نقد، نظریه و ادبیات کودک
خلاصه
ممکن است به نظر رسد که نظریۀ نقد، ارتباط چندانی با کودکان و کتابها ندارد؛ اما کار شایسته دربارۀ ادبیات کودک در نهایت به نقد اندیشمندانه و منطقی بستگی دارد و نقد شایسته نیز بر نظریهای اندیشمندانه و منطقی استوار است.معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
ممکن است به نظر رسد که نظریۀ نقد، ارتباط چندانی با کودکان و کتابها ندارد؛ اما کار شایسته دربارۀ ادبیات کودک در نهایت به نقد اندیشمندانه و منطقی بستگی دارد و نقد شایسته نیز بر نظریهای اندیشمندانه و منطقی استوار است. مطالعۀ ادبیات کودک تنها به معنی استفاده از تمام دانشهای موجود نیست و تنها آن چیزی هم نیست که آنیتا ماس میگوید: «اگر باور داریم .... که ادبیات کودک جایی در سنتهای ادبی دارد، این دین بر گردن ما است که دربارۀ آنچه در زمینۀ نقد ادبی رخ میدهد، کنکاش کنیم حتی اگر تصمیم به رد آن داشته باشیم». درک نظریۀ ادبیات به ما کمک میکند دریابیم ادبیاتی که به کودکانمان میدهیم، چگونه کار میکند.
فصل اول این کتاب رابطۀ میان گونههای نقد و ادبیات کودک را بررسی میکند. فصل دوم وضعیت کنونی ادبیات کودک را بررسی میکند. فصل سوم برای روشنکردن اینکه دربارۀ چه سخن میگوییم، نگاهی به تعریفهای ادبیات کودک دارد. پس از تعریف قلمرو مطالعه، نیاز به ابزار مطالعه است. شاید «نقد» واژهای بدشانس باشد: در گذشته برای هر چیزی به کار میرفت، از تحلیل گرفته تا تجویز و بیشتر مفهومی تحقیرآمیز به همراه داشت. این چیزی نیست که در این کتاب نویسنده به دنبال آن باشد، بلکه نویسنده به دنبال اتفاقهایی است که در فرآیند خوانش رخ میدهند و اینکه چگونه داستان را درک کرد و دربارۀ آن حرف زد یا داوری منطقی و گزینش انجام داد.
در زبان ادبی، یعنی زبان داستان و شعر، خواننده باید کارهایی انجام دهد تا به شکلی جادویی به تصور و تجسمی برسد و به این ترتیب متن را درک کند. در فصل چهارم به موضوع راهیابی به متن پرداخته شده است.
تحقق متن بهویژه متنی برای کودکان به گونهای ظریف با مسئلۀ کنترل پیوند دارد و همچنین با فنونی که توسط آنها قدرت بر خواننده اعمال میشود یا با وی به اشتراک گذاشته میشود. با کنترل متن به شیوههای مختلف، نویسنده به طور ضمنی از خواننده میخواهد که تنها در محدودههای تعریفشده (آشکار) و ضمنی (نهان) بخواند؛ به این ترتیب متن به معنای باختینی آن، تکگفتاری میشود تا اینکه گفتگویی یا چندصدایی باشد. در فصل پنجم کتاب دربارۀ متن و خواننده بررسی صورت گرفته است.
سبکشناسی با نشاندادن اینکه چگونه ممکن است شکلهای تفکر و نوشتن در ارتباط با ادبیات کودک عمل کنند، معتقد است میان استراتژیهای معانی و بیان پنهان یا ناخودآگاه و شیوهای که آنها در زبان مورد استفاده بروز میکنند، پیوندی وجود دارد. در فصل ششم دربارۀ سبک و سبکشناسی در ادبیات کودک بحث و بررسی صورت گرفته است.
بسیاری از کتابهای کودکان بر روایت تمرکز دارند؛ اما تا همین اواخر، روایت ارتباط بسیار ضعیفی با نقد ادبی داشت. موضوع روایت در ادبیات کودک در فصل هفتم مورد بررسی قرار گرفته است.
به نظر میرسد نوشتن دربارۀ سیاست و ایدئولوژی در کتابهای کودکان هژمونی نوینی میسازد که خلأ حاصل از افول قطعیتهای نقد ادبی سنتی را پر میکند. در فصل هشتم دربارۀ این موضوع سخن گفته شده است.
بیهمتایی تولید کتاب برای کودکان پیوندی نزدیک با ایدئولوژی، بازار، سنت و گونۀ ادبی دارد. ترسیم و تفکیک تأثیرات اجتماعی و ادبی درست مانند توصیف سایههای روی دیوار در کنار کندههای افروخته از آتش است. در فصل نهم دربارۀ تولید ادبیات کودک بحث شده است.
گونهای ادبی وجود دارد که ادبیات کودک آن را عرضه کرده است: کتاب تصویری. کتاب تصویری در مقابل کتاب تصویردار قرار دارد. نقد و نظریه در مواجهه با تفاوتهای حالت خوانش کتاب تصویردار و کتاب تصویری بسیار محدود عمل کرده و بیشتر به حرفهای کلیشهای متوسل شده است. فصل دهم کتاب اختصاص به بحث نقد و کتاب تصویری دارد. در فصل یازدهم نویسنده دربارۀ نقد ادبیات کودک سخن گفته است. فصل پایانی نیز دربارۀ ادبیات کودک و رسانههای جدید است.
فهرست مطالب کتاب:
سخن دبیر مجموعۀ نقد و نظریۀ ادبیات کودک
پیشگفتاری بر ویرایش بازنگریشده
مقدمه: طرحی کلی از نقد
فصل اول: نقد ادبیات کودک
فصل دوم: جایگاه ادبیات کودک
فصل سوم: تعریف ادبیات کودک
فصل چهارم: راهیافتن به متن
فصل پنجم: متن و خواننده
فصل ششم: سبک و سبکشناسی
فصل هفتم: روایت
فصل هشتم: سیاست، ایدئولوژی و ادبیات کودک
فصل نهم: تولید ادبیات کودک
فصل دهم: نقد و کتاب تصویری
فصل یازدهم: نقد برای ادبیات کودک
فصل دوازدهم: ادبیات کودک و رسانههای جدید
پیوست: بازتعریف ادبیات کودک
یادداشتها
واژهنامه (فارسی ـ انگلیسی)
واژهنامه (انگلیسی ـ فارسی)
نمایۀ موضوعی
لاتیننوشت نامهای خاص
پربازدید ها بیشتر ...
ایل بختیاری در دورۀ قاجار
آرش خازنیموضوع این کتاب تأثیر متقابل حکومت و ایل در حاشیۀ ایران در دورۀ قاجار است. بررسی تاریخ اتحادیۀ ایلی ب
قفلهای دستساز آذربایجان
رحمان احمدی ملکیاز بین آثار فلزی، قفل به دلیل دارابودن نوعی رمز عملکرد و درونمایۀ رازگون، از اهمیت زیادی در حیطۀ تل
نظری یافت نشد.