معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

یادکرد و بازخوانی زندگی فرهیختگان هر قوم و ملتی، تأکید بر ادامۀ راه آنان و پاسداشت روح تلاش، فداکاری و عشق به زیبایی‌هاست. آنان که پرومته‌وار از دل تاریکی‌ها، آتش و نور و گرما برای انسان‌ها به ارمغان آورده‌اند. کسانی که امن و امان و آسایش خود را برای نجات و رهایی انسان‌ها از جهل و نادانی در طبق اخلاق نهاده و دل به زیبایی‌های ماندگار داده‌اند.

در این کتاب از برجستگان انواع رشته‌ها از تحقیق و ترجمه و تألیف گرفته تا نسخه‌شناسی و تاریخ‌پژوهی و نشر و باستان‌شناسی و روزنامه‌نگاری و هنر  سخن به میان آمده است. ترجمان عشق دربارۀ تک‌تک این نخبگان برای نورفشانی چلچراغ فهم و شعور و دانایی، تابلوی روح‌نوازی را پیش چشم خوانندۀ نکته‌سنج می‌گشاید تا با تعظیم راه دشوار آنان، فضیلت‌های شریف انسانی یک بار دیگر ستوده آید.

«از روزنۀ تاریخ» مروری است بر آثار و زندگی دکتر عبدالرضا هوشنگ مهدوی، دیپلمات، مترجم و محقق متون تاریخی. در این نوشتار دربارۀ ویژگی‌های آثار ایشان سخن به میان آمده است. او دیپلمات بود و عمل‌گرایی شاید جزء لاینفک شخصیت و جوری مد دیپلماتی است.

«انیس کنج تنهایی» مروری است بر زندگی و آثار استاد احمد منزوی، نسخه‌شناس، فهرست‌نگار و کتاب‌شناس. منزوی از همان اوان کودکی در خانواده‌ای دیده به جهان گشود که «کتاب» یکی از اصلی‌ترین دیدنی‌ها بود. او به هرسو نگاه می‌کرد، قفسه‌های کتاب را می‌دید و پدر عالم او اغلب اوقات سر در کتاب و مطالعه داشت. در زمینۀ کتاب‌شناسی، نخستین استاد او غیر از پدرش نمی‌توانست باشد. پدر چند سالی پس از انتقال از سامره به نجف به چاپ کتاب سترگ «الذریعه» پرداخته بود.

«ایران جهانی در یک مرز» دربارۀ زندگی زنده‌یاد محمدعلی اینانلو، مجری تلویزیون، بازیگر، صداپیشه، کارشناس و فیلم‌ساز طبیعت است. او از همان آغاز کودکی شعر را به جای سرودن زندگی کرده است. وقتی کسی با باد و باران و آفتاب و ستاره‌های شب زندگی کند، در نهایت می‌شود یکی از آنها. آن وقت درخت را می‌فهمد. عاشق خاک و رودخانه می‌شود. صدای سبز برگ‌ها را می‌شنود و به جای دریاچه‌ای که دارد جان می‌سپارد، درد می‌کشد.

«باد، این باد بی‌قرار» مروری است بر زندگی استاد ارتباطات و پیشکسوت روزنامه‌نگاری حسین قندی. در قسمتی از این بخش آمده است: «قبل از دانشکده توی یک گروه تحقیقاتی که همان زمان تشکیل شد، قرار شد مطالب روزنامۀ کیهان را از سال شروع (1321) تا سال 1349 به صورت کوتاه و خلاصه چاپ و منتشر بکند، توی آن گروه مشغول به کار شدم و خلاصه کردن سرمقاله‌ها را گذاشتند به عهدۀ من. این دوره خیلی کمک کرد قلمم راه بیفتد و ذهنم برود سمت روزنامه‌نگاری. هیچی دیگه افتادم توی خط روزنامه‌نگاری. اولین نوشته‌هایم مثل خبر، گزارش و مقاله برای کیهان هوایی بود. بعدازظهرها می‌رفتم تحریریه و مدتی توی قسمت شهرستان‌ها، زمانی در بخش فرهنگی، بعد اقتصادی و ... ادامه دادم تا سال 1354 که باید می‌رفتم خدمت سربازی، بعد از سربازی باز برگشتم کیهان».

«بر فراز مرزهای بیکران» دربارۀ زندگی شهریار عدل، ایران‌شناس و باستان‌شناس برجسته است. دکتر کارلو چرتی دربارۀ جای خالی شهریار عدل می‌گوید: «خبر مرگ شهریار عدل همچون طوفان گرمسیری ناگهانی به من رسید .... او مثل پل مستحکمی بود میان فرهنگ ایران و اروپا. نتوانستم مرگ یکی از روشنفکران معاصر ایران را باور کنم».

