معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

جستارنویسی هنری را می‌توان به‌گونه‌ای نقد هنری هم به شمار آورد که بین اهل قلم، اعم از رمان‌نویس و شاعر و البته فیلسوف، سابقه‌ای دراز و محبوبیتی فراوان دارد. جستار را معمولاً نوشته‌ای می‌دانند که واجد سویه‌ای شخصی است و مثلاً به اندازۀ متنی فلسفی ادعای اعتبار عام ندارد. نویسندگانی هستند که کاری به کار «واقعیات»، «منطق» و «تاریخ» ندارند و عنان ذهن‌شان را رها می‌کنند و تفسیری شخصی پدید می‌آورند؛ اما نویسندگان دیگری هم هستند که واقعیات را کنار هم می‌گذارند و نیم‌نگاهی هم به تاریخ دارند و می‌کوشند پازلی منطقی‌تر بچینند. جستارهای جولین بارنز در این کتاب در زمرۀ گروه دوم است.

جستارها به‌شکلی عجیب نقطه‌ی اتصال هنرها و هنرمندانند. هنگامی که یک شاعر دربارۀ سینما می‌نویسد، یک فیلم‌ساز دربارۀ رمان و یک رمان‌‎نویس دربارۀ نقاشی و ... به ناگه جهان زیرورو می‌شود و عیش خواندن متنی دربارۀ چیزی ورای تصور اولیه‌ از آن هنرمند، آن هم هنرمندی با ذهنی درخشان و کاوش‌گر، موجب می‌شود در لذت حقیقی متن غوطه‌ور شویم. حال اگر این متن‌ها نوشتۀ رمان‌نویس بزرگی همچون جولین بارنز باشد که دیگر این عیش صدچندان است. سبک شخصی‌ بارنز در نوشتن چنان پیوستاری عظیم و یگانه را شکل داده که وقتی داستان می‌نویسد به جز صور خیال، تفاوت چندانی با وقتی دربارۀ عکس‌ها، سیروسفر، زندگی شخصی‌اش، پرواز کردن، قطار، فیلم‌ها، نقاشی‌ها و ... می‌نویسد، ندارد. جستارهای این کتاب که تاریخ، تجربۀ زیستۀ نویسنده و رویاپردازی را توامان دارند، همانند سفری شگرف به تاریخ نقاشی‌ست اما در فرمی منحصربه‌فرد که می‌توان به نام جولین بارنز نام‌گذاری‌اش کرد.

این کتاب مجموعه‌ای از جستارهای جولین بارنز در باب نقاشی‌های مورد علاقه وی است. بارنز از چشم یک رمان‌نویس به این نقاشی‌ها نگریسته است. از دیرباز نسبت ادبیات و نقاشی را به رابطه میان دو خواهر تشبیه كرده‌اند. بسیاری از نویسندگان برجسته در آثارشان به توصیف آثار تجسمی در قالب كلمات پرداخته‌اند. نویسنده در این كتاب به جای توصیف نقاشی‌ها در یک اثر داستانی، از فرم جستار استفاده كرده است. او در این جستارها به چهره‌های نقاشی‌شده در آثار نقاشان برجسته‌ای نظیر كوربه، مانه، دگا و دیگران می‌پردازد و شخصیت‌های ادبی را در پس این چهره‌ها می‌یابد. جستارهای بارنز در زمینه آثار نقاشان برجسته قرن نوزدهم و قرن بیستم را می‌توان تصاویر مكتوبی از آثار برجسته تاریخ هنر دانست. او در تفسیر این آثار به تضادها و تشابه‌ها، دراماتیزه كردن وقایع تاریخی، توجه به امور روزمره، آدم‌ها و اشیا و مناسبات بینافردی می‌پردازد.

سبک جستارنویسی بارنز به سبک داستان‌نویسی او بی‌شباهت نیست؛ ترکیبی از خاطره و تاریخ و روایت و شخصیت‌پردازی و قصه‌پردازی و در نهایت، چیزی که می‌توان اسمش را تفسیر گذاشت؛ یعنی رسیدن به توضیحی از اثر هنری و معنای آن پس از کندوکاوی در واقعیت و تاریخ و ... . در برخی جستارها «مسئله» پیرامون یک تابلو می‌گردد (مثلاً فصل ژریکو یا مانه)، در برخی دیگر پیرامون سبک یا جایگاه تاریخی هنرمند است و می‌کوشد پرتره‌ای کلی از نقاش به دست دهد؛ اما گاهی هم به مسائل کلی‌تری در عالم هنر نظر دارد (مثلاً فصل «اما به هنر بدل می‌شود؟» و گریزهای دیگری که در فصل‌های دیگر کتاب می‌زند)؛ گاهی هم البته تقریباً هیچ صحبتی از تابلوهای هنرمند نیست (مثلاً فصل «هاجکین» که شاید بیراه هم نباشد، چون نوشتن دربارۀ تابلوهای انتزاعی واقعاً کار آسانی نیست).

فهرست مطالب کتاب:

یادداشت مترجم

درآمد

1. ژریکو: استحالۀ فاجعه به هنر

2. دلاکروا: چه‌قدر رمانتیک؟

3. کوربه: آن‌طوری نیست، این‌طوری است

4. مانه: سیاه و سفید

5. موریزو: «بدون شغل»

6. فانتن لاتور: ردیف مردان

7. سزان: مگر سیب تکان می‌خورد؟

8. نویسنده‌ها و نقاشان 1

9. دگا: هوم، هه، ها

10. دگا: و زنان

11. کست: نبسته است او را کسی دست و پای

12. ردون: بالا، بالا!

13. ون‌گوگ: سلفی با آفتاب‌گردان‌ها

14. نویسنده‌ها و نقاشان 2

15. بونار: مارت، مارت، مارت، مارت

16. وویّار: شما صدایش می‌کنید ادوار

17. والوتون: نبی اجنبی

18. براک: قلب نقاشی

19. فرانسه به روسیه می‌رود

20. مگریت: پرده به تخم

21. اولدنبورگ: کیف نرم خوش

22. اما به هنر بدل می‌شود؟

23. فروید: برهه‌نگر

24. هاجکین: سخنانی برای اچ.اچ.

یادداشت‌ها

سپاس‌گزاری

نمایه