُنگ از یک فضا و اندیشۀ برآمده از یک شهر به یک امر ماندگار در سطح ایران بدل شود. اگر حتی هیچیک از شمارههای جُنگ هم منتشر نشده بود، باز باید از جُنگ به عنوان یک جریان تأثیرگذار نام برده میشد. در واقع یازده شمارۀ نشریه، مانیفست جُنگ نیست؛ زندگی و زیستجمعی فرهنگی با آن گپها و پرسهزنیها و بطالتهاست که از جُنگ یک مانیفست میسازد. جُنگ کالبد خود را در کالبد شهر میدمد و تا آخر مبارزه میکند. از سالها پیش از انتشار نخستین شمارۀ خود در سال 1332 تا آخرین شمارۀ خود در سال 1360.
این کتاب مجموعهای از روایتها و جستارها و گفتگوهایی است که حامد قصری آن را تهیه و تدوین کرده تا تصویری دقیق و روشن از این دوره به نسلهای بعد بدهد. «جُنگ ادبی اصفهان» جریانی فرهنگی تحت انگاره جُنگ از سال ۱۳۳۲ تا ۱۳۶۰ در اصفهان اتفاق میافتد. بهتعبیری رخدادی فرهنگی در کنکاش برای روشنبینی در جریانی نو و نگاهی دیگرگونه که بهرمند از ایدههای کلان فکری برتر جهانی از دوران حاضر خود بوده است. این ایده حاصل همفکری محمد حقوقی، هوشنگ گلشیری و البته ابوالحسن نجفی، محمد کلباسی، احمد گلشیری، جلیل دوستخواه، فریدون مختاریان، امیرحسین افراسیابی و دیگرانی چون احمد میرعلایی، مجید نفیسی، رضا فرخفال، محمدرضا شیروانی، برهانالدین حسینی، یونس تراکمه و چند نفر دیگر شکل میگیرد. جریانی دگراندیش و پیشرو به سبب انطباق فرهنگ و اندیشه با شهر و شهروندان متمدن و در شرف تجربه مدرنیته و در جریانات مدرنیزاسیون ایرانی؛ برای پرسش و پاسخهایی که افراد فعال فرهنگی در کشمکش با آنها هستند. مثلا مقالههای ابوالحسن نجفی درباره «هستی و نیستی» یا داستانهای هوشنگ گلشیری که شخصیتهای داستان در فضای شهری شهروندانی دچار بحران و بیگانگی و ... هستند.
در کل، روایتهای این کتاب، نگاهی دارد به گفتهها و بهخصوص روابط و فعالیتهای ادبی اعضای جُنگ ادبی چه در اصفهان و چه در جاهای دیگر. و البته از مشکلاتی که دائم برای آنها مانعی بر سر راه میساخت همچون ساواک که نظارت مخفی و سّری که بر اعضا داشت و محرومتهایی که بر آنان اعمال می کرد و همینطور تبعیدهای اجباری، ولی با اینهمه جُنگ دستبردار نیست و از آنطرف همینطور که در جایجای کتاب پیداست آنان دست از آموختن هم برنمیدارند؛ چراکه قهرمانان تنهایی در یک شهر هستند.
فهرست مطالب کتاب:
اصفهان
مقدمه
تعریف جُنگ
نویسندگانی که در غبار گم شدند: کودتای 1332 و تأثیرات منفی آن بر هنرمندان
دبیرستانهای مدرن: دانشآموزانی که نامی شدند
ماجرای نود نفری که در اصفهان دستگیر میشوند: گلشیری گرایشهای سیاسی داشت
نحوۀ شکلگیری انجمن صائب: جوانان جلسات سنتگرایان را به هم میریزند
قبر صائب و دور هم جمع شدنهایی که به درون خانهها کشیده شد: ضرورت انتشار دفترهای جُنگ
جریانسازی تاریخی: نخستین دیدارها و رسمیشدن جلسهها: آغاز جُنگ
خانهای با اندرونی و بیرونی: جلسههای جُنگ به خانهها کشیده میشود
از جیب اعضا تا کارخانۀ نئون لامپ: شرایط مالی جُنگ چگونه بود؟
همه نظر میدادند: جُنگ سردبیر نداشت
هدف آفرینش ادبی بود: فضای جُنگ سیاسی نبود
فضای جُنگ مردانه بود: مردان بدون زنان!
آن مقالههای تأثیرگذار: محتوای جُنگ ادبیات روز جهان بود
جانپناه بچههای جُنگ: نقش تأثیرگذار ابوالحسن نجفی
اصطلاحی به نام «جوانترهای جُنگ»: راهیافتن به جُنگ آسان نبود
قرارمان کافهقنادی پارک: فرهنگ کافه و کافهنشینی
نقش کتابفروشیها در قرارهای اعضای جُنگ: اینجا کتابفروشی تأیید است
تأثیر بر دیگران: جُنگ معلم ما بود
شاملو، اخوان، جلال آل احمد ... به اصفهان آمدند: هندسۀ فضایی جُنگ ترسیمشدنی بود
طرف مأمور است: ساواک جُنگ را زیرنظر داشت
تحجر، مهاجرت به تهران، جُنگ و دیگر هیچ: پایان جُنگ
دوران پس از جُنگ: جُنگ همچنان زنده و پویاست
منابع
تصاویر
پربازدید ها بیشتر ...
ایل بختیاری در دورۀ قاجار
آرش خازنیموضوع این کتاب تأثیر متقابل حکومت و ایل در حاشیۀ ایران در دورۀ قاجار است. بررسی تاریخ اتحادیۀ ایلی ب
قصۀ ما به خر رسید: خر و خرپژوهی در شعر فارسی
غلامعلی گرایی، زهراسادات حسینیخرپژوهی در شعر طنز فارسی یکی از زمینههای طنز بوده که باید بهجد مورد تحقیق و پژوهش قرار میگرفت. نو
منابع مشابه
گزیدۀ مجلۀ دانشکده وابسته به انجمن ادبی دانشکده با مدیریت ملکالشعرای بهار
به کوشش علی ایلنتمجلۀ «دانشکده» ناشر افکار «انجمن دانشکده» در اردیبهشت ماه ۱۲۹۷ خورشیدی انتشار یافت. مدیریت این مجله
دیگر آثار نویسنده
بهرام صادقی: تاریخ شفاهی داستاننویسان ایرانی
حامد قصریاین کتاب دربرگیرندۀ گفتگوهایی است که حامد قصری با خانواده، دوستان، نویسندگان و پژوهشگران طی سالیان د
نظری یافت نشد.