مروری بر زندگی عبدالحسین حائری کتاب‌شناس، نسخه‌پژوه و فهرست‌نگار در نوشتار «جان بی‌قرار» آمده است. در بخشی از این نوشتار از زبان زنده‌یاد حائری آمده است: «الغرض رفتم تهران و اتفاقی با آقای تفضلی معاون وقت کتابخانۀ مجلس آشنا شدم. لباس طلبگی را درآورده بودم و تفضلی دعوت کرد بروم کتابخانۀ مجلس. آنجه نسخه‌های خطی را نشانم دادند و چه‌ها و رفت و چه دیدم که شدم نسخه‌شناس و فهرست‌نگار. کتابخانه در خیالم گنجینه‌ای بود و من گنجور شدم».

«در آینۀ تاریخ» نگاهی است به زندگی و سلوک علمی زنده‌یاد صادق آیینه‌وند محقق و مورخ تاریخ شیعه. آیینه‌وند دربارۀ مفهوم اعتدال معتقد است که گاهی از اعتدال به یک شخص اطلاق می‌کنیم و به‌مثابۀ منش و خصلتی است که فرد می‌تواند میان افراط و تفریط جمع کند و همچنین می‌تواند بین امر واقع بهترین گزینه را برای پیشبر کارها به کار برد و این صفتی است که برای فرد معتدل به کار می‌رود. بنابراین استاد هم در سلوک علمی و هم در شیوۀ زندگی شخصی اهل اعتدال است. بنابراین تحلیل‌ها و کنکاش‌هایش از شعار، هیجان، سطحی‌گرایی و استنتاج نتایج دور از حقیقت، جان سالم به در می‌برد.

نوشتار «در جستجوی صبح» مروری است بر زندگی و آثار عبدالرحیم جعفری بنیان‌گذار مؤسسۀ انتشاراتی امیرکبیر و پدر نشر نوین ایران.

«فن شریف» مروری است بر زندگی و آثار استاد حسین‌علی متین‌رضا بنیان‌گذار صحافی هنری در ایران. آیدین آغداشلو دربارۀ او می‌گوید: «صحافی معاصر ما مقدار خیلی زیادی مدیون خدمات اساتیدی بزرگ مانند استادم، جناب آقای متین‌رضاست. اگر در نظر بگیریم که این نوع صحافی یعنی صحافی فرنگی‌سازی، در حقیقت از عصر قاجار شروع شده، پس از مشروطیت و بعد از گذشت پنج دهه به وسیلۀ استادانی که چه از خارج آمده بودند (مانند لانکامرر) و چه در ایران این کار را ادامه دادند، متوجه می‌شویم که عمری کوتاه ولی پرباری داشته است».

مروری بر زندگی محمود طلوعی روزنامه‌نگار، نویسنده و تاریخ‌نگار در نوشتار «کنار خشایارشا در بلوار آفریقا» آمده است. علی دهباشی دربارۀ او می‌گوید: «او یکی از روزنامه‌نگاران برجستۀ ایران بود که در دوره‌ای متفاوت از تاریخ مطبوعات معاصر ایران حضور چشمگیری داشت و توانسته با سردبیری در مجلۀ خواندنی‌ها در دو دورۀ متفاوت پیش و پس از کودتای 28 مرداد تأثیرگذار باشد».

آخرین نوشتار این کتاب با عنوان «ملّاح خشک‌رودهای جهان» مروری است بر زندگی محمدعلی سپانلو. سپانلو در کنار ترجمه و شعر و نقد از خوانش آثار دیگر نویسندگان و شاعران غافل نبود. گلچین‌های او از داستان معاصر فارسی با عنوان «بازآفرینی واقعیت» و نیز گزیده‌اش از اشعار مدرن فارسی با عنوان «هزارویک شعر فارسی» از جمله آنتولوژی‌های موفق در ادبیات فارسی است.

فهرست مطالب کتاب:

مقدمه

از روزنۀ تاریخ

انیس کنج تنهایی

ایران جهانی در یک مرز

باد، این باد بی‌قرار

بر فراز مرزهای بیکران

جان بی‌قرار

در آینۀ تاریخ

در جستجوی صبح

فن شریف

کنار خشایارشا در بلوار آفریقا

ملّاح خشک‌رودهای جهان